اولین سفر رسمی وزیر خارجه بحرین به اسرائیل برای دیدار با نتانیاهو و پمپئو
تحکیم رابطه در سایه تلاش‌های فرستاده ترامپ
فرشاد گلزاری
برقراری روابط میان اسرائیل و کشورهای عربی منطقه اگرچه موضوع بسیار مهم و یکی از پدیده‌های سیاسی قرن حاضر به شمار می‌رود، اما مساله اینجاست که با تحلیل خط سیر این ارتباط‌ها به خوبی درمی‌یابیم که طی دو سه هفته اخیر این موضوع بیش از گذشته وارد برهه‌های حساس و حتی عجیب و غریب شده است. اگر به گذشته نگاه کنیم می‌بینیم که اولین کشوری که با اسرائیل رابطه خود را علنی و آشکار کرد، «جمهوری عربی مصر» بود.
این کشور در سال 1979 میلادی رسماً روابط خود با اسرائیل را علنی کرد و کمی بعد هم این روابط میان اردن و اسرائیل در سال 1994 میلادی علنی شد. در طول این مدت روابط میان تل‌آویو با اَمان و قاهره دارای فراز و نشیب‌های متعددی بوده است اما درنهایت مصر به تامین امنیت اسرائیل از ناحیه صحرای سینا متعهد شد و اردن هم به مکانی برای تجمیع میلیون‌ها فلسطینی رانده شده از سرزمین‌های خود تبدیل شد؛ به گونه‌ای که در وضعیت کنونی حدود 60 تا 70 درصد از جمعیت اردن را فلسطینی‌هایی که به آنها پاسپورت و شناسنامه اردنی اعطا شده تشکیل می‌دهند و از سوی دیگر اوقافِ مربوط به بیت‌المقدس بر اساس توافق سال‌های اخیر به اردن داده شده است.
حالا هم دو کشور دیگر تنها به فاصله یکماه با اسرائیلی‌ها وارد صلح شدند و رابطه خود را علنی کردند که عبارتند از امارات متحده عربی و بحرین. البته سودان به عنوان یکی از کشورهای عربیِ مستقر در شمالِ آفریقا، هم با اسرائیل روابط خود را علنی کرده که البته واکنش‌های زیادی در داخلِ این کشور در پی داشته است؛ اما به هر حال آنچه در این میان اهمیت زیادی دارد، تغییر یکباره این ارتباط‌ها است. پس از عادی‌سازی این روابط، شاهد رفت و آمد هیئت‌های مختلف از سوی دو کشور عربی (امارات و بحرین) به اسرائیل بودیم و حتی اعلام شد که کشتی‌های دو کشور براساس توافق‌های اقتصادی صورت گرفته، در بنادر یکدیگر پهلو گرفته‌اند. این ارتباط تا حدی پیش رفته که روزنامه عبری زبان یدیعوت آحارونوت روز گذشته (چهارشنبه) در گزارش خود نوشت که در کنفرانس پزشکی که اخیراً به صورت مجازی برگزار شده، ده‌ها پزشک از دستکم هشت کشور عربی منطقه از جمله عربستان، امارات، عراق، مصر، لبنان، سوریه، الجزایر و مراکش و نیز پزشکانی از اندونزی و مالزی همراه با پزشکان اسرائیلی در این وبینار شرکت داشتند.
حضور وزیر صنعت و گردشگری در هیئت همراه وزیر خارجه بحرین نشان می‌دهد که علاوه بر مسائل مربوط به توریسم؛ برقراری خط پروازی مشترک میان منامه و تل‌آویو هم مطرح است که به معنای دسترسی اسرائیلی‌ها به کریدورهای هوایی منطقه و فراهم شدن محیطِ امنی برای جاسوسی هوایی برای آنهاست
این خبر اگرچه برای ما و مخاطبان، ارزش کمی دارد، اما اسرائیلی‌ها زمانی که بتوانند پزشکانی از سوریه یا عربستان و عراق را با یک پزشکِ اسرائیلی سر میز بنشانند، این پیام را به صورت نیمه آشکار مخابره می‌کنند که قرار است در آینده اتفاق‌های دیگری در حوزه روابط با سایر کشورهای عربی رخ دهد! به هر ترتیب این روابط فعلاً علاوه بر مصر و اردن، میان سه کشور امارات، بحرین و سودان برقرار شده است و به نظر می‌رسد اتیوپی هم کشور بعدی خواهد بود؛ اما مساله اینجاست که در روزهای اخیر شاهد شیب صعودی این روابط همزمان با سفر مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به اسرائیل هستیم.
خروج از بحران، تثبیت موقعیت!
