مالیات از تورم!

مریم شکرانی

نمایندگان مجلس کلیات طرحی با عنوان مالیات بر عایدی سرمایه را تصویب کردند که بر اساس آن از این پس افراد باید هنگام فروش طلا، ارز، مسکن و خودروی خود مالیات سود آن را بدهند.

گرچه نمایندگان مجلس هدف از تصویب این طرح را جلوگیری از سوداگری اعلام کرده‌اند اما تصویب آن واکنش منفی بسیاری از کارشناسان اقتصاد را به دنبال داشته است.

کارشناسانی که به تورم دو رقمی به عنوان بیماری مزمن اقتصاد ایران اشاره می‌کنند و سرانجام این طرح را فقیرتر شدن مردم می‌دانند.

جزییات طرح چیست؟

براساس این طرح، مازاد ارزش دارایی در زمان انتقال آن نسبت ارزش تملکش، عایدی سرمایه محسوب می‌شود و هر نوع نقل و انتقال دارایی‌های چهارگانه در زمان انتقال در کلیه مناطق کشور از جمله مناطق آزاد تجاری اقتصادی و ویژه اقتصادی مشمول مالیات می‌شود.

بر این اساس  املاک با انواع کاربری ، انواع وسایل نقلیه موتوری زمینی،  طلا، شمش طلا، طلای آب شده، زیورآلات از جنس طلا، پلاتین و جواهر آلات و همچنین انواع ارز خارجی؛ دارایی‌های چهارگانه اعلامی در این طرح هستند.

نمایندگان مجلس برای این طرح معافیتهایی نیز در نظر گرفته‌اند. به عنوان مثال اگر واحد مسکونی یا وسیله نقلیه مورد معامله، تنها واحد مسکونی یا وسیله نقلیه فرد حقیقی بالای ۱۸ سال باشد و بیشتر از یکسال در تملک او باشد، مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه نیست.

همچنین، اولین انتقال املاک نوساز و نیمه ساخته، انتقال باغ‌ها و زمین‌های زراعی بیرون از حریم شهری، انتقال بلاعوض به والدین، همسر دائم و فرزندان بالای ۱۸ سال و اعطای وکالت به آن‌ها مشمول معافیت از این مالیات می‌شود.  به جز این میراث افراد و انتقال اموال وقفی و انتقال ارز به خارج از کشور در فرآیند تجارت و صادرات مشمول این نوع مالیات نمی‌شوند.

مالیات دریافتی چقدر است؟

در این طرح مالیاتی، مدت زمان نگهداری دارایی نقش تعیین کننده در میزان مالیات آن دارد. به عنوان مثال املاک در صورت نگهداری کمتر از یک سال، مشمول ۴۰ درصد مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند و با نگهداری املاک بیش از یکسال، سالانه سه واحد درصد از نرخ مالیات بر عایدی سرمایه کم می‌شود و از سال دوازدهم به بعد با نرخ ثابت چهار درصد مشمول مالیات می‌شوند.

همچنین صاحبان اراضی بایر نیز باید معادل ۴۰ درصد مالیات بر عایدی سرمایه بپردازند.  

همچنین، نگهداری انواع خودرو در کمتر از یک سال معادل ۳۰ درصد مشمول مالیات می‌شود و در صورت نگهداری بیش از یکسال، سالانه ۱۰ واحد درصد از نرخ کم و مالیات مربوطه از سال چهارهم به بعد با نرخ ثابت صفر درصد محاسبه می‌شود.

مالیات طلا و ارز هم به این صورت محاسبه می‌شود که با نگهداری کمتر از یکسال معادل ۳۰ درصد مالیات می‌شود و با نگهداری بیش از یک تا دو سال سالانه ۲۰ درصد و اگر بیش از دو سال نگهداری شود معادل سالانه ۱۰ درصد از نرخ آن کم می‌شود.

انتقاد کارشناسان به مصوبه مالیاتی جدید

این موضوع در حالی رخ می دهد که کارشناسان اقتصاد انتقادهای زیادی به این موضوع وارد کردند. داوود سوری، اقتصاددان در توییتر خود نوشت که گرفتن مالیات بر عایدی سرمایه از محل سود دارایی نتیجهای جز فقیرتر شدن مردم ندارد.

