تیز شدن مجدد تیغ رادیکالیسم در افغانستان

فرشاد گلزاری

پنجشنبه گذشته خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد که طالبان افغانستان در یک ورزشگاه و در مقابل چشمان صدها تماشاگر، سه زن و ۹ مرد را شلاق زد و این نشانگر از سرگیری مجدد رویکردهای این گروه است که مشخصه‌ای از حکومت آنها در دهه ۱۹۹۰ میلادی بود. بنابراین گزارش، دفتر فرماندار ولایت لوگر واقع در جنوب کابل (پایتخت افغانستان) از محققان، مجاهدین، بزرگان، رهبران قبایل و مردم محلی دعوت کرده به استادیوم شهر پل علم بیایند و حتی دعوت‌نامه‌ای برای حضور آنها ارسال کرده است.

این اشخاص پس از مراجعه به استادیوم متوجه شدند که طالبان قصد دارند تعدادی از زنان و مردان را در این استادیوم و در مقابل دیدگان مردم، شلاق بزنند. در این خصوص یکی از مقامات فرمانداری لوگر اعلام کرده هر یک از مجرمان که بابت سرقت و اقدام خلاف عنف محکوم شده بودند، بین ۲۱ تا ۳۹ ضربه شلاق خوردند. این مقام گفت که صدها تن در زمان اجرای حکم حضور داشتند و اجازه فیلم یا عکس گرفتن داده نشد و دعوتنامه برای حضور در استادیوم هم از طریق شبکه‌های اجتماعی طالبان در ولایت لوگر منتشر شده است.

 اینکه چنین اقدامی آنهم در قرن بیست و یکم چرا باید در جایی مانند استادیوم و در مقابل چشمان شهروندان این ولایت انجام شود موضوعی است که ریشه آن به یک «عکس» برمی‌گردد. همه به یاد دارند در 15 آگوست 2021 زمانی که پرچم‌های سفیدرنگ «امارت اسلامی» در کابل به اهتزاز درآمد، در فرودگاه حامد کرزی دنیا شاهد واقعه‌ای بود که بدون شک تا آخرین روز از زندگی همه ما از یادها پاک نخواهد شد. این واقعه دقیقاً همان زمانی بود که چندین افغانستانی از چرخ هواپیمای ترابری نیروی هوایی آمریکا آویزان بودند و برای فرار از افغانستانِ تسخیر شده به دست طالبان، تلاش می‌کردند اما بخت و اقبال با آنها یار نبود و از آسمان به زمین سقوط کردند و زندگی‌شان ظرف چند ثانیه پایان یافت. برخی‌ آن عکس و ویدئوهای حواشی آنرا خروجی سیاست‌های ایالات متحده در دو دهه اخیر در قبال افغانستان می‌دانند و معتقدند این آمریکایی‌ها بودند که وضعیت افغانستان را به اینجا کشاندند و در سطح دوم هم عده‌ای دیگر اعتقاد دارند این طالبان است که موجبات خلق اینگونه تراژدی‌های غمبار را فراهم کرده است. اینکه طالبان مقصر است یا ایالات متحده بدون شک هر دوی آنها را باید متهم دانست؛ چراکه بسیاری از مردمان افغانستان به وضوح این روزها را پیش‌بینی می‌کردند و برای فرار از «بازگشت عصر وحشت» تمام تلاششان را کردند. برخی از آنها موفق به فرار از مام وطن شدند و برخی دیگر هم اقوامشان را راهی کردند و با وضعیتی روبرو هستند که نه تنها نشان می‌دهد طالبان قصد عقب‌گرد از سیاست‌ها و ایدئولوژی رادیکال خود را همانند گذشته ندارد، بلکه به سمت و سویی رفته‌اند که افغانستانِ دهه 90 برای همگان تداعی شده است.

گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور افغانستان اعلام کرد محدودیت‌هایی که طالبان بر آزادی زنان و دختران افغانستان اعمال کرده است، می‌تواند مصداق «جنایت علیه بشریت» تلقی شود

هشدار به کابل و   بی‌اعتنایی طالبان!