سفر وزیر خارجه آمریکا به منطقه از این جهت اهمیت دارد که او اولین وزیر خارجه تاریخ ایالات متحده است که از شهرک‌های ساخته شده در کرانه باختری و جولان دیدار خواهد کرد و همین مساله باعث شده تا نخبگان و خبرگان سیاسی در سراسر دنیا بگویند که مایک پمپئو گزینه نامزدی انتخابات ریاست جمهوری در سال 2024 آمریکا خواهد بود.
از سوی دیگر باید توجه داشت که این سفر پمپئو در حالی انجام می‌شود که صرفاً 60 روز تا پایان دولت «دونالد ترامپ» وقت باقیست. در این میان و با نگاهی به این مسائل، اگر به سفر روز گذشتة «عبداللطیف بن راشد الزیانی» وزیر امور خارجه بحرین به اسرائیل نگاه کنیم متوجه نکات بسیار مهمی در عرصه سیاست داخلی و خارجی اسرائیل و آمریکا می‌شویم.
این سفر، اولین ورودِ رسمی هیئت بحرینی به سرپرستی وزیر خارجه این کشور به تل‌آویو است که به رغم مخالفت گسترده مردم و گروه‌های سیاسی این کشور برای عادی‌سازی روابط منامه با تل‌آویو صورت گرفته است. در بدو ورود، «گابی اشکنازی»، وزیر خارجه اسرائیل از وزیر خارجه بحرین و همراهان او استقبال کرد و چندی بعد هم راشد الزیانی در خاک اسرائیل با تاریخی خواندن این سفر اعلام کرد که منامه توسعه همکاری‌های بین‌المللی، ثبات، صلح و رفاه در منطقه خاورمیانه را در این سفر بررسی می‌کند و بر تحکیم آن اصرار دارد.
اگرچه در گذشته و قبل از سفرِ وزیر خارجه بحرین به اسرائیل، مقامات تل‌آویو اعلام کرده بودند که مساله بازگشایی سفارتخانه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما هیچکس فکر نمی‌کرد که راشد الزیانی چندی بعد از ورودش به تل‌آویو این موضوع را رسماً اعلام کند
چند دقیقه بعد از اعلام این مواضع، وزرای خارجه بحرین و اسرائیل در نشست خبری مشترک در اراضی اشغالی بر تحکیم روابط تاکید کردند و ناگهان راشد الزیانی از توافق طرفین برای افتتاح متقابل سفارت‌خانه‌هایشان خبر داد! اگرچه در گذشته و قبل از سفرِ وزیر خارجه بحرین به اسرائیل، مقامات تل‌آویو اعلام کرده بودند که مساله بازگشایی سفارتخانه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما هیچکس فکر نمی‌کرد که به این زودی چنین اتفاقی رخ دهد. از سوی دیگر وزیر صنعت و گردشگری بحرین هم در هیئت مذکور حضور دارد و این نشان می‌دهد که علاوه بر مسائل مربوط به توریسم، برقراری خط پروازی مشترک میان منامه و تل‌آویو هم از موضوعات مورد بحث خواهد بود و این به معنای دسترسی اسرائیلی‌ها به کریدورهای هوایی منطقه است که می‌تواند علاوه بر صرفه‌جویی اقتصادی، محیطِ امنی برای جاسوسی هوایی برای اسرائیل ایجاد کند. نکته مهمتر اینکه دیدار سه جانبه که قرار است با حضور وزیر خارجه بحرین، وزیر خارجه آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در تل‌آویو برگزار شود، در حالی انجام خواهد شد که قرار است چهارمین جلسة دادگاهِ نتانیاهو برای رسیدگی به پرونده‌های فساد مالی و اداری وی، به زودی برگزار شود که در همین راستا رسانه‌های اسرائیلی خبر از احتمال برگزاری دور چهارم انتخابات کنست اسرائیل داده‌اند. در مقابل، شاهد آن هستیم که ترامپ طی هفته‌های اخیر با شنیدن خبر مغلوب شدنش در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، از لحاظ روحی و روانی کاملاً به‌هم ریخته است و این موضوع را نتانیاهو به خوبی درک می‌کند.
به همین دلیل پمپئو به دلیل داشتن ریشه‌های یهودیِ خود در حالِ میدان‌داری به نفع نتانیاهو است و در دقیقه 90 سعی می‌کند به هر قیمتی که شده، غنیمت‌های بیشتری به اسرائیلی‌ها قبل از به روی کار آمدن دموکرات‌ها در کاخ‌سفید بدهد. به این جهت است که می‌بینیم وزیر خارجه بحرین در بدو ورود به اسرائیل، هنوز فنجان چایش را زمین نگذاشته، اعلام می‌کند که سفارت دو طرف در قدس و منامه به زودی بازگشایی می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید