تحریک برای اعلام استقلال!

فرشاد گلزاری

بحران در هنگ‌کنگ روز به روز ابعاد جدید‌تری به خود می‌گیرد. به یاد داریم که در روزهای ابتدایی (سال گذشته) شاهد حضور خیل عظیمی از معترضان به وضعیت کلانشهرِ اقتصادیِ هنگ‌کنگ بودیم که بعدها به دلیل همراه داشتن چتر، حرکت اعتراضی آنها با عنوان «انقلاب چترها» در دنیا مشهور شد. در همان زمان بود که دستگاه اطلاعاتی چین با استفاده از دوربین‌های تشخیص هویت از راه مردمک سعی داشت بتواند معترضانی که صورت‌های خود را پوشیده‌اند و تنها چشم‌هایشان معلوم بود را شناسایی و دستگیر کند ولی پس از چند روز با انتشار تصاویر عکاسان خبری از هنگ‌کنگ، چینی‌ها متوجه شدند که تمام معترضان از عینک‌های دودی استفاده می‌کنند. این اقدامِ معترضان در همان هنگام گویای این بود که یک سازماندهی منسجم و مهندسی شده در پشت این قضیه وجود دارد که بعدها اسنادی منتشر شد که نشان می‌داد پای آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در میان است. بعدها کارشناسان تحلیلِ وقایع و اعتراضات مردمی در اقصی نقاط دنیا به این جمع‌بندی رسیدند که مدلِ میدان‌داری و اعتراض هنگ‌کنگی‌ها نمی‌تواند به صورت خودجوش باشد بلکه یک سناریوی از پیش طراحی شده در عقبة آن وجود دارد که در نهایت موجب شد تا نزاع میان پکن و واشنگتن به بالاترین حد خود برسد. این نزاع طی ماه‌ها و روزهای اخیر نه تنها در مورد هنگ‌کنگ بلکه در مورد عملکرد سازمان بهداشت جهانی در خصوص شیوع و مبارزه با ویروس کرونا در ابعاد گسترده و مختلف نمایان شده ولی حالا ما شاهد آن هستیم که تنش میان دو طرف، شاخ و برگ گرفته است. در مرکز این تنش ترامپ به عنوان میدان‌دار و رهبر ایستاده است و از هر طریق به دنبال اعمال بی‌رحم‌ترین و خطرناک‌ترین سناریوها علیه پکن است. روز گذشته (شنبه) تمام دنیا یکباره شاهد آن بودند که ترامپ با حضور در کنفرانس مطبوعاتی روابط کشورش با سازمان بهداشت جهانی را قطع شده اعلام کرد و یک خروجِ دیگر از پیمان‌های بین‌المللی را در کارنامه خود ثبت و ضبط کرد. اساساً تمام دنیا می‌دانند که ترامپ به هیچ پیمان و قراردادی توجه ندارد و این موضوع را در خروج از پیمان آب و هوای پاریس، خروج از برجام، خروج از پیمان ترانس‌ پاسیفیک و غیره به وضوح دیده‌ایم اما مساله اینجاست که او در شرایطی همکاری خود با سازمان بهداشت جهانی را قطع کرد که بر اساس جدیدترین آمار و ارقام منتشر شده از سوی دانشگاه جانز هاپکینز، حدود 103 هزار نفردر آمریکا به دلیل شیوع کرونا فوت شده‌اند! بر این اساس اگر به منشا قطع همکاری آمریکا با سازمان بهداشت جهانی رجوع کنیم به تنها چیزی که برخورد می‌کنیم «چین» و نزاع آمریکا با این کشور است.

لندن در بحث برگزیت با موانع و مشکلاتی روبرو است و اخیراً اتحادیه اروپا احتمال خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپایی را مطرح کرده که نشان می‌دهد بریتانیا با فراخوان دادن به هنگ‌کنگی‌ها به دنبال جذب سرمایه‌های آنها است

یارکشی ترامپ در هنگ‌کنگ!

