تل‌آویو در کابل به دنبال چیست؟

فرشاد گلزاری

افغانستان این روزها درگیر یک سلسله مشکلات و مصائبی است که به باور بسیاری از ناظران حل و فصل شدن آن در شرایط کنونی که طالبان بر آن حاکمیت دارد، اگر نگوییم غیرممکن، اما در هاله‌ای از ابهام است. مبدأ این سلسله مشکلات بر اساس داده‌های کنونی، 15 آگوست 2021 است؛ همان روزی که یکباره رسانه‌های دنیا اعلام کردند که محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری پیشین این کشور با عجله به سمت هواپیما حرکت و خاک افغانستان را برای مدتی نامعلوم ترک کرد. ساعاتی بعد هم پرچم‌های سفید طالبان از ورودی کابل به چشم خوردند و یکباره عکسی به یادگار از پشت میزنشینی عناصر این جریان به همراه سلاح منتشر شد. این عکس که تمام رسانه‌های دنیا کم و بیش همچنان آن را برای گزارش‌های تحلیلی خود انتخاب می‌کنند در ارگ ریاست جمهوری و دقیقاً جایی که دولت پیشین در آن حاکم بود گرفته شد و نشان داد که همه چیز در منطقه آسیای میانه و غرب آسیا ظرف چند ساعت می‌تواند دگرگون شود.

اشاره منابع اسرائیلی به خروج آخرین یهودیِ ساکن افغانستان از این کشور، از این منظر مهم است که تل‌آویو اساساً نفوذ خود را در همسایگی ایران در بن‌بست می‌بیند و حال باید دید که در آینده طالبان چگونه می‌خواهد از پس خبرپراکنی‌های اسرائیل در مورد روابط دوجانبه با کابل برآید!

اینکه آمریکا در این پرونده چه نقشی داشت بدون تردید برای بسیاری از کهنه‌کاران عرصه سیاست سوالی خنده‌دار است؛ چراکه صفر تا صدِ تحولات سیاسی، نظامی، اقتصادی و امنیتی افغانستان پس از حمله نظامی ایالات متحده به این کشور در سال 2001 میلادی، توسط واشنگتن طرح‌ریزی و اجرا شده است. حتی گفته شده که حقوقِ ماهانه حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان و کابینه او را آمریکایی‌ها واریز می‌کردند و این روند تا روزهای آخر هم ادامه داشت. آنچه از صحنه فعلی افغانستان برمی‌آید این است که ایالات متحده علیرغم اینکه دیگر همانند گذشته در این کشور حضور نظامی یا فیزیکی ندارند، اما به صورت ریشه‌ای در لایه‌های مختلف افغانستان رخنه کرده و هنوز شبکه‌ انسانی و نرم‌افزاری که سازمان سیا و سایر ارکان قدرت آمریکا در این کشور طی دو دهه گذشته به وجود آورده‌اند در حال سرویس دادن به واشنگتن هستند. سند این ادعا هم مقابل دیدگان همه ما قرار دارد. به یاد داریم که اواخر ماه می 2021 ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا از کاخ سفید خواست تا تمامی ۱۸ هزار مترجم افغان که طی دو دهه گذشته به نیروهای آمریکایی کمک می‌کردند را از بیم به قتل رسیدن توسط طالبان، از این کشور خارج کند. روزنامه دیلی میل که در آن روزها این خبر را منتشر کرد اعلام کرده بود که ژنرال میلی در جریان سخنرانی خود در آکادمی نیروی هوایی آمریکا این درخواست را نه تنها از جنبه انسانی بلکه از جنبه امنیتی هم مطرح کرده است؛ چراکه این تعداد مترجم در ساختار سیاسی و امنیتی آمریکا در افغانستان حضور داشتند و ریزه‌کاری‌های زیادی را با چشمشان دیده‌اند. حال توجه داشته باشید که بخش عمده‌ای از این مترجمان هنوز هم در جای جای افغانستان حاضر هستند و معلوم نیست که چگونه زندگی می‌کنند. همین شبکه 18 تا 20 هزار نفری در افغانستان بدون شک هنوز هم به آمریکا یا سایر شرکای این کشور که در ناتو حضور دارند در حال سرویس‌دهی هستند و به همین خاطر باید گفت که آمریکا هنوز هم نفوذش را در افغانستان دارد.

