هشدار پاریس؛ اصلاحات یا فروپاشی؟!

فرشاد گلزاری

 از روز سه‌شنبه هفته پیش که انفجار مهیب در بندر بیروت رخ داد، تاکنون حدود 21 تن از مسئولات لبنانی با حکم دستگاه قضایی این کشور بازداشت شده‌اند. منتقدان حَسان دَیاب، نخست‌وزیر لبنان بر این عقیده هستند که دولت برای آرام کردن جو روانی و فضای عمومی، دست به اینگونه مانورهای رسانه‌ای و امنیتی زده‌ است، اما به نظر می‌آید با گذشت حدود پنج روز از فاجعه بیروت معادلات در حال تغییر است؛ به گونه‌ای که دستگاه قضایی لبنان دایره تحقیقات خود درباره این انفجار را که به کشته شدن بیش از ۱۵۰ تن و زخمی شدن هزاران نفر دیگر منجر شد، گسترش داده و این تحقیقات تنها به کارمندان و مسؤولان اداری محدود نشده است. بر اساس آنچه منابع امنیتی لبنان اعلام کرده‌اند، مسؤولان عالی رتبه در مدیریت بندر و در راس آنها حسن قریطم، مدیر بندر در بازداشت به سر می‌برند و قرار است از آنها تحقیقات عمیق‌ و گسترده‌تر بعمل بیاید. علاوه بر این مسؤولانی در اداره گمرک و دستگاه‌های مربوط به امنیت بندر به دستور فادی عقیقی، کمیسر دولت در دادگاه نظامی برای تحقیقات بازداشت شده‌اند و همزمان تحقیقات به سمت فرضیه‌های مختلفی از جمله «اقدام تروریستی» متمایل شده است. اینکه چرا منابع امنیتی لبنان تروریستی بودن این پرونده را رد نکرده‌اند و این موضوع را یک فرضیه قوی به حساب می‌آورند، موضوعی است که مربوط به تحقیقات فنی می‌شود. در این رابطه یکی از منابع امنیتی لبنان به روزنامه شرق الاوسط اعلام کرده منشأ انفجار مخازن نیترات آمونیوم، یکی از دلایلی است که احتمال تروریستی بودن این پرونده را قوت می‌بخشد. بر اساس اظهارات این منبع ماده نیترات به آسانی آتش نمی‌گیرد و برای شعله‌ور شدن به درجه حرارتی حدود ۲۲۰ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد اما گمانه‌زنی‌ها درباره انفجار نیترات آمونیوم در نتیجه جوشکاری یکی از درب‌های آهنی انبار شماره 12 بندر بیروت، به هیچ وجه دقیق نیست. در همین رابطه چند روزی است که ویدئوهایی در فضای مجازی منتشر شده و نشان می‌دهد که چند ثانیه قبل از انفجار اصلی، یک فروند موشک به انبار نیترات برخورد می‌کند. این ویدئو باعث شده تا به شایعات دامن زده شود ولی تصاویری که از نیروی هوایی و پایگاه دریایی نزدیک به بندر بیروت دریافت شده، پس از آنکه در اختیار کارشناسان لبنانی و فرانسوی قرار گرفته است، مشخص می‌کند که ویدیوهای مذکور جعلی و ساختگی هستند. پس از آنکه فرضیه انفجار انبار نیترات با یک موشک زمین به هوا کنار رفت، تحقیق در این زمینه بر دو فرضیه اصلی استوار است: نخست، انتقال حرارت به انبار نیترات و دوم، اقدام تروریستی. به نظر می‌رسد فرضیه دوم و امکان ارتباط آن با یک انفجار عامدانه توجه و اهتمام بیشتری را به خود جذب کرده است، اما به هر ترتیب این پرونده به این زودی حل و فصل نمی‌شود. یکی از دلایل این امر، پیچیده و چند لایه بودن مولفه‌های موجود در این پرونده است که باعث شده فرضیة تروریستی بودن این فاجعه قوت بگیرد. اینکه چرا تروریستی بودن پرونده مذکور پس از سفر روز پنجشنبه امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه به لبنان مطرح  شده، موضوع دیگری است که به نظر می‌رسد پشت‌پرده‌های سیاسیِ خطرناک دارد.

 مکرون به بیروت آمده بود تا به میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان اعلام کند اگر دولت را تغییر ندهد و نفوذ حزب‌الله در ارکان دولتی کاهش پیدا نکند، بدون تردید اعمال فشار تا جایی ادامه پیدا می‌کند که لبنان درگیر فروپاشی می‌شود

سرکشی به مستعمره قدیمی؟!  

