اوکراین؛ محور اصلی مجادله در «داووس»

فرشاد گلزاری

نشست مجمع جهانی اقتصاد (WEF) که هر ساله در شهر داووس سوئیس تشکیل می‌شود عموماً یکی از کانون‌های توجه و مخابره اخبار و رویدادهای مهم دنیاست. از این جهت بسیاری از خبرنگاران و حتی طیف گسترده‌ای از سیاستمداران سعی می‌کنند به هر ترتیب که شده هر ساله در این نشست حضور پیدا کنند و صدای خود را به گوش مخالفان و موافقان خود برسانند.

زد و خوردهای دیپلماتیک میان روسیه با اعضای اتحادیه اروپا و همچنین ایالات متحده این پیام را مخابره می‌کند که جنگ اوکراین به صورت عینی بر همه تحولات تاثیرگذار است و حالا نشست اقتصادی داووس اسیر این بحران پیچیده شده است

بدون تردید در جهان فعلی که بحران اقتصادی، رکود و تورم به صورت افسارگسیخته در حال جولان است، نشست داووس به هر ترتیب محیطی است که در آن علاوه بر تعامل اقتصاددان‌ها شاهد زد و خوردهای سیاسی هم هستیم و این به نوعی ماهیت چندجانبه نشست داووس را نشان می‌دهد.

در این میان مهم محورهای نشست داووس امسال بود که با موضوع همکاری در یک جهان از هم پاشیده، پنج بحران کلیدی جهان را در بطن توجه خود قرار داد. بحران نخست به مساله هزینه‌های زندگی برمی‌گردد؛ چراکه کارشناسان مجمع جهانی اقتصاد سال ۲۰۲۳ را به عنوان «سال چند بحرانی» توصیف می‌کنند و در تحلیل‌های خود اعلام کرده‌اند که سال جاری میلادی سالی است که در آن همه مشکلات بشریت بیشتر از پیش در هم تنیده شده‌اند و این روند بدون تردید آسیب‌رسان‌تر از همیشه خواهد بود و در نهایت حل و فصل آن سخت‌تر از گذشته به نظر می‌رسد.

بر همین اساس روسای دولت‌ها به انضمام روسای بانک‌ها یا باید پول بیشتری را برای شهروندان خود خرج کنند تا آنها را در برابر هزینه‌های گزافِ زندگی محافظت کنند، یا نرخ بهره را برای مبارزه با تورم افزایش دهند که این کار نیز به نوبه خود خطر ایجاد رکود جهانی را در پی دارد و هزینه‌های زندگی را بالا می‌برد. دومین بحران هم تغییرات آب و هوایی است که یکی از تهدیدهای مهم در کوتاه مدت برای جهان به حساب می‌آید. بحران سوم هم ناامنی غذایی است که به نوعی باعث شده تا تراز جهانی در این امر بهم بخورد.

نشست داووس به هر ترتیب محیطی است که در آن علاوه بر تعامل اقتصاددان‌ها با یکدیگر، شاهد زد و خوردهای سیاسی هم هستیم و به همین دلیل است که هر سال یک نزاع جدید با محورهای جدید نمایان می‌شود

در این راستا کارشناسان هشدار داده‌اند که در سال ۲۰۲۳ مردم بیشتری نسبت به سال‌های قبل با گرسنگی مواجه خواهند شد، چراکه مواد غذایی در حال کاهش و قیمت آن همچنان در حال افزایش است. بحران بعدی، بحث انقلاب چهارم یا همان رشد فناوری‌ها است. افزایش ارتباط متقابل و پیشرفت در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی دولت‌ها را با مسائل پیچیده‌‌‌ای روبه‌رو کرده که مقابله با این مساله هم کار ساده‌ای نیست و نخواهد بود.

اما پنجمین بحرانی که در داووس بدان توجه زیادی شد و به نوعی باید آن را محور اصلی دانست، پرونده جنگ اوکراین است. بدون تردید ادامه درگیری‌های مسکو و کی‌یف به دلیل پیامدهای آن بر امنیت جهانی، سیاست‌های دفاعی، انرژی و تولید غذا یکی از مهم‌‌ترین موضوعات داووس به شمار می‌رود اما امسال نیز برای دومین سال متوالی روسیه در این نشست شرکت نکرد و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌ جمهوری اوکراین هم از طریق تماس ویدیویی در این نشست حضور دارد.