سخنگوی دفتر سیاسی طالبان حدود یک ماه پیش در گفت‌وگو با الجزیره در مورد روابط با اسرائیل پاسخ نسبتاً روشنی به خبرنگار داد و احتمال هرگونه روابط در آینده را رد کرد؛ اما با گذشت بیش از یکماه از آن مصاحبه حالا رسانه‌های اسرائیل بار دیگر این موضوع را نبش قبر کرده‌اند

ردپای اسرائیل در کابل؟

در این میان اوضاع اقتصادی بحرانی که در افغانستان مشاهده می‌شود هم یکی دیگر از مصائب این روزها به شمار می‌آید. این بحران باعث می‌شود که اولاً موج آوارگان به راه بیفتند، ثانیاً بخشی از شهروندان را مجبور به عضویت در جریان‌های تروریستی مانند داعش می‌کند و ثالثاً می‌تواند باعث پذیرش پیشنهاد هر سرویس اطلاعاتی برای فعالیت به نفع آنها توسط شهروندان افغانستان شود. این یک امر پیچیده نیست، بلکه طبیعت سرویس‌های اطلاعاتی در اقصی نقاط جهان به خصوص در مناطقی کمتر توسعه یافته و بحرانی است. در این میان اما اخیراً شاهد آن بودیم که خبری از سوی شبکه آی24 (i24) منتشر شده که مدعی شده طالبان در خفا به دنبال برقراری روابط با اسرائیل است. این خبر که در تاریخ 18 اکتبر سال جاری میلادی (یعنی چند روز قبل) منتشر شده بر پایه مصاحبه این رسانه اسرائیلیِ انگلیسی زبان با یک مقام پیشین افغانستان است که هیچ نامی از او برده نشده است.

او مدعی شده که بخشی از بدنه طالبان -حدود 200 نفر - به دنبال آن هستند که به صورت پنهان بحث مذاکرات با رژیم صهیونیستی را جلو ببرند اما هنوز اختلافاتی در این میان وجود دارد. مصابه آی.24 به حدی برای طالبان گران تمام شد که این موضوع را تکذیب کردند. توجه داشته باشید که محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر حدود یک ماه پیش در گفت‌وگو با الجزیره در مورد روابط با اسرائیل پاسخ نسبتاً روشنی به خبرنگار داد و احتمال هرگونه روابط در آینده را رد کرد؛ اما با گذشت بیش از یکماه از آن مصاحبه حالا رسانه‌های اسرائیل بار دیگر این موضوع را طی روزهای اخیر نبش قبر کرده‌اند. اینکه چرا اسرائیل چشمش به افغانستان است دلیل اولش بدون تردید زاویه‌ای خواهد بود که با ایران دارد. افغانستان بیشترین مرز را با ایران داراست و در این بین اسرائیل به دنبال آن است تا بتواند در این کشور به هر ترتیبی که شده نفوذ داشته باشد. از سوی دیگر فرهنگ و زبان مشترک میان ما و افغانستانی‌ها هم یکی دیگر از مولفه‌هایی است که موردنظر ساختار امنیتی اسرائیل بوده و خواهد بود. در این بین اما یک مولفه دیگر هم وجود دارد که تارنمای شبکه هفت اسرائیل در سال گذشته میلادی و کمی پس از تصرف کابل توسط طالبان به آن پرداخته است.

این شبکه در نهم سپتامبر 2021 گزارشی را به قلم ارین وینر منتشر کرد که محتوای خاصی نداشت اما دو پاراگراف آخر آن حائز اهمیت است. در انتهای این گزارش آمده است که زبولون سیمینتوف ۶۲ ساله، پسر یوسف سیمینتوف آخرین یهودی اهل افغانستان که از جمع هزاران یهودی افغانستان در کشورش باقی مانده بود و در تنها کنیسه یهودیان افغانستان زندگی می‌کرد، پس از استقرار مجدد طالبان در افغانستان از این کشور خارج و به یکی از کشورهای همسایه پناهنده شده است. اینکه او در کدام کشور اسکان دارد مهم و مشخص نیست؛ اما اشاره به این مساله نشان می‌دهد که اسرائیل با خروج آخرین یهودیِ ساکن افغانستان اساساً نفوذ خود در همسایگی ایران را در بن‌بست می‌بیند. حال باید دید که در آینده طالبان چگونه می‌خواهد از پس خبرپراکنی‌های اسرائیل در مورد روابط دوجانبه با کابل برآید!