آفریقا در چنبره ترور، واگرایی و جنگ

فرشاد گلزاری

 انتقال بحران از یک جغرافیا به جغرافیایی دیگر و همچنین تغییر شکل آن،‌ به نوعی یکی از قدیمی‌ترین سناریوهایی است که توسط قدرت‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی دنیا طی دهه‌های مختلف اجرایی شده است. در وضعیت کنونی شاید بسیاری از مخاطبان و حتی تحلیلگران بر این عقیده باشند که این پروژه، دیگر در جهانِ کنونی کارآیی ندارد و مدل‌های دیگری برای انجام یک اقدام در کشورهای هدف وجود دارد، اما با توجه به وضعیت کنونی منطقه خاورمیانه و آفریقا این تحلیل چندان درست به نظر نمی‌آید. بگذارید یک نمونه عینی را زیر ذره‌بین تحلیل و بررسی قرار دهیم. افغانستان در وضعیت فعلی یکی از نقاطی در دنیا به حساب می‌آید که بحران از حالتی به حالت دیگر تبدیل شده است. به یاد داریم که حدود 20 سال پیش ایالات متحده به بهانه رویارویی با تروریسم و ریشه‌کن کردن آن، به افغانستان لشگرکشی کرد و همین چند ماه پیش بود که نظامیان واشنگتن و شرکایشان در ناتو به سرعت باد از این کشور خارج شدند و کابل به دست طالبان افتاد. در این میان توجه داشته باشید که از سال 1395 تاکنون آمریکایی‌ها با توسل به راه‌های مختلف تعداد زیادی از عناصر داعش را از عراق و سوریه به افغانستان منتقل کردند و حالا بحران جدیدی در افغانستان به وقوع پیوسته است. این دقیقاً همان انتقال بحران و تبدیل آن از حالتی به حالت دیگر است. حالا هم این اتفاق در آفریقا نمایان شده که نشان می‌دهد «قاره سیاه» را باید مکان جدید برای بحران‌آفرینی‌ قدرت‌ها دانست.

طبق اعلام دولت نیجر، درپی کمین گروهی از شبه‌نظامیان مسلح در مسیر کاروان شهردار شهر بانیبانگو دست‌کم ۶۹ تن کشته شدند و بر اساس مدل‌های عملیات، جغرافیای اقدام و همچنین تسلیحات به کار رفته، عوامل داعش در این عملیات دخیل بوده‌اند

نیجر آلوده به داعش!  

بر اساس اعلام منابع خبری، روز گذشته (جمعه) در پی حمله تروریستی و مرگبار به کاروان یک شهردار محلی در نزدیکی مرزهای مالی، دولت نیجر دو روز عزای عمومی اعلام کرد. طبق اعلام دولت نیجر، درپی کمین گروهی از شبه‌نظامیان مسلح در مسیر کاروان شهردار شهر بانیبانگو در نزدیکی مرز نیجر با لیبی، دست‌کم ۶۹ تن کشته شدند و نام این شهردار نیز در میان قربانیان این حمله تروریستی قرار گرفته است. دولت نیجر همچنین اعلام کرد که جست‌وجو برای یافتن نجات‌یافتگان این حمله ادامه دارد. طبق این گزارش، مهاجمان از طریق مرزهای زمینی به مالی فرار کردند. گفته شده که تا بدین لحظه هیچ گروهی رسما مسئولیت این حمله را برعهده نگرفته است اما طبق گفته منابع، و بر اساس مدل عملیات و تسلیحات به کار گرفته شده، افراد وابسته به داعش در این منطقه مستقر هستند و به احتمال زیاد این جریان اجرای عملیات را انجام داده است.

