جزیره ثبات آمریکا غرق شد؛
دولـت ژنرال‌ها بی‌ژنرال
سیدمحمد میرزامحمدزاده
دونالد ترامپ، در دولت خود، در بین روسای‌جمهور دوران مدرن آمریکا، بیشترین تعداد ژنرال‌ها را در رأس امور گماشته بود؛ شاید اگر نام دولت ژنرال‌ها را برای خود برمی‌گزید، چندان بیراه نبود. اما حالا با استعفای ژنرال ماتیس، وزیر دفاع آمریکا، آخرین ژنرال دولت ترامپ هم به دلیل اختلاف نظر با شخص ترامپ از سمت خودکناره گرفت؛ تا دولت ژنرال‌ها بی‌ژنرال شود. اتفاقی که به عقیده بسیاری تبعات سنگینی برای ابرقدرت بلوک غرب دارد؛ فرزند عاقل خانواده تخس‌ها دیگر بریده بود.
نیویورک‌تایمز در مطلبی به تشریح این موضوع پرداخته است که در ادامه می‌‌خوانیم. روز پنج‌شنبه (29 آذر ماه) جیم ماتیس، وزیر دفاع آمریکا، که تجربه و ثبات وی بالانسی برای شخصیت غیرقابل پیش‌بینی رئیس‌جمهور این کشور به شمار می‌رفت، در اعتراض به تصمیم ترامپ مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی و زیرپا گذاشتن تعهدات با متحدان بین‌المللی، از سمت خود استعفا کرد.
در ماه‌های اخیر ماتیس بارها به دوستان و دستیاران خود گفته بود که او برای حفاظت از یک میلیون و 300 هزار سرباز ارتش آمریکا، حاضر است مسئولیت وزارت دفاع یک رئیس‌جمهور دمدمی مزاج را بر دوش بکشد. اما روز پنج‌شنبه او در مقابل تصمیم رئیس‌جمهور تاب نیاورد و در اقدامی ناگهانی کناره‌گیری کرد؛ ترامپ تصمیم گرفت که حدود دو هزار نیروی ارتش خود را از سوریه خارج کند که از نظر ماتیس اقدامی فرای تصور بود.
استعفای از پیش تهیه شده
به گفته مقامات، ماتیس در حالی روز پنج‌شنبه پا به کاخ سفید گذاشت که نامه استعفای خود را از قبل نوشته بود، با این حال او برای آخرین بار تلاش کردن رئیس‌جمهور را از تصمیم خود در مورد سوریه که روز چهارشنبه آن را رسانه‌ای کرده بود، منصرف کند. ترامپ این تصمیم را در حالی اعلام کرد که مشاوران ارشد وی، این اقدام را اشتباه می‌شمارند.
ماتیس، ژنرال بازنشسته ارشد نیروی دریایی، در بازگشت به ساختمان پنتاگون، از دستیاران خود خواست که 50 نسخه از نامه استعفای وی را تکثیر و در ساختمان توزیع کنند.
او در این نامه نوشته بود: دیدگاه‌های من در مورد رفتار محترمانه با متحدان و همچنین برخورد با بازیگران بدسرشت و همچنین رقبای استراتژیک همچنان پا برجاست. از آنجایی که شما (ترامپ) حق دارید وزیر دفاعی داشته باشید که دیدگاه‌های وی بیشتر با دیدگاه‌های شما در این موضوع و در مسائل دیگر همخوانی داشته باشد، بر این باورم که بهتر است از سمت خود کناره‌گیری کنم.
استعفای ماتیس در حالی صورت می‌گیرد که کنگره آمریکا برای تعطیلی دولت و سقوط گسترده بازار آماده می‌شود و با ترسی که از آشفتگی در دولت پیش آمده است، این شرایط تشدید می‌شود.
با توجه به برکناری جان کلی، رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید در ماه اخیر، ماتیس آخرین عضو تیم قدیمی امنیت ملی ترامپ است که برکنار می‌شود و حالا همه چیز در دستان مایک پمپئو دومین وزیر امور خارجه ترامپ و جان بولتون، سومین مشاور امنیت ملی کاخ سفید می‌ماند.
ترامپ عنوان کرد که ماتیس 68 ساله در پایان ماه فوریه (اواسط اسفند ماه) از سمت خود کنار می‌رود و گفت ماتیس بزرگ‌ترین کمک به من بود تا متحدان و دیگر کشورها را مجاب کنم، سهم خود از تعهدات نظامی را پرداخت کنند. ترامپ همچنین از اعلام جانشین وی در آینده نزدیک خبر داد.
جبهه‌هایی بدون آمریکا
همزمان که ماتیس استعفای خود را تقدیم می‌کرد، پنتاگون برای خروج نیروهای آمریکا از افغانستان آماده می‌شد. به گفته دو مقام وزارت دفاع آمریکا، نزدیک به هفت هزار نیروی آمریکایی در ماه‌های آتی از این کشور خارج می‌شوند تا تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان به نصف کاهش پیدا کند. به نظر می‌رسد این اقدام گام‌های اولیه برای پایان دادن به مشارکت آمریکا در جنگ 17 ساله افغانستان باشد.
سناتور مارک وارنر، دموکرات عضو کمیته اطلاعات سنا در پست توئیتری خود در این باره نوشت: این اتفاق وحشتناک است، ماتیس جزیره ثبات در دولت آشوب ترامپ بود.
سناتور بن ساس جمهوری‌خواه نیز گفت: یک روز ناراحت‌کننده برای آمریکا، چرا که ماتیس مشاوره‌هایی می‌داد که ترامپ به آن‌ها نیاز داشت. ماتیس به درستی باور داشت روسیه و چین به صراحت دشمن ما هستند و ما در جنگ با جهادگرایانی در سرتاسر جهان هستیم که می‌‌خواهند آمریکاییان را در خانه‌هایشان به قتل برسانند.
نامه استعفای ماتیس، صریح‌ترین و عمومی‌ترین اعتراض از داخل دولت ترامپ بود که به مقابله با عدم همراهی رئیس‌جمهور با متحدان می‌پرداخت؛ مسئله‌ای که امنیت آمریکا را به کمترین میزان از زمان جنگ جهانی دوم رسانده است
نامه استعفای ماتیس، صریح‌ترین و عمومی‌ترین اعتراض از داخل دولت ترامپ بود که به مقابله با عدم همراهی رئیس‌جمهور با متحدان می‌پرداخت؛ مسئله‌ای که امنیت آمریکا را به کمترین میزان از زمان جنگ جهانی دوم رسانده است.
ضمن آنکه این اولین استعفا بر سر یک مسئله عمده امنیت ملی از سوی یکی از کلیدی‌ترین اعضای کابینه دولت بود که از سال 1980 به وقوع می‌پیوست؛ در آن سال سایروس ونس، از سمت وزارت امور خارجه آمریکا استعفا کرده بود.
ونس در آن دوره دولت کارتر را به دلیل تصمیم وی به منظور نجات گروگان‌های آمریکایی از خاک ایران ترک کرد؛ اقدامی که به عقیده ونس ناشی از مشاوره‌های مریضی بود که در نهایت به تراژدی برای آمریکا ختم شد. نامه ماتیس به هیچ تصمیم خاصی از سوی ترامپ اشاره نداشت. در عین حال، رویکرد ترامپ به دنیا را برای قدرت و تأثیر آمریکا مخرب برشمرد.
او نوشت که منافع ملی آمریکا در تأمین هدایت متحدانمان نهفته است و اهمیت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را، که ترامپ همواره به استهزا می‌گیرد، تشریح کرد. او همچنین به ائتلاف موسوم به «شکست داعش» که ترامپ حالا آن را در سوریه ترک می‌کند را تمجید کرد.
روسیه و چین نگرانی ماتیس بود
اما تمرکز اعتراض ماتیس به ترامپ در موضوع روسیه و چین بود که به عقیده وی، ترامپ اهمیت رقابت با این دو ابرقدرت جهان را که قصد دارند جهان را با مدل استبدادی خود همسو کنند، نادیده گرفته است.
