دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی از غرب انتقاد کرد؛
سازماندهی جناح قفقاز- آسیای‌میانه به رهبری مسکو
فرشاد گلزاری
حاشیه‌های جنگ اوکراین این روزها بیش از اوایل این رویداد در حال گسترده شدن است. در شرایطی که سازمان ملل بر ختم این جنگ به مصالحه تاکید دارد و رفت‌وآمدهای دیپلماتیک در این مورد به اوج خود رسیده، اما برخی کشورهای دخیل در این منازعه که عموماً عضو دائم شورای امنیت ملل متحد به‌شمارمی‌آیند، در حال برهم زدن این سناریو به نفع خود هستند. یکی از این کشورها بدون شک آمریکا به حساب می‌آید که به زعم کارشناسان مین‌گذاری این مسیر علیه روسیه را به عهده داشتند اما در این میان انگلیس هم به صورت مستقل در حال دمیدن بر آتش جنگ اوکراین است. به عنوان مثال روز گذشته (چهارشنبه) روزنامه دیلی میل به نقل از بن والاس، وزیر دفاع انگلیس اعلام کرد که این کشور برای نخستین بار در جنگ اوکراین و روسیه، به اوکراین بالگرد ارسال میکند. بر اساس این گزارش یک فروند بالگرد «سی کینگ» که در ۲۰۱۸ بازنشسته شده به اوکراین ارسال می‌شود و قرار است دو فروند دیگر از این نوع بالگرد نیز به زودی به کی‌یف تحویل داده شود. این اقدام انگلیس اگرچه می تواند در قالب تغییر محور عملیات در اوکراین تلقی شود، اما به هر ترتیب روس‌ها تا امروز بدان واکنش نشان ندادند. اینکه روس‌ها در شرایط فعلی در اوکراین به دنبال چه منافعی هستند و قرار است که در این کشور اوضاع را چگونه هدایت کنند، موضوعی است که به هر ترتیب ابعاد گوناگونی دارد اما واقعیت این است که روسیه در شرایط کنونی با بحرانی دیگر یکی تجمیع نظرات و آرای سیاسی اروپا روبرو است که تجمیع آنرا می‌توان در اقدام روز گذشته نهاد اروپایی مشاهده کرد. دیروز (چهارشنبه) روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا در نشست خبری خود اعلام کرد که پارلمان اروپا قطعنامه غیرالزام‌آوری را تصویب کرد که روسیه را به عنوان کشور حامی تروریسم می‌شناسد. به گفته وی در مجموع ۴۹۴ نماینده به این قطعنامه رای مثبت دادند، ۵۸ نماینده مخالف و ۴۴ نماینده رای ممتنع داده‌اند. این رویداد به نوعی روس‌ها را با مشکلات ضمنی و سیاسی (نه اجرایی) روبرو میکند که بدون شک ولادیمیر پوتین به عنوان گرداننده کرملین هم از آن به راحتی عبور نخواهد کرد. اینکه پوتین در این میانه چگونه رفتار خواهد کرد تا حدودی مشخص است اما مسکو در شرایط کنونی اوضاع و احوال پیرامونی خود را چندان مطلوب نمی‌بیند. واقعیتی که در برخی از تحلیل‌ها در مورد نگاه امنیتی روسیه و سند امنیت ملی آن گفته نمی‌شود این است که ساختار امنیتی این کشور در اصل یک چارچوب سه لایه را برای حفاظت از تهدیدات طرح‌ریزی کرده است. لایه اول این راهبرد مسکو و در کل روسیه را در بر می‌گیرد. لایه دوم اوراسیا و آسیای میانه را که روزی جزئی از اتحاد جماهیر شوروی بود و در نهایت لایه سوم این راهبرد، خاورمیانه و تاحدودی آفریقا را شامل می‌شود. این تقسیم‌بندی حالا باعث شده تا روس‌ها نهادی تحت عنوان «سازمان پیمان امنیت جمعی» را پایه‌گذاری کنند که به نوعی باید آن را یک بلوک امنیتی – نظامی تحت رهبری کرملین دانست.
آنالیز دستور همگرایی علیه تهدیدها!