جنگ داخلی در اتیوپی

از حدود شش ماه پیش تاکنون شاهد به وقوع پیوستن یک جنگ داخلی تمام‌عیار میان دولت مرکزی اتیوپی به رهبری آبی احمد و شبه‌نظامیان تیگرای که وابسته به یک اقلیم خودمختار در شمال این کشور است، هستیم. این درگیری به نوعی ریشه در رقابت بر سر در اختیار گرفتن قدرت دارد و از همان چند ماه پیش علیرغم گزارش‌های مثبتی که از سوی کشورها و نهادهای بین‌المللی منتشر شده بود، اوضاع این کشور و درگیری‌ها رو به وخامت رفت. حالا نه تنها خبری از صلح در اتیوپی به گوش نمی‌رسد، بلکه تهدیدها میان دو طرفِ این منازعه روز به روز شدیدتر می‌شود به عنوان مثال چندی پیش اودا تربی، سخنگوی ارتش آزادی‌بخش اورومو که از پیوستن خود به جبهه آزادی‌بخش تیگرای خبر داده، تاکید کرد که نیروهای شورشی در مناطق أمهاره و اورومیا به دستاوردهای میدانی دست یافته‌اند. او در گفت‌وگو با روسیاالیوم تاکید کرد که سرنگونی دولت آبی احمد، نخست‌ وزیر اتیوپی حتمی است و اگر اوضاع بر اساس روند کنونی پیش برود، در عرض چند ماه، یا چند هفته بر آدیس آبابا (پایتخت اتیوپی) سیطره می‌یابیم. در مقابل روز گذشته (جمعه) رادیو فانا وابسته به دولت اتیوپی اعلام کرد که پارلمان این کشور در پی بالا گرفتن درگیری‌ها میان نیروهای دولتی و نیروهای جبهه آزادسازی تیگرای که اخیرا نیز اعلام کرده قصد دارد به سمت آدیس آبابا، پایتخت این کشور پیشروی کند، با اعمال وضعیت فوق‌العاده در سراسر اتیوپی موافقت کرد. این اقدامِ دولت آبی احمد دقیقاً در زمانی اتفاق می‌افتد که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا دیروز اعلام کرد جنگ و درگیری در اتیوپی باید پایان یابد و همچنین مذاکرات صلح باید فوراً بدون هیچ پیش‌شرطی آغاز شود.

پس از افغانستان و خروج اروپایی‌ها و آمریکا از این کشور، حالا هم رخدادهایی در آفریقا نمایان شده که نشان می‌دهد «قاره سیاه» را باید مکان جدید برای بحران‌آفرینی‌ قدرت‌ها دانست

زد و خورد نظامی میان الجزایر  و مراکش؟

نمونه دیگر درگیری در آفریقا را باید تنش‌های اخیر الجزایر و مراکش دانست که شمال این قاره را به کانون نبردی دیگر تبدیل شده است. حالا پس از آنکه الجزایر مسیر صادرات نفتش از طریق مراکش به اسپانیا را مسدود کرد، روز گذشته (جمعه) خبری منتشر شد که نشان می‌دهد احتمالا باید شاهد درگیری نظامی میان دو طرف طی روزهای آینده باشیم. در این میان روزنامه اسپانیایی لارازون اعلام کرده که به دنبال کشته شدن سه شهروند الجزایری به دست نیروهای مرزی مراکش، منابع از تشدید تنش میان دو کشور و استقرار سکوی پرتاب موشک توسط الجزایر در مرز مراکش خبر دادند. ریاست‌جمهوری الجزایر در بیانیه‌ای کوتاه اعلام کرده که ترور شهروندان ما بدون مجازات نخواهد ماند و مقامات مربوطه تدابیر لازم برای تحقیق درباره مرگ این سه شهروند را اتخاذ خواهند کرد. این روزنامه همچنین نوشت که حادثه هدف قرار دادن کامیون‌ها و کشته شدن سه راننده الجزایری باعث تشدید شدید تنش میان دو کشور شده است.

ادامه اعتراضات در خارطوم

هفته گذشته شاهد وقوع یک کودتای مهندسی شده در سودان بودیم که به نوعی باید آن را یک سناریو برای سرکوب مردم این کشور توسط نظامیان خارطوم دانست. در این میان عبدالفتاح البرهان، رئیس ارتش این کشور پس از این کودتا اقدام به بازداشت بسیاری از مخالفان مردمی و همچنین سیاسیون غیرنظامی در بدنه دولت کرد که حالا نه تنها اوضاع را به نفع آنها تغییر نداد، بلکه باعث تشدید اعتراضات شد. روز گذشته (جمعه) اتحادیه مشاغل سودان با انتشار فراخوانی، مردم را به ازسرگیری نافرمانی مدنی علیه کودتای اخیر در این کشور طی یکشنبه و دوشنبه هفته پیش‌رو فراخواند. در بیانیه اتحادیه مشاغل سودان آمده است که مشارکت گسترده در اجرای نافرمانی به معنای ایستادن در برابر هرگونه اقدام تنبیهی یا اقدامات خودسرانه است و همچنین به معنای موفقیت نافرمانی در دستیابی به اهداف خود در مقابل کودتاچیان به حساب می‌آید. این اقدام نشان می‌دهد که سودان همچنان باید با تنش‌ها دست و پنجه نرم کند. با نگاهی به وقایع چهار کشور مذکور، به خوبی می‌توان دریافت که قاره آفریقا پس از خاورمیانه، حالا به کانون بحران‌هایی تبدیل شده که یکطرف آن قدرت‌ها قرار دارند و طرف دیگر عوامل آنها در این جغرافیای پر از فقر و فلاکت.