تکاپو برای قانونی جلوه دادن نقض دمکراسی

فرشاد گلزاری

 اوضاع سیاسی در تونس همچنان با فراز و فرودهای زیادی روبرو است. همه به یاد دارند که تونس در رهگذر بهار عربی به کانون تحولات آن سال‌های شمال آفریقا و سپس دنیا تبدیل شد و حالا هم تحولات این کشور کم و بیش توجه بسیاری از رسانه‌های دنیا را به خود جلب کرده است. در این میان باید به این نکته توجه کنیم که اوضاع در تونس از همان روزهایی که این کشور به کانون توجه رسانه‌ها تبدیل شد، تا حدودی به هم ریخت. بر اساس آنچه در آن سال‌ها و وقایع تروریستی سوریه و عراق رخ داد، اسلامگراها در این کشور سعی کردند که حساب خود را از افراطیون تونسی که حالا به عنوان مشاور یا معاون ابوبکر البغدادی ظاهر شده بودند، جدا کنند.

احزاب اسلامی تونس در مورد سکوت قیس سعید در خصوص نقض آشکار دموکراسی بیکار ننشستند و در این راستا عفو بین‌الملل هم با اعمال فشار بر وی به دنبال آن است تا بتواند ممنوعیت سفر مقامات تونسی را برطرف کند

در این میان سرویس‌های اطلاعاتی فرانسه، ایتالیا، بریتانیا و آمریکا در کوچه پس کوچه‌های تونس به دنبال آن بودند تا بتوانند ردی از ارتباط اسلامگراها و رادیکال‌ها پیدا کنند که در نهایت به درِ بسته برخورد کردند.

 این روند به نوعی باعث شد تا یک جو ضد غرب در تونس به وجود بیاید و در همین حال اسلامگرایان و در رأس آنها «حزب النهضه» به رهبری راشد الغنوشی توانستند بیشترین کرسی‌های پارلمان را به دست بگیرند. در مقابل سکولارهای تونس که با غرب ارتباط تنگاتنگی داشتند، روبروی این جریان قرار گرفتند و طی چند سال اول، با هر حربه‌ای سعی داشتند تا این جریان و اسلامگراهای سنتی تونس را مورد هدف قرار دهند.

یک روز به این جماعت برچسب افراط‌گرایی و ناقض آزادی‌های فردی زده می‌شد و چندی بعد آنها را ضد دموکراسی می‌خواندند و به این ترتیب نزاع سیاسی میان این دو جریان ادامه پیدا کرد. در نهایت در سال ۲۰۱۹ میلادی شاهد آن بودیم که قیس سعید به عنوان نامزد مستقل و با حمایت احزاب محافظه‌کار و همچنین اسلامگراها در انتخابات پیروز شد و بر صندلی ریاست جمهوری تکیه زد. پیروزی قیس سعید به عنوان رئیس‌جمهوری تونس، به نوعی موجب شد تا تونس به سمت و سویی برود که بحران‌های کلی و کلان تبدیل به بحران‌های کوچکتر شوند؛ اما نکته اینجاست که این بحران‌ها به هیچ وجه حل و فصل نشدند و همچنان به مثابه آتش زیر خاکستر عمل می‌کنند.

انباشت این بحران‌ها باعث شد تا قیس سعید نه تنها با یک چالش چند ضلعی در داخل روبرو شود، بلکه در خارج از کشورش هم بسیاری از دولت‌ها به دنبال تعیین تکلیف کردن اوضاع برای او باشند. این روند به جایی کشیده شد که در داخل تونس یک مجادله حزبی به پا شد، به گونه‌ای که شاهد بودیم اوایل مرداد ماه، قیس سعید به دلیل اعتراض مردم به وضعیت پاندمی کرونا و عدم واکسیناسیون سراسری، هشام المشیشی، نخست‌وزیر را از سمت خود عزل کرد و تمامی فعالیت پارلمان این کشور به مدت یکماه تعلیق شد. همانجا بود که بسیاری از مقام‌های سیاسی این کشور حساب کار دستشان آمد، اما این پایان داستان نبود.