بر اساس اسناد و متون موجود باید گفت که «سازمان پیمان امنیت جمعی» در سال 1992 میلادی و دقیقاً بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پدید آمد و اصولاً باید آن را یک ائتلاف نظامی صرف برای مقابله با تهدیدات در قفقاز و آسیای میانه دانست که روس‌ها سال‌های سال است روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در حال حاضر این سازمان شش عضو دارد که ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان را متشکل می‌شود. البته افغانستان و صربستان هم از سال 2013 میلادی تاکنون به عنوان عضو ناظر در این سازمان حضور دارند که دلیل آنهم احساس خطر روس‌ها از ناحیه غرب و به خصوص ناتو در این دو کشور بوده است. بر همین اساس و در کشاکش جنگ اوکراین حالا ولادیمیر پوتین بار دیگر به دنبال آن است تا از تریبون این سازمان نه تنها غرب را در قضیه اوکراین، بلکه در سایر پرونده‌های مفتوح مورد خطاب قرار دهد و برای آنها خط و نشان بکشد. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی خبرگزاری تاس ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه روز گذشته (چهارشنبه) برای شرکت در نشست شورای امنیت جمعی، ارگان اصلی بلوک تحت رهبری مسکو موسوم به سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) به ایروان سفر کرد. در این اجلاس نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، سدیر جباروف، رئیس‌جمهور قرقیزستان و امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان حضور دارند اما مشارکت قاسم جومارت توکایف، رهبر قزاقستان، که در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ۲۰ نوامبر با قاطعیت پیروز شد، اکنون زیر سوال رفته است؛ چراکه مراسم تحلیف وی در ۲۶ نوامبر برگزار می‌شود و معلوم نیست که او تا آن زمان به کشورش باز می‌گردد یا خیر. در این رابطه سرویس مطبوعاتی کرملین گزارش داده که نشست سران در ایروان بر روی زمینه‌های کلیدی همکاری در داخل این سازمان و همچنین مشکلات مهم بین‌المللی و منطقه‌ای متمرکز خواهد بود اما پیش از جلسه اصلی این اجلاس، نشست‌های وزیران خارجه و دفاع و همچنین نشست دبیران شوراهای امنیت ملی کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی برگزار شده است. آنچه در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که پرونده‌هایی مانند نزاع ارمنستان و آذربایجان بر سر قره‌باغ و همچنین مسائل جاری افغانستان در این نشست به گفت‌وگو و مذاکره گذاشته خواهد شد ولی بنابر آنچه که دیده می‌شود، اوکراین هم در دستور کار این نشست قرار گرفته است. سناد این ادعا را هم باید سخنان دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی دانست. استانیسلاو زاس در نشست این سازمان در ایروان اعلام کرد که حمایت گسترده سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و دیگران از اوکراین احتمال گسترش مناقشه را زیاد میکند و درگیر شدن دیگر کشورها می‌تواند بر آتش این منازعه بدمد. او معتقد است که اعضای ناتو در حال تقویت قوای نظامی شرق اروپا بوده، زیرساخت‌های نظامی را بهبود بخشیده‌اند، به مرزهای مسئولیت سازمان پیمان امنیت جمعی نزدیک شده و چالش‌های مضاعفی از جمله برای اعضای این سازمان ایجاد کرده‌اند که نوعی «تهدید فوری» به حساب می‌آید. اینکه دبیرکل این سازمان آنهم در زمانی که پوتین در حال نظاره کردن وی است چنین موضعی اتخاذ میکند نشان می‌دهد که روسیه در حال آماده‌سازی جناح قفقاز و آسیای میانه است تا در نهایت بتواند این صف‌بندی را برای سناریوهای بعدی تقویت کند!
سوتیتر1: پارلمان اروپا قطعنامه غیرالزام‌آوری را تصویب کرد که روسیه را به عنوان کشور حامی تروریسم می‌شناسد و این در حالیست که روس‌ها به دنبال تقویت جناح زیر نظر خود در قفقاز و آسیای میانه هستند
سوتیتر2: در کشاکش جنگ اوکراین حالا ولادیمیر پوتین بار دیگر به دنبال آن است تا از تریبون سازمان امنیت دسته جمعی نه تنها غرب را در قضیه اوکراین، بلکه در سایر پرونده‌های مفتوح مورد خطاب قرار دهد و برای آنها خط و نشان بکشد
دیدگاه تان را بنویسید