اینکه شلاق زدن زنان و مردان افغانستانی توسط طالبان قرار است تا کجا ادامه پیدا کند، امری مبهم است و بدون تردید احتمال تکرار آن بعید نخواهد بود و به همین جهت حالا سازمان ملل بدان واکنش نشان داده است.

روز جمعه ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور افغانستان اعلام کرد محدودیت‌هایی که طالبان بر آزادی زنان و دختران افغانستان اعمال کرده است، می‌تواند مصداق «جنایت علیه بشریت» تلقی شود. او و شماری از کارشناسان سازمان ملل روز جمعه گفتند که طالبان با هدف قرار دادن زنان و دختران باعث گسترش دامنه «نقض فاحش حقوق و آزادی‌های انسانی آنها شده که در حال حاضر شدیدترین مورد در سطح جهان است و ممکن است به عنوان آزار جنسی جنایت علیه بشریت» تلقی شود.

طالبان در ماه جاری میلادی اعلام کرد که زنان اجازه رفتن به پارک‌ها، نمایشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی و حمام‌های عمومی را ندارند و این در حالی است که در یک سال و نیم گذشته، دبیرستان‌های دخترانه در افغانستان را هم تعطیل کرده‌اند

این بیانیه گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور افغانستان را باید واکنشی به تصمیمات اخیر طالبان دانست؛ چراکه طالبان در ماه جاری میلادی اعلام کرد که زنان اجازه رفتن به پارک‌ها، نمایشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی و حمام‌های عمومی را ندارند و این در حالی است که در یک سال و نیم گذشته، دبیرستان‌های دخترانه در افغانستان را هم تعطیل کرده‌اند.

برخی دیگر از کارشناسان سازمان ملل حتی در گزارش‌های خود اعلام کرده‌اند که مردانِ همراه زنانی که لباس‌های رنگی ‌پوشیده یا صورتشان را کاملا نمی‌پوشاندند، توسط ماموران طالبان مورد ضرب و شتم وحشیانه قرار گرفته‌اند.

پس از انتشار این بیانیه گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور افغانستان آسوشیتدپرس هم اعلام کرد که اولین مورد از مراسم‌های مجازات در ملأعام  بعد از روی کار آمدن دوباره طالبان در سال 2021 میلادی، ۱۱ نوامبر امسال (2022) بود که طی آن ۱۹ مرد و زن هر کدام بابت سرقت، فرار از خانه و زنا ۳۹ ضربه شلاق خوردند. این اعداد و ارقام حالا یک موضوع دیگر را هم مطرح کرده است. بسیاری از ناظران و مفسرانی که سال‌های سال تحولات افغانستان را دنبال کرده و آن را تحلیل می‌کنند معتقدند که این اقدامات در افغانستان از سوی یک طیف خاصِ در بدنه اجرایی طالبان عملیاتی شده است. منظور از این طیف دقیقاً همان‌هایی هستند که هنوز معتقدند نباید از نبرد با آمریکایی‌ها و متحدانشان در ناتو عقب می‌نشستند وحتی کسانی مانند ملاعبدالغنی برادر و تیم دفتر دوحه که با آمریکایی‌ها گفت‌وگو کردند و توافق دوحه را به امضا رساندند را خارجی و خائن می‌دانند.

به بیان دیگر طیف تندروهای طالبان هنوز هم بر تداوم همان رفتارهای دهه نَودی این جریان اصرار دارند و به همین دلیل است که می‌بینیم مقامات دولت موقت طالبان هیچ موضعی در رابطه با مجازات‌های اخیر مردان و زنان در افغانستان و اعمال محدودیت‌ها نگرفته‌اند. اینکه غرب در حال مماشات با طالبان بوده و از سوی دیگر منافع خود را در ادامه همین روند در افغانستان می‌بیند موضوعی است که باید بر آن مُهر تایید زد اما مساله اینجاست که حتی صدور بیانیه‌ از سوی سازمان ملل و جنایت علیه بشریت خواندن اقدامات طالبان هم نمی‌تواند راه به جایی ببرد. حال باید دید که عدول طالبان از مفاد توافق دوحه و تیز شدن مجدد تیغ رادیکالیسم توسط این جریان در افغانستان، چه خروجی در آینده نزدیک برای این کشور به همراه خواهد داشت.