تعمیق اختلاف با چاشنی صلح و آرامش

فرشاد گلزاری

همیشه دیدارهای دیپلماتیک در سراسر گیتی با انتقادها و تشویق‌های گسترده‌ای روبرو بوده است. برخی‌ از این دیدارها به عنوان یک فرصت برای ادامه مذاکرات و پیگیری امور فی‌مابین دولت‌ها تعبیر می‌کنند و عده‌ای دیگر به شدت این گعده‌های سیاسی را زیر سوال می‌برند و آن را در کسری از ثانیه زیر تیغ شدیدترین انتقادها قرار می‌دهند. این انتقادها و تشویق‌ها به خوبی نشان می‌دهد که کدام کشورها یا جریان‌ها با مذاکرات و دیدارهای دیپلماتیک مخالف و کدام طیف با آنها موافق هستند. به عنوان مثال از قدیم‌الایام تاکنون در برخی کشورهای منطقه هر نوع دیدار مقامات اسرائیل و فلسطین در خصوص مساله فلسطین و در رأس آن قدس نوعی سازش و امری نکوهیده تلقی شده است. بسیاری از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و آفریقا، همچنان مساله فلسطین و بحث قدس را یکی از موضوعات مهم و حتی خط قرمز خود می‌دانند. عده‌ای دیگر مانند اردن هم در ظاهر مخالف تحرکات اسرائیل علیه فلسطینی‌ها هستند اما منافع آنها اجازه نمی‌دهد که به صورت علنی اقدام به اتخاذ مواضع مشخص کنند. طیف دیگری هم که از سال گذشته به صورت علنی در قالب عادی‌سازی روابط با اسرائیل وارد یک اتحاد راهبردی شده‌اند، هر از چندگاهی صدایشان را در حمایت از فلسطینی‌ها بلند می‌کنند، اما همه می‌دانند که این مواضع آنها هم آمیخته با منافعی است که نمی‌توانند برای تامین آنها به رژیم صهیونیستی پشت کنند. با این تفسیر اگر به سراغ دیدار مهم و تاریخی اخیر دو مقام فلسطینی و اسرائیلی برویم به خوبی درمی‌یابیم که کابینه جدید تل‌آویو در حال طراحی سناریوی جدید با محوریت فلسطین است. داستان از آنجا شروع شد که بنی گانتس، وزیر جنگ اسرائیل روز یکشنبه در حساب توئیتر خود یکباره خبر یک خطی را منتشر کرد که همه متعجب شدند. او در حساب خود نوشت که با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در رام‌الله دیدار کرده است. در این میان باید توجه داشت که پیش از این دیدار شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی اعلام کرده بود که نفتالی بنت، نخست‌وزیر این رژیم با درخواست بنی گانتس، وزیر جنگ اسرائیل برای دیدار با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین مخالفت کرده است، اما زمانی که متن مذکور توسط گانتس منتشر شد، همه بهت‌زده به یکدیگر می‌نگریستند و معلوم نبود که چه اتفاقی رخ داده است. در این میان دفتر وزیر جنگ اسرائیل اعلام کرد گانتس به عباس گفته اسرائیل اقداماتی را برای حمایت از اقتصاد فلسطین انجام می‌دهد. همچنین گفته شده که دو طرف در مورد رسیدگی به وضعیت امنیتی و اقتصادی در کرانه باختری و غزه بحث و تبادل نظر کرده‌اند. چندی بعد هم حسین الشیخ، یکی از اعضای کمیته مرکزی فتح اعلام کرد که همه جنبه‌های روابط فلسطین و اسرائیل در این دیدار مورد بحث قرار گرفت. دو روز پس از این دیدار که همه دنیا در حال گمانه‌زنی از محتوای آن بودند، شبکه تلویزیونی کان اسرائیل اعلام کرد که محمود عباس، در دیدارش با بنی گانتس از وی خواسته این رژیم اجساد ده‌ها شهید فلسطینی را بازگرداند و گویا طرف اسرائیلی قول داده تا  این درخواست را اجابت کند. از سوی دیگر گفته شده که عباس از گانتس خواسته اجازه ندهد ارتش رژیم صهیونیستی به مناطق فلسطینی یورش ببرد و اینکه اقدامات خشونت‌آمیز شهرک‌نشینان در کرانه باختری را متوقف کند. منابع مذکور گفتند، در دیدار میان عباس و گانتس موضوع پرداخت پول به خانواده‌های شهدا و اسرا و نیز تحقیقات دیوان کیفری بین‌المللی از مقامات رژیم صهیونیستی مطرح نشد تا اعتمادسازی میان دو طرف با موفقیت انجام شود. همچنین در این دیدار توافقنامه‌های پاریس درخصوص تنظیم روابط اقتصادی میان دو طرف بررسی شد و به گفته منابع مذکور، عباس تقریباً از این دیدار راضی بود و گانتس با حسن نیت در نشست حضور داشت اما تشکیلات خودگردان فلسطین خواهان علنی شدن نتایج و اجرای توافقات است و مقرر شد نشست دیگری با هدف ارزیابی وضعیت و بررسی نحوه پیشبرد امور برگزار شود.