ماتیس طرح اولیه استراتژی جدید دفاعی آمریکا بود که هدف اصلی آن تقابل با قدرت‌های تجدیدنظر طلب بود؛ دیدگاهی که برخی از مشاوران سابق ترامپ می‌گویند وی هیچ‌وقت آن را درک نکرد. تصمیم ترامپ برای خروج از سوریه که عملاً از سوی تمامی مقامات ارشد رد شد و تنها از سوی ولادیمیر پوتین مورد احترام قرار گرفت، آخرین اتفاق ناپسند از سوی مشاوران بود. در میان دیگر نگرانی‌ها، ماتیس خروج نیروها را به منزله تنها گذاشتن جنگجویان کرد و دیگر متحدان آمریکا و همچنین هژمونی حیاتی منطقه در مقابل روسیه و ایران می‌داند.
با وجود درخواست کاخ سفید، هیچ یک از مقامات پنتاگون حاضر به حمایت از تصمیم ترامپ به صورت عمومی نشدند؛ در نتیجه ترامپ شخصاً در یک پیام توئیتری که چهارشنبه عصر (28 آذر ماه) منتشر کرد خبر از پیروزی بر داعش را داد.
بر اساس اعلام مقامات، در دیدار روز پنج‌شنبه در کاخ سفید، ترامپ از ماتیس خواست به صورت عمومی تصمیم وی در مورد سوریه را تأیید کند؛ اقدامی که ماتیس آن را نپذیرفت.
در سال 1980 سایروس ونس، وزیر امور خارجه، دولت کارتر را به دلیل تصمیم وی به منظور نجات گروگان‌های آمریکایی از خاک ایران ترک کرد؛ اقدامی که به عقیده ونس ناشی از مشاوره‌های مریضی بود که در نهایت به تراژدی برای آمریکا ختم شد
پنتاگون در شوک
توئیت ترامپ مبنی بر اعلام خروج وزیر دفاع از کابینه، مقامات پنتاگون را شگفت‌زده کرد، آن‌ها روز پنج‌شنبه عنوان کردند که ماتیس هیچ قصدی برای ترک سمت خود نداشت.
در سال 2016، پس از آنکه ترامپ ماتیس را به عنوان رئیس پنتاگون برگزید، از سوی همگان تمجید شد. مربی نیروی دریایی که از سوی متحدان و حتی دشمنان و نیز همه افراد حکومت مورد احترام بود و در پنتاگون محبوب بود، زیرا مقابل رئیس‌جمهوری قراری می‌گرفت که ضعف درک از سمتش به عنوان فرمانده کل قوا داشت.
ماتیس فرمانده نیروی‌های دریایی در جنگ افغانستان و همچنین در سال 2003 در حمله به عراق بود و بعد از آن به عنوان رئیس ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده انتخاب شد و بر فعالیت تمام نیروهای ارتش در خاورمیانه نظارت داشت. از دید آمریکایی‌ها اگرچه دیدگاه‌های رنگارنگ خصمانه داشت، اما او این دیدگاه را در خارج از آمریکا برای جلوگیری از جنگ به کار می‌گرفت.
او همواره معتقد بود که باید با همتایان همکاری داشت و از این سخن می‌گفت که بدون حضور دوستان سیاست رهبری آمریکا سخت می‌شد. او در مصاحبه کاری خود با ترامپ در سال 2016 عنوان کرد که عقیده ندارد باید مظنونان تروریست را برای دریافت اطلاعات شکنجه کرد، چرا که می‌تواند با یک بسته سیگار و مذاکره آن‌ها را به حرف بیاورد.
روابط ترامپ و ماتیس ماه‌ها بود که به هم خورده بود؛ به‌گونه‌ای که همگان می‌دانستند ماتیس به کاخ سفید آمده بود تا رئیس‌جمهور را اذیت کند. در ماه اکتبر (مهر - آبان) ترامپ ماتیس را متهم به دموکرات بودن کرد. اتهامی که در دولت جمهوری‌خواه ترامپ چندان غریبه نبود.