یکی از اتفاق‌هایی که طی چند روز گذشته رخ داد، دستور دولت لبنان برای تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب بود. این کمیته شامل چهره‌هایی است که خود در دایره اتهام هستند؛ یکی از آنها بدری ضاهر، مدیر کل گمرک لبنان (وابسته به میشل عون، رئیس جمهور این کشور) است که علامت سوال‌هایی را در اذهان عمومی ایجاد می‌کند. بر این اساس بسیاری از تحلیلگران و ناظران داخلی در لینان معتقدند که حضور این اشخاص در کمیته مذکور به نوعی نشان دهنده آن است که  دست‌هایی در پشت پرده به دنبال آن است تا به صورت غیر مستقیم از برخی عناصرِ حاضر در صحنه سیاسی لبنان حمایت سیاسی انجام شود. اینجاست که باید متوجه بود چرا مکرون کمتر از 48 ساعت پس از انفجار بیروت، وارد خاک لبنان شده است! نفوذ فرانسه در لبنان مربوط به امروز و دیروز نیست، این نفوذ از سال 1916 میلادی و پس از انعقاد قرارداد سایکس – پیکو، تاکنون ادامه دارد. ان قرارداد که میان فرانسه و بریتانیا به امضا رسید، صریحا منافع پاریس و لندن را مشخص و تقسیم کرد که دامنه آن از شبه‌قاره هند تا خاورمیانه و عمق آفریقا ادامه دارد. براین اساس مکرون نه تنها در این پرونده، بلکه در زمان بازداشت سعد حریری، نخست‌وزیر پیشین لبنان توسط عربستان، به میدان آمد و به گونه‌ای عمل کرد که سعد حریری چند روز بعد وارد بیروت شد. حالا هم مکرون مجدداً به بیروت آمده اما این سری، خط و خطوطی که او در پیش گرفته، سناریوی دیگری است. رئیس جمهوری فرانسه در سفر خود، سه هواپیما حامل دارو و امکانات مورد نیاز برای حادثه دیدگان همراه خود به لبنان برده است اما سفر ماکرون به لبنان فراتر از اهداف کمک های بشردوستانه است.

همه به خوبی می‌دانند که فرانسه یکی از متحدین مهم اسرائیل به شمار می‌رود. تا جایی که بسیاری از رسانه‌ها و مطبوعات بزرگ این کشور در دست یهودیان است یا سرمایه‌گذاری اولیة آن با یهودیان بوده است. بر این اساس اگر به خاطر داشته باشید، ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه دو هفته پیش از حادثه بیروت به لبنان سفر کرده بود.

او در این سفر شرط پرداخت وام صندوق بین‌المللی پول را آغاز اصلاحات در لبنان اعلام کرده بود. بخش عمده‌ای از این خواسته‌ها تحت پوشش اصلاحات در قالب کاهش نفوذ حزب‌الله در تحولات لبنان مطرح شده بود و اتفاقاً مکرون پس از بازدید از محل انفجار بیروت رو به تمام دوربین‌ها و خبرنگاران از حزب‌الله خواست منافع لبنان را بر منافع ایران ترجیح دهد! این عبارت دقیقاً همان شاه‌بیت سفر مکرون به بیروت است، چراکه فشار اقتصادی و سیاسی که قبل از این انفجار بر دولت لبنان وارد شده بود به حدی نبود که بتواند مردم را تا بیشترین حد علیه دولت فعلی بیروت به خیابان بیاورد یا حداقل آنها را بیش از اندازه ناراضی کند.

تحقیق در مورد انفجار بیروت بر دو فرضیه اصلی استوار است: نخست، انتقال حرارت به انبار نیترات و دوم، اقدام تروریستی که به نظر می‌رسد فرضیه دوم و امکان ارتباط آن با یک انفجار عامدانه توجه و اهتمام بیشتری را به خود جذب کرده است

از همه مهمتر اینکه رئیس جمهور فرانسه در کنفرانس مطبوعاتی خود گفته است که یک نقشه راه برای انجام اصلاحات اضطراری روی میز مقامات لبنانی گذاشته است تا کمک‌های میلیاردی جامعه جهانی در اختیار دولت لبنان قرار بگیرد. نکته مهم آنکه مکرون صراحتاً اعلام کرده در ماه سپتامبر (شهریور) به لبنان بازخواهد گشت تا نحوه اجرای تغییرات را پیگیری کند!

این مدل از حرف زدن مکرون به خوبی نشان می‌دهد که او به بیروت آمده تا به میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان اعلام کند اگر دولت را تغییر ندهد و نفوذ حزب‌الله در ارکان دولتی کاهش پیدا نکند، بدون تردید اعمال فشار تا جایی ادامه پیدا می‌کند که لبنان درگیر فروپاشی شود. شکی وجود ندارد که سفر مکرون را باید تهدید علنی مقامات بیروت خصوصاً طیفی که به ایران نزدیک هستند دانست و به نظر می‌آید معادلة خطرناک و چند ضلعی در حال طرح و اجراست که اتمام حجت آن «انفجار در بندر بیروت» بوده است! به همین دلیل دولت هم فرضیه تروریستی بودن انفجار را مطرح کرده است تا بتواند ابزار فشار علیه غربی‌ها در دست داشته باشد.