بایدن که خود را مخالف ادامه شهرک‌سازی‌‌های صهیونیستی نشان می‌دهد و بر طرح دو کشوری تایید کرده، به دنبال آن است تا با نزدیک کردن اسرائیل به تشکیلات خودگردان فلسطین یک آرامش نسبی در غزه و کرانه باختری برقرار کند

محمود عباس، در دیدار با بنی‌گانتس از وی خواست این رژیم اجساد ده‌ها شهید فلسطینی را بازگرداند و گویا طرف اسرائیلی قول داده تا  این درخواست را اجابت کند

سناریوی جدید چیست؟

بدون تردید این دیدار که در یک دهه گذشته به شدت کم‌سابقه و مهم به حساب می‌آید، مخالفان و موافقان زیادی دارد. در این میان حماس و جهاد اسلامی از بزرگترین و اصلی‌ترین مخالفان این اقدام محمود عباس به شمار می‌آیند. عبداللطیف القانوع، سخنگوی حماس در گفتگوی مطبوعاتی اظهار کرد که دیدار محمود عباس با وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در واقع ضربه‌ای از پشت به مردم ما و جانفشانی‌هایشان و خیانت به آنها بود و این به نوعی پشت کردن به ارزش ملت فلسطین است. طارق سلمی، سخنگوی جنبش جهاد اسلامی فلسطین نیز تاکید کرد که دیدار عباس با گانتس که پس از جنایات رژیم صهیونیستی و محاصره و حمله آنها انجام شد، در واقع ضربه‌ای به مردم ما است و این در حالیست که خون کودکانی که ارتش رژیم اشغالگر به دستور گانتس به قتل رساند، هنوز روی زمین خشک نشده است. این انتقادها نشان می‌دهد که در غزه و کرانه باختری اوضاع چندان به نفع محمود عباس نیست و به نوعی همه مخالف اقدام‌های او هستند. اما نکته مهم این است که این دیدار فقط چند روز پس از دیدار نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده انجام شده که نشان می‌دهد یک هدف بزرگ در پسِ آن وجود دارد. در دیدار بنت و بایدن او اساساً با مخالفت کاخ‌سفید در قضیه اعمال خشونت بیشتر علیه فلسطینی‌ها روبرو شد. درست است که بایدن همانند مابقی اسلاف خود به حمایت از اسرائیل متعهد است اما باید توجه کرد که واشنگتن حالا به دنبال ایجاد آرامش موضعی در سرزمین‌های اشغالی است تا بتواند اوضاع منطقه را در کنترل خود داشته باشد و در نهایت خاورمیانه را پس از زدودن تنش، به سمت شرق آسیا برای مقابله با چین و روسیه ترک کند. بر این اساس بایدن که خود را مخالف ادامه شهرک‌سازی‌‌های صهیونیستی نشان می‌دهد و به شدت این چند ماه گذشته بر طرح دو کشوری تایید کرده، به دنبال آن است تا با نزدیک کردن اسرائیل به تشکیلات خودگردان فلسطین در وهله اول یک آرامش نسبی در غزه و کرانه باختری برقرار کند و پس از آن با این اقدام بتواند یک اختلاف مهندسی شده میان این جریان با سایر طیف‌ها و گروه‌های فلسطینی به راه بیندازد. در واقع این دیدار برای دادن یکسری امتیاز به محمود عباس انجام شد تا او بتواند جهاد اسلامی و حماس که بزرگترین ضربه‌های نظامی و امنیتی را به تل‌آویو زده‌اند را با یک بحران ارگانیک روبرو کند. حال باید دید گام بعدی آنها چه خواهد بود.