طرطوس و یک معادله جدید

فرشاد گلزاری

پرونده سوریه اگرچه طی سال‌های اخیر تغییر شکل داده و برخی موانع آرام آرام از سر راه دولت این کشور کنار رفته است، اما این موضوع را باید نسبی دانست. اینکه برخی کارشناسان مسائل منطقه با صدای بلند اعلام می‌کنند که سوریه در حال خارج شدن از بحران به صورت 100 درصدی است، بدون شک یک تحلیل سرتا پا غلط است که هر چند یکبار هم شاهد نقض محورهایی در مورد آن هستیم. اینکه بگوییم سوریه فعلی با سوریه 7 سال پیش که آماج گلوله و خون بود یکی است، به هیچ وجه درست نیست اما مساله اصلی در مورد این کشور و به خصوص در وضعیت فعلی، تحولات در حال وقوع است. در چندین ماه گذشته شماری از کشورها در حوزه حاشیه خلیج فارس ازجمله اردن، مصر و امارات به سمت دمشق متمایل شدند. دلیل این امر هم به نوعی مشخص است؛ اتحادیه عرب و کشورهای عضو این اتحادیه به انضمام شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس به این جمع‌بندی رسیده‌اند که باید با سوریه وارد یک فاز جدید شوند که نه به صورت 100 درصد خود را دشمن آن نشان دهند و نه به صورت کامل به‌عنوان دوستِ دمشق به دنیا معرفی شوند. بر همین اساس است که  سفارتخانه عربستان و امارات در دمشق افتتاح می‌شود اما در این میان و با وجود آنکه تهدید تروریستی در سوریه کمتر از گذشته شده، اسرائیل به عنوان همسایه این کشور سعی دارد تا به هر ترتیب که شده زاویه خود را با این کشور بیشتر و بیشتر کند. توجه داشته باشید که از زمان وقوع بحران در سوریه تا به امروز تنها طیفی که نظاره‌گر اوضاع به شمار می‌آمد، رژیم صهیونیستی بود. تل‌آویو کمی بعد به سمت سناریونویسی و اجرای پنهان آن پیش رفت و تا جایی که امکان داشت سعی کرد اوضاع را در سوریه به نفع خود جهت‌دهی کند که دامنه این اقدامات به هماهنگی با بالاترین سطوح جریان‌های تروریستی پیش رفت. این روند یک منحنی ثابت را در درون خود جای نداد بلکه شیب این اقدامات در برهه‌ای صعودی و در مقاطعی نزولی بود ولی آنچه که یکباره شروع به اوج گرفتن کرد و تا به امروز هم شیب کاهش به خود ندیده است، حملات موشکی و هوایی اسرائیل به اقصی نقاط سوریه بود. به یاد داریم که در میانه بحران سوریه، جنگنده‌های اسرائیل بارها و بارها اطراف دمشق را به بهانه‌های گوناگون هدف قرار دادند ولی این موضوع حالا به جایی رسیده که برخی از مواضعی که در اختیار روسیه بود را هم دربرمی‌گیرد.

حمله اسرائیل به طرطوس شاید به نوعی یک هشدار نسبی به مسکو هم تلقی شود؛ چراکه روابط روسیه و اسرائیل از ابتدای شروع بحران اوکراین تاکنون تیره و تار شده است

تحریک دمشق از فراز آسمان لبنان

یکشنبه شب برخی از منابع خبری از جمله خبرگزاری دولتی سوریه (سانا) از حمله هوایی اسرائیل به بندر طرطوس سوریه خبر دادند. بلافاصله برخی منابع خبری گزارش دادند که این تجاوز هوایی رژیم صهیونیستی، اطراف منطقه الرادار در جنوب طرطوس را هدف قرار دادند.