بازی آمریکا در هنگ‌کنگ در حقیقت یک سناریوی کوچک در دل سناریویی بزرگتر است. اصل ماجرا این است که لحن ترامپ پس از آنکه چین اقدام به تصویب و اعمال قانون امنیت ملی کرد، کاملاً تغییر پیدا کرد. او تا قبل از این مساله سعی می‌کرد دولت چین را به صورت مستقیم در مورد هنگ‌کنگ مواخذه نکند و بگذارد تا هرج و مرج تزریق شده به این قطب تجاری راه خود را به نفع واشنگتن ادامه دهد؛ اما اینکه یکباره در تلافی تصمیم چین برای اعمال قانون امنیت ملی هنگ‌کنگ، ارائه امتیازات ویژه به این دولتشهر تحت قانون آمریکا را متوقف می‌کند نشان می‌دهد که او در حال یارکشی علیه پکن است. ترامپ و تیم او معتقدند چین با وضع قانون جدید امنیت ملی، کنترل یک‌جانبه خود را به امنیت هنگ‌کنگ تحمیل کرده است و به همین دلیل حذف امتیازات ترجیحی به هنگ‌کنگ، به عنوان منطقه‌ای با آداب و رسوم مستقل از دیگر بخش‌های قلمروی چین را در دستور کار خود قرار داده‌اند. بر اساس بیانیه کاخ‌سفید، دستور ترامپ در مورد لغو وضعیت ویژه هنگ‌کنگ، تمام توافق‌های دوجانبه (از تجارت گرفته تا استرداد مجرم) را شامل خواهد شد. در این بین فشارهای دیگری بر چین از ناحیه ایالات متحده ادامه دارد. به عنوان مثال کلی کرفت، سفیر آمریکا در سازمان ملل پس از نشست غیررسمی اخیر شورای امنیت در مورد هنگ‌کنگ لب به انتقاد از رفتار چین گشود و خطاب به اعضای شورای امنیت این سوال را مطرح کرده که آیا می‌خواهیم به حزب کمونیست چین اجازه دهیم قونین بین‌المللی را نقض و اراده‌اش را به مردمی تحمیل کند که برای حفظ آزادی‌ها و شیوه زندگی، چشم امید به ما دوخته‌اند؟!

کارشناسان تحلیلِ وقایع و اعتراضات مردمی در اقصی نقاط دنیا به این جمع‌بندی رسیدند که مدلِ میدان‌داری و اعتراض هنگ‌کنگی‌ها نمی‌تواند به صورت خودجوش باشد بلکه یک سناریوی از پیش طراحی شده در عقبة آن وجود دارد

این مدل از موضع‌گیری‌ها آن هم در سازمان ملل که چند صندلی آنطرف‌تر نماینده چین به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت نشسته و نظاره‌گر بیانات نماینده رقیب است به خوبی نشان می‌دهد که نزاع سیاسی از سطح دیپلماتیک و دوجانبه وارد یک مسیر جدید شده و ایالات متحده قصد دارد در این پرونده کشورهای دیگری را با خود علیه پکن همراه کند. این یارکشی بدون تردید برای چین گران تمام خواهد شد و دلیلش را باید در پروژه «نفرت‌پراکنی جهانی علیه چین» جست‌وجو کرد که رسانه‌ها و مقامات آمریکا از ابتدای شیوع کرونا آن را آغاز کرده بودند. در این میان اما یکی از شرکای آمریکا که خود روزی مستعمره آن بوده، بریتانیا است. لندن در سال 1997 حاکمیت منطقه نیمه‌ خودمختارِ هنگ‌کنگ را به چین سپرد ولی در این مدت بریتانیا و آمریکا به صورتی در هنگ‌کنگ عمل کردند که سیاست‌های آنها باعث شد سرمایه‌گذاری‌های بسیار عظیمی در این منطقه شکل بگیرد. از جهتی دیگر چین برای آنکه بتواند در فاز اقتصادی جلوی آمریکا بایستد و به جایگاه فعلی خود دست پیدا کند، مجبور است تا هنگ‌کنگ را به عنوان یک قطب اقتصادی به سوی جلو راهبری کند و به همین دلیل است که این منطقه علاوه بر توسعه اقتصادی و جایگاه مهمش در سطح تجارت جهانی، به قطب خرید و فروش جواهر و سنگ‌های قیمتی دنیا تبدیل شده است. فارغ از این مباحث، باید توجه داشته باشید که آمریکا به خوبی (و بر اساس یک توافق پشت پرده) سعی کرد تا بتواند بریتانیا را به عنوان کشوری که هنگ‌کنگ روزی مستعمره آن بوده، وارد میدانِ درگیری‌ها با چین کند؛ به گونه‌ای که وزارت کشور بریتانیا اعلام کرده، اگر چین به اجرای قانون امنیت ملی در هنگ‌کنگ اصرار کند، سه میلیون سکنه این دولتشهر واجد شرایط دریافت شهروندی از بریتانیا هستند و مدت زمان ویزای آنها در بریتانیا از شش به 12 ماه افزایش داده شده است. این اقدامِ بریتانیا از منظر شکلی، حکمِ اعمال فشار بر دولت چین و همنوایی با آمریکا را دارد؛ اما از منظر ماهوی باید متوجه باشیم که لندن در بحث برگزیت با موانع و مشکلاتی روبرو است و اخیراً اتحادیه اروپا احتمال خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپایی را مطرح کرده که نشان می‌دهد بریتانیا با فراخوان دادن به هنگ‌کنگی‌ها به دنبال جذب سرمایه‌های آنها است که اگر این موضوع اجرایی شود، مسئولیت سنگین دولت در شرایطی که کرونا اروپا را درنوردیده است، تا حدودی سبک می‌شود. به همین دلیل است که چین حالا در محاصره لندن و واشنگتن قرار دارد و به احتمال زیاد سناریوی بعدی آمریکا به صدا درآوردن ناقوس جدایی‌طلبی و استقلال‌خواهی هنگ‌کنگ از چین خواهد بود.