استعفای بوریس جانسون و بحران سیاسی در بریتانیا

 بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا پس از چند روز شور و نمایش سیاسی، در برابر فشارهای کابینه و حزب خود تسلیم شد و استعفای خود را از رهبری حزب محافظه‌کار اعلام کرد.

به گزارش بی‌بی‌سی‌، اما خروج جانسون خصلتی مبارزه‌جویانه داشت: نخست‌وزیر می‌گوید تا زمانی که حزب محافظه‌کار در پاییز جایگزین او را انتخاب ‌کند، قصد دارد در سمت خود بماند.

 الیسون یانگ، استاد حقوق عمومی در دانشگاه کمبریج، توضیح می‌دهد که در کشوری مانند بریتانیا با «قانون اساسی نانوشته»، خروج یک رهبر به احساس مسئولیت خود رهبران سیاسی بستگی دارد و نه قوانین رسمی

تمام اینها به رغم استعفای ناگهانی وزیران در چند روز گذشته - از جمله وزیر دارایی ریشی سوناک و وزیر بهداشت ساجد جاوید - و درخواست‌های بی‌وقفه برای کنار‌ه‌گیری فوری حتی از سوی نمایندگانی که قبلاً به او وفادار بودند (از جمله ناظم زهاوی، مردی که تازه او را به جانشینی ریشی سوناک منصوب کرده بود) رخ داده است.

نکته اما اینجاست: جانسون هیچ الزام قانونی برای کناره‌گیری فوری ندارد، هر چند نخست‌وزیران در موقعیت‌های مشابه معمولاً این کار را انجام می‌دهند.

اما بریتانیا چیزی دارد که «قانون اساسی نانوشته» تلقی می‌شود. برخلاف اکثر کشورهای جهان، قوانین بریتانیا در یک سند واحد جمع آوری نشده است. تنها چند کشور دیگر در جهان، از جمله نیوزلند و اسرائیل، همین سیستم را دارند. بنابراین، جانشینی بیشتر به اعتبار عرف و قرارداد انجام می‌شود تا بر حسب قانون.

از نظر عملی این به چه معناست؟

الیسون یانگ، استاد حقوق عمومی در دانشگاه کمبریج، توضیح می‌دهد که در کشوری با «قانون اساسی نانوشته»، خروج یک رهبر به احساس مسئولیت خود رهبران سیاسی بستگی دارد و نه قوانین رسمی.

پروفسور یانگ به بی‌بی‌سی گفت: «مثلاً قانونی در مورد چگونگی انتصاب یا خلع نخست وزیر نداریم.» «در این مورد، ما به عقلانیت یک سیاستمدار متکی هستیم که کار درست را انجام دهد.»

لرد پیتر هنسی، مورخ سیاسی بریتانیایی، این اصل را «نظریه آدم‌های خوب» می‌نامد. بنابراین هیچ قانونی وجود ندارد که بوریس را ملزم به کناره‌گیری فوری از سمت نخست وزیری کند، هر چند او به وضوح حمایت بسیاری از اعضای حزب سیاسی خود و در نتیجه اکثریت قریب به اتفاق اعضای پارلمان را از دست داده است.

اما این داستان مشابه دو سلف بلافصل او، دیوید کامرون و ترزا می نیز بود، که پس از اعلام رفتن خود در حالی که محافظه‌کاران بر روند انتخاب رهبر جدید نظارت داشتند، به کار خود ادامه دادند. راب واتسون، خبرنگار سیاسی بی‌بی‌سی در بریتانیا می‌گوید: «استعفای جانسون به این بحران سیاسی عمیق پایان نمی‌دهد».

«مسئله بزرگ اکنون این است که چه زمانی جانسون خواهد رفت. آیا حزب محافظه‌کار احساس می‌کند که او می‌تواند تا زمانی که رهبر دیگری را انتخاب کنند، در سمت خود باقی بماند، یا اینکه به تمهیدی موقت نیاز دارند.»

 بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا پس از چند روز شور و نمایش سیاسی، در برابر فشارهای کابینه و حزب خود تسلیم شد و استعفای خود را از رهبری حزب محافظه‌کار اعلام کرد

قانون اساسی نانوشته بریتانیا چیست؟

قانون اساسی یک سند قانونی است که شرایط و ضوابط اداره یک کشور یا ایالت را مشخص می‌کند.

در عوض، تحت نظام نانوشته بریتانیا، مجموعه مفصلی از قوانین، آداب و رسوم و پیمان‌های مختلف، که طی قرن‌ها تکامل یافته‌اند، قانون اساسی را تشکیل می‌دهند.

حامیان این نظام استدلال می‌کنند که قانون اساسی نانوشته انعطاف‌پذیری بیشتری را ارائه می‌دهد: می‌تواند تکامل یابد و برای منعکس کردن تغییرات در جامعه، خود را سازگار کند. برخی می‌گویند که بسیاری از سرکوبگرترین رژیم‌های جهان قانون اساسیِ مکتوب دارند.

مخالفان می‌گویند که قانون اساسی نانوشته ابهام‌پذیر است و تفسیرهای متعددی بر می‌دارد.

یک مثال، تفسیرهای مخالف دولت و دیوان عالی درباره تعلیق پارلمان در جریان بحران برگزیت - روند رسمی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا - در سال ۲۰۱۹ بود.

در آن زمان، نخست‌وزیر شاهد بود که دادگاه استیناف بریتانیا از برنامه‌های او برای تعلیق کلیه فعالیت‌های پارلمان بریتانیا جلوگیری می‌کند، که منتقدان آن را تلاشی برای متوقف کردن بررسی دقیق طرح‌هایش برای خروج این کشور از اتحادیه اروپا می‌دانستند.