کنایه‌های عریان روسیه در باب اوکراین

آنچه در نشست داووس 2023 به صورت علنی مورد توجه قرار گرفت، حمایت از اوکراین در تمامی ابعاد است. به عنوان مثال اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا در حاشیه نشست مجمع جهانی اقتصاد (داووس) در پاسخ به سوال خبرنگار سی.‌ان‌.ان مبنی بر احتمال ارسال تانک‌های لئوپارد ۲ به کی‌یف توسط آلمان گفت که این اقدام بزرگی خواهد بود و اتخاذ چنین تصمیمی درخصوص ارسال تانک‌ها به اوکراین، یک ضرورت غیرقابل کتمان است. او در جایی دیگر اعلام کرد که اتحادیه اروپا هیچگونه توانایی نظامی ندارد اما من از ابتدای این جنگ بی‌رحمانه گفته‌ام که اوکراین باید تمامی تجهیزات نظامی از جمله سیستم‌های پیشرفته‌ موشکی و پدافندی را که به آن‌ها نیاز دارد، دریافت کند. توجه داشته باشید که یک روز قبل از این سخنان، فون درلاین در توییتر اعلام کرد که اتحادیه اروپا یک بسته کمک جدید سه میلیارد یورویی به اوکراین پرداخت خواهد کرد که همین موضوع به نوعی نشان می‌دهد اوضاع جنگ اوکراین در حال تشدید شدن است و قرار نیست به این زودی صلح برقرار شود. در سوی دیگر این معادله کلاوس شواب، مدیر اجرایی مجمع جهانی اقتصاد هم با اشاره به حضور بیش از ۲۷۰۰ نماینده از ۱۳۰ کشور جهان (از جمله ۵۰ رئیس کشور یا رئیس دولت) در داووس هشدار داد که تبعات «تسلیحاتی کردن غذا» توسط ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در نقاط مختلف جهان چالش‌هایی ایجاد کرده و این روند بدون‌شک عمیق‌تر خواهد شد. هشدارها در مورد جنگ اوکراین صرفاً به اینجا ختم نشد و هجمه‌ها علیه این اجلاس اقتصادی افزایش پیدا کرد؛ روس‌ها نیز در این میان ساکت ننشستند و دست به انتقاد عریان از نشست داووس زدند. به عنوان مثال دیمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه و رئیس‌جمهور پیشین این کشور در تلگرام خود نوشت که در مجمع جهانی اقتصاد داووس درباره تحویل تانک به اوکراین گفت‌وگو و رایزنی می‌شود و باید گفت که این مایه ننگ و بی‌آبرویی برای این مجمع جهانی است. در مقابل پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا در مجمع جهانی اقتصاد در داووس با اشاره به نیروهای سیاسی راست‌گرای افراطی گفت که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه دانه‌های فاسد و پوسیده‌ای را در کشورهای سراسر جهان کاشته که هر روز از آنها شر و نفرت زایش می‌کند. توجه داشته باشید که در همین راستا کمیسیون اروپا اعلام کرد که اولین ذخیره استراتژیک تجهیزات و تدارکات را که در دسترس هر عضو اتحادیه اروپا در پاسخ به حوادث شیمیایی یا هسته‌ای احتمالی باشد، ایجاد خواهد کرد که این انبار در فنلاند و در دسترس کشورهای بالتیک قرار خواهد گرفت. در مقابل رئیس‌جمهور روسیه از قانون‌گذاران کشورش خواست تا قانونی را تصویب کنند که رسماً به مشارکت روسیه در ۲۱ معاهده و منشور مربوط به شورای اروپا پایان دهد. با نگاهی به این مسائل و زد و خوردهای دیپلماتیک میان روسیه با اعضای اتحادیه اروپا و همچنین ایالات متحده می‌توان درک کرد که جنگ اوکراین به صورت عینی بر همه تحولات تاثیرگذار است و حالا نشست اقتصادی داووس اسیر این بحران پیچیده شده است.