سران بدون قطر و عمان

مریم علامه‌زاده

اجلاس شورای همکاری خلیج فارس در ریاض پایتخت عربستان، امروز در حالی سی‌ و نهمین دور از نشست‌های خود را آغاز می‌کند که امیر قطر و عمان، غایبین برجسته این نشست به شمار می‌روند.

جلسات این شورای در هر نوبت ریزش‌های بسیاری دارد. مسائلی که به اختلافات عمیق بین اعضای این شورا منجر شده را می‌توان مسائل بر سر ایران، فلسطین، اسرائیل، گروه‌های اخوان‌المسلمین، حماس، حزب‌الله و سوریه دانست.

این شورا که روز یک‌شنبه (هجدهم آذر ماه) کار خود را آغاز کرد، متأثر از منازعات برجسته قطر و عربستان در سال گذشته، شرایط پیچیده‌ای را به خود گرفته است و ابهامات در این اجلاس کاملاً ملموس است.

حدود دو سال پیش، امارات متحده عربی، بحرین، عربستان سعودی و مصر با اتهام حمایت قطر از تروریسم، روابط دیپلماتیک با این کشور را قطع کردند و محاصره زمینی، هوایی و دریایی علیه این کشور اعمال کردند. حتی عربستان سعودی گذرگاه زمینی خود با قطر موسوم به سلوی را بست.

هرچند امیر کویت برای حل این منازعه تلاش‌های بسیاری کرد، اما چهار کشور مذکور، با پافشاری بر خواسته‌های خود از دولت قطر، این تحریم‌ها را ادامه دادند. خواسته‌های 13گانه ائتلاف علیه قطر شامل تعطیلی شبکه الجزیره، کاهش روابط با ایران و قطع حمایت از اخوان‌المسلمین و حماس می‌شود.

با وجود آنکه امارات متحده عربی و عربستان سعودی اظهار می‌کنند شورای همکاری خلیج‌فارس بدون حضور قطر و عمان به روال خود ادامه می‌دهد، اما شواهد حاکی از اختلافات گسترده بین اعضای این شورا است. عدم حضور سران شش کشور عضو در نشست‌های شورا خود حاکی از عمق فاجعه است. جالب آنکه در نشست سال گذشته که به میزبانی کویت برگزار شد، سران عربستان، امارات و بحرین حضور نیافتند.

در هفته گذشته خبر‌های منتشر شد که عبداللطیف الزیانی، دبیر کل شورای همکاری خلیج‌فارس، دعوت‌نامه ملک سلمان را برای حضور قطر در نشست ریاض، به سلطان المریخی، وزیر مشاور در امور خارجه قطر تقدیم کرده است.

هرچند که چنین دعوت‌نامه‌ای از سوی عربستان حاکی از تمایل این کشور برای حل اختلافات با قطر است، اما صحبت‌های مقامات در جلسات مختلف خلاف آن را اثبات می‌کند. خالد بن احمد، وزیر خارجه بحرین، در مصاحبه‌ای با روزنامه الشرق الاوسط متعلق به عربستان در مورد اختلافات عمیق این کشورها با قطر سخن گفت.

روزنامه الشرق، متعلق به کشور قطر در مطلبی با عنوان قطر همچنان آزاد می‌ماند از عدم حضور تمیم بن‌حمدآل‌ثانی، امیر این کشور در نشست آتی خبر داد. در گزارش این روزنامه آمده است، با وجود محاصره قطر، حتی برافراشته شدن پرچم این کشور در محل نشست و پخش سرود ملی این کشور نمی‌تواند ترغیبی برای حضور در نشست باشد و قطر با رهبری حکیمانه و ملت جسورش همواره پایدار می‌ماند و تاریخ محاصره این سه کشور را که توطئه‌ای علیه حاکمیت قطر و استقلال آن به شمار می‌رود، از یاد نخواهد برد.

عمان دیگر غایب این نشست بود که روز شنبه (هفدهم آذر ماه) از عدم حضور سلطان قابوس در نشست خبر داد؛ با این حال فهد بن محمود آل‌سعید، معاون نخست‌وزیر در امور شورای وزیران، به‌عنوان نماینده این کشور در نشست سی و نهم شورای همکاری خلیج‌فارس حاضر شد. دستور جلسه سی و نهمین نشست شورای همکاری خلیج فارس به گفته عبدالطیف الزیانی، دبیر کل این شورا، بررسی مسائل پیرامون سوریه، یمن و ایران است که به بحث در بین مشارکت کنندگان گذاشته می‌شود.