تدارک کودتا علیه ولیعهد با محوریت شاهزادگان سعودی

فرشاد گلزاری

 امروز (27 ژانویه) دقیقاً یک هفته می‌شود که «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا کار خود را شروع کرده است. هفته گذشته همین موقع (20 ژانویه) تمام رسانه‌های دنیا آماده می‌شدند تا شاهد مراسم تحلیف مشاور سابق باراک اوباما در بالکن غربی ساختمان کنگره آمریکا باشند.

بسیاری از مقامات سراسر دنیا به آمریکا دعوت شدند و طیف عظیمی از نیروهای گارد ملی آمریکا، خیابان‌های واشنگتن را قُرُق کرده بودند. بسیاری معتقد بودند که اتفاق خاصی در خلال برگزاری مراسم تحلیف بایدن رخ خواهد داد ولی به هر ترتیب، رئیس جمهوری جدید آمریکا تنها ساعاتی پس از خروج «دونالد ترامپ» از اتاق بیضی، وارد کاخ‌سفید شد. در همان بدو ورود شاهد آن بودیم که بایدن حدود 17 فرمان اجرایی صادر کرد. از برداشتن محدودیت سفر شهروندان کشورهای عمدتاً مسلمان مانند ایران تا بازگشت به پیمان آب و هوایی پاریس، در این فرامین اجرایی گنجانده شده بودند. بسیاری معتقدند که این کارِ بایدن یک نوع اقدام سمبلیک است اما در مقابل عده‌ای دیگر می‌گویند که او با این کار به دنبال آن است تا در لحظات اول بتواند آثارِ فرمان‌های مخرب ترامپ را کم کند. به عنوان مثال توقف ساخت دیوار مکزیک در مرز میان آمریکا و مکزیک بدون تردید می‌تواند بودجه‌ای که برای ساخت آن کنار گذاشته شده بود را به مسائل دیگری مانند مقابله با پاندمی کرونا اختصاص دهد.

به هر ترتیب این اقدام‌ها در دقایق اول ورود بایدن به کاخ‌سفید بسیار مهم و حائز اهمیت بود اما آنچه که در این بین بسیار مهم‌تر قلمداد می‌شود، دو اقدام بایدن با محوریت عربستان سعودی بود. نخستین اقدام که به نوعی ترس را در دل محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی انداخت، دستور رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا بود. آدام شف، رئیس این کمیته از آوریل هینس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا خواست تا گزارش مربوط به قتل جمال‌ خاشقجی، مقاله‌نویس روزنامه واشنگتن‌پست را در سال 2018 میلادی از حالت طبقه‌بندی خارج کند. این اقدام بدون شک اولین اقدامِ امنیتی و سیاسی دموکرات‌های تازه وارد به کاخ‌سفید بود که به‌ سرعت به بمب خبری تبدیل شد؛ چراکه از زمان پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، تمام تحلیلگران به صورت مجزا و مستقل اعلام کرده‌اند که با آمدن بایدن به کاخ‌سفید ولیعهد عربستان با چالش‌های جدی روبرو خواهد شد.

اما اقدام دوم، بازبینی در مورد قرار دادن نام انصارالله یمن در فهرست گروه‌های تروریستی از سوی ترامپ و تیمش بود. خبر این بازنگری حدوداً جمعه هفته گذشته اعلام شد ولی جالب اینجاست که وزارت خزانه‌داری آمریکا دوشنبه شب مجوز معاملات و تراکنش‌های مالی با جنبش انصارالله یمن را تا تاریخ ۲۶ فوریه صادر کرد. بر این اساس تمامی تبادلات مالی با انصارالله یمن برای یک ماه و تا بازنگری دقیق تحریم‌های اعمالی توسط دونالد ترامپ آزاد اعلام شد. این دو اتفاق به خوبی نشان می‌دهد که تیم بایدن و به صورت کلی دموکرات‌های ساکن کاخ‌سفید نیامده به دنبال تهدید ولیعهد سعودی هستند.

همه به یاد دارند که پس از اعلام خبر قتل جمال خاشقجی در استانبول و افشای اطلاعاتی که نشان می‌داد ولیعهد عربستان در این پرونده به صورت مستقیم دستور قتل را صادر کرده، جو بایدن که آن هنگام صرفاً یک بیننده و یک فعالِ سیاسی بود، محمد بن سلمان را «اراذل و اوباش» خطاب کرد. آن زمان هیچکس فکر نمی‌کرد که ترامپ با این همه سر و صدا قرار است نامش در فهرست روسای‌جمهور یک دوره‌ای آمریکا ثبت شود و بایدن جای او را بگیرد، اما حالا که این اتفاق رخ داده، اخباری منتشر شده که درون‌مایة‌ آن حکایت از طرح براندازی ولیعهد سعودی دارد!

