نگاهی به دلایل استعفای نخست‌وزیر فرانسه
حاشیه‌نشینی؛ بهای پیروزی در انتخابات
فرشاد گلزاری
فرانسه به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و مهره موثر در ساختار اتحادیه اروپا این روزها دچار تلاطم شدید است. اگر از خارجِ جغرافیای فرانسه به این موضوع نگاه کنیم درنهایت به این نتیجه می‌رسیم که یک به هم‌ریختگی سطحی به وجود آمده که برخی‌ها شروع آن را خلق جنبش جلیقه‌زردها می‌دانند. در این میان عده‌ای دیگر معتقدند که جلیقه‌زردها فاقد یک رهبری منسجم بودند و نتوانستند حرف خود را به کرسی بنشانند و به همین جهت معتقدند که این جریان شکست خورده است. در این مورد باید توجه داشته باشیم که جلیقه‌زردها چه به اهداف خود رسیده باشند یا نرسیده باشند، به یک تهدید برای دولت فعلی فرانسه به رهبری «امانوئل مکرون» تبدیل شده‌اند. فارغ از تخریب‌ها و آسیب به اماکن و منافع عمومی، جلیقه زردها باعث شدند که بسیاری از سندیکاهای کارگری پس از تغییر قوانین بازنشستگی و افزایش مدت آن توسط دولت، به خیابان‌ها بیایند. درست است که سندیکاهای کارگری و جلیقه زردها از حیث ماهیت و همچنین از منظر خواسته‌هایشان با یکدیگر تفاوت‌های فاحش دارند و اساساً نمی‌توان انها را با یکدیگر جمع زد، اما به هر ترتیب هر دو جناح طی ماه‌های اخیر به خصوص سال گذشته، چنان عرصه را بر مکرون سخت کردند که بسیاری از موسسات نظرسنجی و همچنین منتقدان او به صورت رسمی اعلام کردند که حاکمِ الیزه در آینده‌ای نزدیک با مشکل روبرو می‌شود. دلیل این تحلیلگران مسائل و مشکلات اقتصادیِ بود که بر پاریس فشار آورد و فضای داخلی فرانسه را ملتهب کرد. اما این وضعیت یک بازیگر جدید هم داشت؛ بازیگری که معادلات را بر هم زد و اوضاع مکرون را بسیار پیچیده‌تر کرد. این بازیگر ویروسی کرونا بود! کووید-19 نه تنها در فرانسه بلکه در آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر به بلای جانِ روسای جمهور یا نخست وزیران آنها تبدیل شد؛ چراکه کرونا طغیان و نارضایتی از نظام‌های حاکم را به بار آورد که ریشه در ضعف سیستماتیک کشورها در عرصه بهداشت دارد و سپس این نارضایتی به صورت مستقیم نظام حاکم را مورد هدف قرار داد. مکرون هم از این امر مستثنی نیست و حالا همین موضوع باعث شد تا اختلاف‌های زیادی در دولت فرانسه به وقوع بپیوندد. نتیجه این اختلاف‌ها بامداد روز جمعه نمایان شد و ادوارد فیلیپ، نخست‌وزیر فرانسه استعفای خود و دولتش را تحویل امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری این کشور داد و در نهایت کاخ الیزه با انتشار بیانیه‌ای این خبر را تایید کرد. بنا بر اعلام کاخ الیزه، فیلیپ اطمینان داده است که به همراه اعضای دولت خود، تا زمان بر سر کار آمدن دولت جدید، به رسیدگی امور اجرایی فرانسه ادامه دهد اما استعفای فیلیپ در زمانی انجام شد که گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره جدا شدن مسیر سیاسی رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر فرانسه از یکدیگر، در راستای انجام تغییر و تحولات گسترده در کابینه این کشور مطرح بود. توجه داشته باشید که در دوران شیوع ویروس کرونا، عملکرد ماکرون، محبوبیت ادوارد فیلیپ را در جامعه فرانسه افزایش داد و بر اساس آخرین نظرسنجی‌ها ۵۷ درصد از فرانسوی‌ها همچنان خواستار ادامه فعالیت او در مقام نخست‌وزیری بودند؛ این به معنای کناره‌گیری از قدرت در دوران اوج است که می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که فیلیپ قصد دارد در آینده خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری آماده کند.