دیدبان حقوق بشر سوریه اعلام کرده که حمله به طرطوس، نوزدهمین اقدام اسرائیل علیه خاک سوریه در سال ۲۰۲۲ به شمار می‌آید و به نوعی نشان می‌دهد که الگوی امنیت ملی اسرائیل تا حد زیادی تغییر کرده است

 منابع محلی سوریه هم گزارش دادند که در پی این حملات، صدای چند انفجار در طرطوس واقع در غرب سوریه شنیده شده است. همچنین سانا گزارش داد در نتیجه حملات هوایی اسرائیل به شهر طرطوس و حومه دمشق که از فراز خاک لبنان انجام شد، سه تن از نیروهای ارتش رژیم سوریه کشته و سه تن دیگر زخمی شدند. یک منبع نظامی به سانا گفت: «حدود ساعت ۲۰ و ۵۰ دقیقه یکشنبه شب، دشمن اسرائیلی از سمت جنوب شرقی بیروت با موشک، نقاطی در حومه دمشق را هدف قرار داد و گفته می‌شود که این تجاوز همزمان با تهاجم دیگری از سمت دریا، نقاطی از جنوب استان طرطوس را هدف قرار داده است.» منابع وابسته به ارتش سوریه هم اعلام کردند که پدافند هوایی ارتش سوریه با موشک‌های متجاوز، مقابله و تعدادی از آنها را ساقط کرده است که همین موضوع حالا به موضوع بحث کارشناسان نظامی تبدیل شده است.

نکته‌ای که در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد آماری است که دیدبان حقوق بشر سوریه واقع در لندن اعلام کرده است. به گفته دیدبان حقوق بشر سوریه، این نوزدهمین حمله اسرائیل به خاک سوریه در سال ۲۰۲۲ به حساب می‌آید و به نوعی نشان می‌دهد که الگوی امنیت ملی اسرائیل تا حد زیادی تغییر کرده است. این حمله در حالی انجام می‌شود که هفته گذشته ارتش اسرائیل اقدام به حمله سه روزه به غزه کرد و در نهایت یک درگیری موسع رخ داد که با آتش‌بس پایان یافت و به همین دلیل باید حمله به طرطوس را در امتداد این موضوع دانست. اینکه از قدیم‌الایام تاکنون هر نخست‌وزیری که در تل‌آویو روی کار می‌آید برای اثبات خود به شهروندان اسرائیل و شهرک‌نشینان دست به انجام عملیات‌ مختلف در خارج از اراضی اشغالی می‌زند، موضوعی غیرقابل‌انکار است؛ اما نکته اینجاست که بندر طرطوس همواره در دستان روسیه بوده است. این بندر به دلیل اشراف بر دریای مدیترانه به همراه بندر لاذقیه و پایگاه هوایی حُمیم، از جمله مناطقی در سوریه به شمار می‌آیند که روس‌ها بدان نگاه استراتژیک دارند و برای عقب زدن ناتو و احاطه بر دریای مدیترانه و موازنه قدرت با غرب در خاورمیانه، به آن نیازمندند. اینکه حالا اسرائیل چرا طرطوس را مورد هدف قرار داده شاید به نوعی یک هشدار نسبی به مسکو هم تلقی شود؛ چراکه روابط روسیه و اسرائیل از ابتدای شروع بحران اوکراین تاکنون تیره و تار شده است و تل‌آویو همانند گذشته خود را به مسکو نزدیک نمی‌بیند.

از سوی دیگر این اقدامات اسرائیل در فضایی که لبنان و سوریه در یک بحران نسبی به سر می‌برند، می‌تواند یک تحریک مهندسی شده باشد تا در نهایت دمشق دست به یک عملیات جدید علیه اسرائیل بزند و منطقه یکباره به گلوله آتش تبدیل شود. به هر ترتیب سکوت روس‌ها در این مورد و ادامه این روند به خوبی بیانگر این است که اسرائیل اقدامات خود علیه دمشق را تشدید خواهد کرد؛ چراکه از حیث داخلی، منطقه‌ای و خارجی به ادامه این روند نیاز دارد.