«غذا»؛ اهرم کشاندن آمریکا به میز مذاکره!

فرشاد گلزاری

جنگ در اوکراین که رفته رفته ابعاد جهانی به خود گرفته، منبعث از مقابله سیاسی میان استراتژی‌های امنیت ملی آمریکا و روسیه است. واقعیت غیرقابل انکار این است که کرملین از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پدیدار شدن کشورهای کوچکتر در اطراف آن تاکنون همیشه نگران دو موضوع بوده است.

پیوستن کشورهای شرقی به اتحادیه اروپا و کشورهای ساکن در غرب به سازمان آتلانتیک شمالی یا همان ناتو. به عبارتی دیگر مسکو هم از نظر سیاسی و هم از حیث امنیتی نگران آن است که کشورهای هماهنگ با آن که نفوذ کرملین در آنها مطرح بوده، به سمت غرب گرایش پیدا کنند و به همین جهت است که می‌بینیم مسکو این روزها وارد یک تقابل چند سویه با اوکراین و متحدانش شده است.

بر این مبنا اگر به اتفاقات اخیر در پرونده اوکراین نگاهی گذرا بیندازیم می‌بینیم که روس‌ها به دنبال آن هستند تا بتوانند به هر ترتیبی که شده با آمریکا و اروپایی‌ها مقابله کنند. کرملین معتقد است که در پشت‌ صحنه جنگ و تقابل نظامی با اوکراین، این آمریکا و اروپا هستند که به بحران دامن‌ می‌زنند.

وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که مشارکت این کشور در توافقنامه صادرات غلات اوکراین پس از هدف قرار گرفته شدن بندر سواستوپول با پهپاد به حالت تعلیق درآمده است. اعلام این مساله از سوی مسکو واکنش‌های بسیاری را علیه کرملین برانگیخت

بر اساس برآورد روسیه نه تنها آمریکا بلکه برخی دیگر از کشورهای اروپایی که اتفاقاً به عنوان مغزهای متفکر این قاره به حساب می‌آیند در حال تشدید تنش در اوکراین هستند و تمام این سناریو را آنها جلو می‌برند.

استناد مسکو به ارسال تسلیحات به اوکراین از سوی آمریکا و اروپا که نه تنها از ابتدای جنگ تا کنون ادامه دارد، بلکه قرار بر این شده تا کشورهای غربی تسلیحات جدید اعم از پدافند‌های هوایی و همچنین موشک‌های چند منظوره را در اختیار کی‌یف قرار دهند. از منظر دیگر اروپا و آمریکا قصد دارند ضربات متعدد اقتصادی به روسیه وارد کنند.

واشنگتن و بروکسل از سال 2014 میلادی تاکنون در حال وضع و اعمال تحریم‌های گوناگون علیه روسیه هستند و از شروع جنگ به این سو، شاهد تشدید برخوردهای تحریمی علیه روسیه و الیگارش‌های این کشور هستیم. بر همین اساس حالا روسیه به خصوص پس از حملات اخیر اوکراین به کریمه و انفجار پل کرچ و ایجاد ناامنی در دریای سیاه برای ناوگان دریایی کرملین، به دنبال آن است تا از یک اهرم جدیدِ دیگر علیه غرب در پرونده اوکراین استفاده کند. بر همین اساس پوتین انگشتش را بار دیگر بر اخلال در روند صادرات غلات از مبدأ اوکراین فشرده است!

برنامه جهانی غذا زیر تیغ کرملین

یکی از نگرانی‌هایی که در زمان شروع جنگ اوکراین به وجود آمده بود بحث کمبود غلات و دانه‌های روغنی در مقیاس جهانی بود.

بسیاری از تحلیلگران با ارائه آمارهای ریز و عددی، اعلام کرده بودند که اگر جنگ در اوکراین بالا بگیرد بدون شک زنجیره غذایی جهانی با مشکل روبرو خواهد شد که این اتفاق البته رخ داد. چند ماه قبل رسانه‌های آمریکا از همین موضوع علیه روسیه استفاده و اعلام کردند که مسکو باعث شده تا میلیون‌ها نفر در آفریقا و خاورمیانه جانِ خود را در خطر گرسنگی ببینند.

پس از آن بود که روس‌ها به دلیل آنکه بتوانند چهره خود را در سطح جهانی و در میان ملت‌ها تطهیر کنند اعلام کردند که با همکاری ترکیه قرار است غلات اوکراین را راهی بازارهای بین‌المللی کنند که این کار هم طی چندین مرحله صورت گرفت؛ اما عصر شنبه، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که مشارکت این کشور در توافقنامه صادرات غلات اوکراین پس از هدف قرار گرفته شدن بندر سواستوپول با پهپاد به حالت تعلیق درآمده است.

 مسکو به این نتیجه رسیده که برای حل و فصل پرونده اوکراین فقط باید با ایالات متحده وارد مذاکره شود؛ آمریکا هم این موضوع را می‌داند اما نمی‌خواهد به این زودی با مسکو سر میز گفت‌وگو بنشیند

اعلام این مساله از سوی مسکو واکنش‌های بسیاری را علیه کرملین برانگیخت. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا گفت که «این اقدام کاملاً غیرقابل قبول و شرم‌آور است و بدون شک این تصمیم، گرسنگی در جهان را افزایش خواهد داد و هیچ سود و منفعتی به دنبال نخواهد داشت؛ چراکه سازمان ملل متحد در رابطه با این توافقنامه مذاکره کرده بود و روسیه باید به این اقدام خاتمه دهد.»

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا یادآور شد که «تعلیق این قرارداد توسط روسیه به منزله سلاح‌سازی غذا با ایجاد یک فاجعه انسانی است و باید روسیه را نسبت به این اقدام خود پاسخگو کرد.»

ایسمینی پالا، سخنگوی سازمان ملل در ابتکار خروج غلات از طریق دریای سیاه در بیانیه‌ای یادآور شد: «روسیه، هماهنگ‌کننده سازمان ملل در مرکز هماهنگی مشترک در استانبول را نسبت به نگرانی‌هایش بابت امنیت کشتی‌های غیرنظامی که تحت این توافق رفت‌وآمد می‌کنند، مطلع کرده است؛ با این وجود ما از این اقدام مسکو نگران هستیم.»

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم به موازات این مواضع اعلام کرد که «اتحادیه اروپا از روسیه می‌خواهد در تصمیم خود برای تعلیق مشارکت در توافق صادرات غلات تجدیدنظر کند.»

اینکه چرا سازمان ملل و اتحادیه اروپا موضع آرامتری نسبت به آمریکا علیه روسیه گرفته‌اند دلایلی دارد که ریشه آن اصولاً اقتصادی و تا حدودی هم سیاسی است اما باید متوجه بود که روسیه با این اقدام به دنبال آن است تا بتواند از کارت غذا و خوراک در سطح جهانی برای مذاکره با آمریکا استفاده کند.

مسکو به این نتیجه رسیده که برای حل و فصل این پرونده فقط باید با ایالات متحده سرمیز مذاکره بنشیند و آمریکا هم این موضوع را به صورت ذاتی می‌داند اما نمی‌خواهد به این زودی با مسکو وارد مذاکره شود.

واشنگتن قصد دارد تا زمانی که روسیه بیش از این وارد بحران شود، منتظر بماند و سپس میز مذاکره را برای حضور خود در مقابل روسیه آماده کند. حال باید دید که اهرم‌سازی روسیه در این میان چگونه پیش خواهد رفت.