تذکر واشنگتن به سعید

تصفیة صحنه سیاسی تونس توسط قیس سعید به جایی رسید که 12 مسئول را به این دلیل که مظنون به فساد هستند، ممنوع‌السفر کرد. همچنین جمعی از قضات تونس در بیانیه‌ای، رئیس‌جمهور این کشور را به نقض آزادی‌هایشان متهم کرده و از او خواستند فورا تمامی اقدامات ظالمانه خود در حق قضات را لغو کند اما گوش او بدهکار نبود و از آن تاریخ تاکنون هر چند هفته یکبار دستوری مبنی بر تمدید وضعیت فوق‌العاده تونس صادر می‌کند.

این مانور سیاسی تا جایی ادامه پیدا کرده که اخیراً رئیس‌جمهور تونس در دیدار با علی الرابط، سرپرست وزارت بهداشت این کشور اعلام کرد که برخی طرف‌ها در تلاش هستند تا با جذب مزدوران خارجی وی را دچار آشفتگی و وادار به صرف‌نظر از اقداماتش در زمینه اصلاح مسیر کنند. در جایی دیگر او دو روز پیش (شنبه) در جریان استقبال از ابراهیم بودربالا، رئیس انجمن ملی وکلای دادگستری تونس در کاخ قرطاج صراحتاً اعلام کرد اطلاعات موثقی در مورد املاک برخی وکلا و نمایندگان پارلمان دارد که صدها میلیون‌ دینار ارزش دارد و نشان می‌دهد که فساد در تمام کشور رسوخ کرده است.

 انباشت بحران‌ها باعث شد تا قیس سعید نه تنها با یک چالش چند ضلعی در داخل روبرو شود، بلکه در خارج از کشور نیز بسیاری از دولت‌ها به دنبال تعیین تکلیف کردن اوضاع برای او باشند

این اقدامات قیس سعید بدون تردید مخالفانی را در بردارد که یکی از آنها به نظر می‌رسد ایالات متحده باشد. روز شنبه قرار بر این شد تا هیئتی از سناتورهای آمریکا به تونس سفر کنند و با رئیس‌جمهوری این کشور برای گفت‌وگو درباره مسائل اقتصادی و بازگشت تونس به نقطه مطلوب دیدار کنند که این اتفاق به هر ترتیب رخ داد اما به نظر به مذاق قیس سعید خوش نیامده است.

رئیس‌جمهور تونس در دیدار با هیئتی از سنای آمریکا اعلام کرد که برخی درباره کودتا حرف می‌زنند اما قانون را نمی‌دانند و آن را خدشه‌دار می‌کنند؛ چراکه کودتا خارج از مشروعیت قانون اساسی است و او از متن قانون اساسی برای حفظ کشورش از خطر جدی استفاده کرده است.

این اظهارات قیس سعید به این دلیل بود که هیئت آمریکایی و به خصوص کریس مورفی، سناتور آمریکایی به محض ورود به تونس به صراحت اقدامات وی در تمدید وضعیت فوق‌العاده را ناشایست و خلاف دموکراسی خواندند. طبیعی است که قیس سعید هم در همین راستا سعی کرد از خود دفاع کند اما به هر دلیل جناح‌هایی در داخل تونس حضور دارند که نه تنها سعید را تایید نمی‌کنند، بلکه به نوعی با ورود هیئت آمریکایی‌ به کشورشان هم مخالف هستند. یکی از این جریان‌ها، حزب کارگر تونس است.

حمه الهمامی، دبیرکل این حزب اعلام کرد که این هیئت برای گفتگو درباره مسائل حاکمیتی به تونس سفر کرده، اما مسائل تونس تنها به مردمش ربط دارد و ما با مداخله آمریکا در امور تونس مخالفیم.

از سوی دیگر احزاب اسلامی تونس هم در مورد سکوت قیس سعید در خصوص نقض آشکار دموکراسی بیکار ننشستند و با انتشار بیانیه‌ها و فعالیت در فضای مجازی این اقدامات رئیس‌جمهورشان را محکوم کردند.

در این راستا هم عفو بین‌الملل با اعمال فشار بر وی به دنبال آن است تا بتواند ممنوعیت سفر مقامات تونسی را برطرف کند. مجموع این حملات و هجوم‌های ریز و درشت به قیس سعید به جایی رسیده که او به تکاپو برای حفظ پرستیژ خود افتاده است و به نظر می‌رسد که موج جدیدی از اعتراضات هم در راه است.