انتخاب ژان کاستکس به عنوان نخست‌وزیر عملاً نشان می‌دهد که مکرون برخلاف آنکه در کمپین‌های انتخاباتی‌اش تمام احزاب فرانسه را نقد می‌کرد، حالا باید برای حل مشکلات کشورش به یک جمهوریخواهِ راستگرا تکیه کند
چرا مکرون ضعیف شد؟
برخی از تحلیلگران معتقدند که دلیل استعفای فیلیپ از نخست‌وزیری، شکاف ایجاد شده در الیزه و ادامه مشکلات داخلی در فرانسه بوده که تا حدودی درست است. برخی دیگر دلیل پذیرش استعفای فیلیپ را سخنان اخیر مکرون در مورد تغییر آرایش دولتش می‌دانند؛ به گونه‌ای که او پیش از این اعلام کرده بود مایل است در دو سال پایانیِ زمامداری‌اش و تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۲ میلادی، تیمی جدید را برای اداره امور بر سر کار آورد و مسیر سیاسی جدیدی را در پیش بگیرد! اما واقعیت این است که ریشه تمام این عزل و نصب‌ها را باید در انتخابات اخیر شهرداری‌های فرانسه و به خصوص دور دوم آن دانست. انتخابات دور دوم شهرداری‌ها در فرانسه به نوعی یک همه پرسی درباره عملکرد دولت امانوئل ماکرون رئیس‌جمهوری فرانسه بود. نتیجه این انتخابات نشان داد، که شهروندان این کشور از سیاست‌های حزب «جمهوری به پیش» به رهبری ماکرون ناراضی هستند. نامزدهای شهردار شدن «جمهوری به پیش»، حزبی که جوانترین رئیس جمهوری فرانسه آن را تاسیس کرده است، در هیچ یک از شهرهای بزرگ کشور نتوانستند پیروز باشند. هر چند نامزدهای این حزب در برخی از این شهرها از جمله لیون (دومین شهر فرانسه) با راست‌های میانه‌رو هم ائتلاف کردند اما در نهایت این سبزها بودند که با اقتدار به پیروزی رسیدند! با وجود آنکه قرار بود دور دوم انتخابات شهرداری‌ها در آخرین هفته ماه مارس برگزار شود اما شیوع کرونا، آن را بیش از سه ماه به تعویق انداخت که همین مساله باعث شد مشارکت در انتخابات کم شود اما مشارکت پایین باعث نشد نامزدهای مورد نظر ماکرون به پیروزی برسند. در پاریس شهردار کنونی (آن ایدالگو) از حزب سوسیالیست و مورد تایید سبزهای فرانسه موفق شد با اقتدار دو رقیب دیگر خود، انیس بوزین (از حزب مکرون) و رشیدا داتی (از حزب جمهوریخواهان) را کنار بزند و پایتخت را تسخیر کند. توجه داشته باشید که شهردار کنونی پاریس که به پیروزی رسیده است، هم‌حزبیِ نخست‌وزیر مستعفی فرانسه است و این موضوع می‌تواند اردوگاه فیلیپ برای انتخابات ریاست جمهوری آینده را تقویت کند.
در دوران شیوع کرونا، عملکرد ماکرون، محبوبیت ادوارد فیلیپ را در فرانسه افزایش داد و بر اساس آخرین نظرسنجی‌ها ۵۷ درصد از فرانسوی‌ها همچنان خواستار ادامه فعالیت او در مقام نخست‌وزیری هستند
نخست‌وزیر جدید فرانسه کیست؟
به هر ترتیب ادوارد فیلیپ در اوج محبوبیت کنار رفت و جای خود را به «ژان کاستکس» ۵۵ ساله داد. او حالا مامور تشکیل کابینه است اما نکته اینجاست که کاستکس از معتمدان نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهور پیشین فرانسه است. او به جبهه راست و محافظه‌کار تعلق دارد و نزد افکار عمومی چندان شناخته شده نیست. کاستکس شهردار شهر جنوبی پراد است و رسانه‌های فرانسه به او لقب «موسیو دِکونفنمان» داده‌اند؛ لقبی که به مسئولیت او برای کاهش محدودیت‌های کرونایی و رفع قرنطینه اشاره دارد و به معنیِ «آقای گشایش» است. انتخاب او به عنوان نخست‌وزیر عملاً نشان می‌دهد که مکرون بر خلاف آنکه در کمپین‌های انتخاباتی‌اش تمام احزاب فرانسه را نقد می‌کرد، حالا باید به یک جمهوریخواهِ راستگرا تکیه کند تا بتواند مشکلات کشورش را حل کند. اینکه ژان کاستکس به عنوان معمار خروجِ فرانسه از قرنطینة کرونا به نخست‌وزیری منصوب شده نشان می‌دهد که مکرون همچنان از جولانِ این ویروس مهلک در کشورش نگران است و می‌داند که اگر نتواند اعتماد عمومی را جلب کند، اتفاق‌های بدتر از خیزش جلیقه‌زردها را شاهد خواهد بود. این در حالیست که دادگاه فرانسه اخیراً فرانسوا فیون، نخست‌وزیر پیشین فرانسه را به دلیل سوءاستفاده از قدرت به سه سال حبس تعلیقی و دو سال حبس قطعی بعلاوه ۳۷۵ هزار یورو جریمه نقدی و انفصال 10 ساله از خدمات دولتی محکوم کرده است. امری که باعث شده اعتماد عمومی به سیاستمداران فرانسه کم شود و مکرون را بیش از پیش ترسانده است.
دیدگاه تان را بنویسید