استعفای ماتیس در حالی صورت می‌گیرد که کنگره آمریکا برای تعطیلی دولت و سقوط گسترده بازار آماده می‌شود و با ترسی که از آشفتگی در دولت پیش آمده است، این شرایط تشدید می‌شود
ماتیس، وزیر دفاع آمریکا، ناظر بر قدرتمندترین ارتش جهان، سربازان را در داخل خاک ایالات متحده آمریکا و بیرون از مرزها از جمله در مناطق جنگی افغانستان، عراق، سوریه و در مرز‌های سعودی با یمن هدایت می‌کرد. همچنین نزدیک به 25 هزار سرباز ارتش آمریکا در کره جنوبی خدمت می‌کنند که در واقع چندین نسل است که به عنوان عامل بازدارنده علیه کره شمالی در آنجا حضور دارند.
پایان دوستی پوشالی
همچون اقدام ناگهانی ترامپ در اخراج جف سژنز، دادستان کل آمریکا، جدایی ماتیس نیز یک تغییر ناگهانی در روابطی بود که زمانی بسیار قوی به نظر می‌رسید.
اولین روزهای کاری ماتیس در کاخ سفید همواره شامل مراسم شام در ساختمان اقامتی کاخ سفید همراه با رئیس‌جمهور بود. در کنار جوجه‌هایی که آن دو با هم کباب می‌کردند، پرونده‌هایی بود که ماتیس به وسیله آن‌ها ترامپ را در مورد روابط با متحدان توجیه می‌کرد.
البته در کنار این کارها ماتیس برخی اقدامات ترامپ را هم خنثی یا کندتر می‌کرد. از جمله طرح ترامپ برای جلوگیری از ورود دگرجنس‌گرایان به ارتش، ایجاد ارتش فضایی آمریکا و نیز رژه نظامی پر هزینه درون خیابان‌های آمریکا. در هر کدام از این موارد او تن به خواسته‌های دیگری در کاخ سفید می‌داد، بعد آن تصمیم‌ها را در وزارت دفاع دفن می‌کرد.
بدون حضور ماتیس اروپا باید نگران باشد، حالا ترامپ دیگر بهانه‌ای نمی‌بیند که ناتو را ترک نکند؛ جشنی برای روس‌ها. شاید در این آشوب آمریکا فرصت برای چینی‌ها و روس‌ها بیشتر از پیش فراهم شود و آن‌ها زمینه را برای گسترش نفوذ خود در خاورمیانه و اروپا بیشتر از پیش فراهم ببینند.
از طرفی افغانستان باید منتظر قدرت گرفتن طالبان باشد، چرا که خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، اولین خواسته طالبان بود که شاید هیچ‌وقت فکر نمی‌کردند عملی شود. اوکراین هم که منتظر حمایت ناتو و آمریکا بود، حالا باید بیشتر از پیش نگران باشد، چرا که بدون ماتیس، هیچ انتظاری نمی‌رود که کسی جلوی زیاده‌خواهی‌های پوتین بایستد و او با تانک‌هایی که به مرز اوکراین آورده است، هر لحظه ممکن است به این کشور هجوم بیاورد.
اروپا خود آنقدر درگیری دارد که نمی‌توان انتظاری برای کمک آن‌ها داشت. ماکرون همچنان نامحبوب است و می با برگزیت دست و پنجه نرم می‌کند.
حالا بدون حضور جیم ماتیس، مردی که خواسته‌های نامعقول ترامپ را به روشی معقول پشت سر می‌گذاشت، معلوم نیست چه در انتظار کاخ سفید است. دولت ژنرال‌ها بی ژنرال مانده است و تصمیمات را گروهبان‌ها اتخاذ می‌کنند. تصمیماتی که شاید سرنوشت یک ابر قدرت را در بازه‌های کوتاه مدت و بلند مدت تحت تأثیر قرار دهد. دیگر ژنرالی برای ترامپ نمانده که بر کنار کند، آیا گروهبان‌ها سر به فرمان ترامپ می‌گذارند و ماشین امضای وی می‌شوند، یا باید منتظر شروع سریال اخراج گروهبان‌ها در داخل کاخ سفید باشیم.
دیدگاه تان را بنویسید