دموکرات‌ها به دنبال آن هستند تا از روی کار آمدن طیف سنتی عربستان مانند «محمد بن نایف» یا «احمد بن عبدالعزیز» که برادر پادشاه فعلی عربستان به حساب می‌آید، حمایت کنند؛ اما این موضوع فعلاً جنبه عملیاتی ندارد

کودتا علیه خودکامه

روز گذشته (سه‌شنبه) پایگاه خبری سعودی لیکس با انتشار یک سناریو اعلام کرد که یک تاجر لبنانی در تماس با افسران سازمان سیا و ملاقات با آنها گفته است که فرستادگان چندین تن از شاهزاده‌های سعودی مخالفِ محمد بن سلمان با او دیدار کرده‌اند و می‌خواهند بدانند که موضع ‌احتمالی دولت بایدن درباره توطئه‌ای برای سرنگونی ولیعهد سعودی چیست.

به عبارتی دیگر منبع اطلاعاتی سازمان سیا در بیروت به افسران سیا پیام مخالفان ولیعهد عربستان مبنی بر اعلام آمادگی برای ترتیب یک کودتای هدفمند علیه او در عربستان و خصوصاً در دربار سعودی با حمایت کاخ‌سفید را ابلاغ کرد. این مساله اگرچه فعلاً در حد یک گمانه‌زنی باقی مانده است اما به حدی در افکار عمومی سر و صدا کرده که حتی ولیعهد عربستان هم در جریان این موضوع قرار گرفته است. آنچه در این میان باید موردتوجه قرار داد این است که گستردگی منابع اطلاعاتی سازمان سیا در دنیا بدون تردید نظیر ندارد، ولی سیا صرفاً نمی‌تواند در چنین قضایایی که بحث کودتای داخلی مطرح می‌شود، در کمترین زمان تصمیم‌گیری و حتی اجرا کند.

 این در حالیست که جو بایدن فقط یک هفته است که وارد کاخ سفید شده و با کوهی از آوار و خرابی‌های به جا مانده از ترامپ روبرو است. ازاین‌رو اینکه ما بگوییم سیا در حال طرح‌ریزی این کودتا علیه بن‌سلمان است، قدری واقعی نیست اما نکات مهمی در این راستا وجود دارد.

اولین نکته این است که تایید اطلاعات مذکور از سوی سیا به ما می‌فهماند که شاهزادگان زیادی در عربستان منتظر چنین روزی بودند. آنها به دنبال آن هستند که با رفتن ترامپ، علیه ولیعهد جوان کشورشان که بر همه شورید و هزاران تن از شاهزاده‌ها را به زندان انداخت قیام کنند و حالا با آمدن بایدن این فرصت را غنیمت شمرده‌اند.

نکته دوم این است که اقدامات بایدن در پرونده یمن و خاشقجی به نوعی نشان می‌دهد که بایدن فعلاً به دنبال بازنگری در روابط خود با عربستان سعودی است. توجه داشته باشید که دموکرات‌ها قویاً معتقدند که ولیعهد عربستان سعودی نمی‌تواند منافع ایالات متحده را در منطقه و عربستان به صورتی که درگیری پیش نیاید، تامین کند.

شاهزادگان سعودی به دنبال آن هستند که با رفتن ترامپ، علیه ولیعهد جوان کشورشان که بر همه شورید و هزاران تن از شاهزاده‌ها را به زندان انداخت، قیام کنند و حالا با آمدن بایدن این فرصت را غنیمت شمرده‌اند

 به عنوان نمونه استفاده کورکورانه محمد بن‌سلمان از مهمات آمریکایی علیه غیرنظامیان یمن موجب شد تا کمپین بایدن به محدود کردن فروش تسلیحات به عربستان به عنوان بخشی از ارزیابی کلی در روابط واشنگتن - ریاض متعهد شود.

نکته سوم این است که بایدن و اصولاً دموکرات‌ها به دنبال آن هستند تا بتوانند از روی کار آمدن طیف سنتی عربستان مانند «محمد بن نایف» یا «احمد بن عبدالعزیز» که برادر پادشاه فعلی عربستان به حساب می‌آید، حمایت کنند. این در حالیست که لحظاتی پس از اعلام خبر کودتای احتمالی علیه بن‌سلمان توسط سیا، فعال توئیتری عربستان معروف به «مجتهد» تاکید کرد که ولیعهد عربستان و دونالد ترامپ از طریق یک خط داغ (Hot Line) با هم در طول چهار سال اخیر در تماس بودند و بن‌سلمان برای ماندن در قدرت، میلیاردها دلار پول هزینه کرده است!