او ادامه داد که این کالاها در ایران به دلیل تورم دو رقمی از حالت مصرفی درآمده و به کالای سرمایه ای تبدیل شده است و مردمی که نگران سقوط ارزش ریال و حفظ ارزش دارایی خود هستند چاره ای جز این نداشته اند اما سیاستگزار به جای کنترل تورم دو رقمی هزینه تورم را از جیب مردم می گیرد. علی چشمی، اقتصاددان هم با انتقاد به این طرح در توییتر خود نوشت که دولت گران می کند و مجلس هزینه اش را از جیب مردم می گیرد.

این اقتصاددان هم راه حل کنترل تورم را نهار نقدینگی و سیاستگذاری درست مالی و پولی دانسته و معتقد است که مردم حالا باید علاوه بر تورم فشارهای مالیاتی را نیز تحمل کنند و این طرح به گسترش فقر دامن می زند.

 عباس عبدی، تحیلگر سیاسی نیز در صفحه شخصی خود واکنشی قابل توجه به مصوبه اخیر مجلس داشت . وی نوشته است:«طرح مالیات بر عایدی مجلس مثل این است که یک لیتر شیر داری، دولت یک لیتر آب توی آن می‎ریزد و اجاره می‌دهد به قیمت قبلی بروشی و صد در صد سود کنی؛ بعد هم سودش را می‎گیرد . البته تو هم بازنده‌ای ، چون این کار را با همه می‎کند و هزینه همه دو برابر می‌شود . پس تو هم سودی نکردی . »

 وی هشتک مجلس انقلابی را برای این طرح برگزیده است.

 موافقان چه می‎گویند؟

«سید احسان خاندوزی» در موافقت با این طرح گفته است: اجرای این قانون عامل موثری در افزایش فعالیت‌های تولیدی است و فاصله طبقاتی را کاهش می‌دهد و نوسانات قیمتی در حوزه مسکن، خودرو، ارز و طلا را مهار می‌کند.

نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: این طرح به ۹۹ درصد جامعه که نیاز مصرفی دارند کمک می‌کند و صرفا برای کسانی است که بیش از حد نیاز خود، کالا جمع‌آوری کرده‌اند و تنها ناراضیان آن سوداگران و دلالان هستند.

«سیدغنی نظری خانقاه » نیز در موافقت با این طرح گفت: ۸ درصد مالیات بر CGT  (مالیات بر افزایش ارزش یا مالیات بر سود سرمایه) در کشور آمریکا، ۷ درصد در سوئد، ۶ درصد در کره جنوبی و صفر درصد در ایران لحاظ می‌شود و این در حالی است که قشر معلمان مالیات می‌دهند اما دلالان هیچ مالیاتی نمی‌پردازند لذا این طرح از سوداگری، دلالی و رانت‌خواری جلوگیری می‌کند.

نماینده مردم خلخال و کوثر اعلام کرد: این طرح می‌تواند مانع احتکار شود، مالیات بر عایدی سرمایه انگیزه تبدیل سرمایه به موارد مولد به جای غیرمولد را افزایش می‌دهد و ضمن افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری، سهم مهمی در اصلاح منابع مالی خواهد داشت که در راستای اصلاح ساختار بودجه خواهد بود.

طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی، طغیانی، نیت ما از اجرایی شدن این مالیات افزایش درآمد دولت نیست بلکه نیت اصلی ما مقابله با سوداگری در بخش‌های مختلف اقتصادی است تا منابع مالی که در سوداگری می‌چرخد به طرف تولید بیاید .

چندی پیش هم غلامحسین شافعی با اشاره به سقوط ریال گفته بود که در سال‌های اخیر طبقه متوسط تجزیه شده و طبقه فقیر گسترده تر شده است. با وجود این مجلس به جای حل مشکل از پایه و اساس مبنا را بر فشار بیشتر بر مردم گذاشته است.   عباس عبدی:«طرح مالیات بر عایدی مجلس مثل این است که یک لیتر شیر داری، دولت یک لیتر آب توی آن می‎ریزد و اجاره می‌دهد به قیمت قبلی بروشی و صد در صد سود کنی؛ بعد هم سودش را می‎گیرد . البته تو هم بازنده‌ای ، چون این کار را با همه می‎کند و هزینه همه دو برابر می‌شود . پس تو هم سودی نکردی . »

به نظر می‎رسد با توجه به اینکه ریشه تورم در اقتصاد ایران تحت‌تاثیر رشد نقدینگی و همچنین شیوه ورود یا عدم ورود درآمدهای نفتی به اقتصاد شکل می‎گیرد لازم است موافقان ابتدا طرح کاربردی و اجرایی خود برای مهار تورم را اعلام کنند چرا که اغلب افراد با هدف حفظ ارزش پول دست به سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف می‎زنند.