نمایش همدردی در جده!

فرشاد گلزاری

یک هفته از اعلام رسمی معامله قرن توسط دونالد ترامپ می‌گذرد و همچنان شاهد واکنش‌های مختلف به این موضوع هستیم. بخش عمده‌ای از کشورهای منطقه و طیفی از کشورهای اسلامی واقع در آفریقا، واکنش تند و منفی به این طرح داشتند و در مقابل برخی دیگر از کشورهای عربی و اسلامی موضع سکوت را انتخاب کردند و هیچ اظهاراتی در این خصوص ارائه نکردند؛ حتی اظهارات مقامات آنها به حدی فاقد درون‌مایه سیاسی بود که نمی‌توان از آنها به عنوان یک موضع‌گیری مشخص نام برد. در این یک هفته که واکنش‌های مختلفی به طرح معامله قرن را شاهد بودیم، اسرائیلی‌ها تا حدود زیادی به تماشای میدان و صحنه سیاسی پس از اعلام طرح مذکور مشغول بودند. در این میان استمرار تظاهرات جوانان فلسطین در شهر الخلیل برای مدت ۱۲ ساعت باعث شد تا سربازان اسرائیلی از ادامه حضور در این شهر خسته شوند و پیشنهاد استراحت دقیقه‌ای را به فلسطینی‌ها دادند! این درگیری که از اواسط روز یکشنبه شروع شده بود به نوعی واکنش جوانان فلسطینی به طرح معامله قرن بود که مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی را نگران کرده است. در این میان اما احزاب مختلف یهودی درباره اهمیت منطقه غور اردن و شهرک‌سازی‌ها به عنوان یک عمق استراتژیک برای اسرائیل و نیز درباره ضرورت حاکمیت این رژیم بر بخش‌هایی از کرانه باختری توافق‌نظر دارند؛ اما درباره زمان اعلام الحاق این مناطق به اراضی اشغالی، اینکه پیش یا پس از انتخابات پارلمانی باشد، اختلاف‌نظر وجود دارد. احزاب چپ اسرائیل از اجماع بر سر الحاق مناطق غور اردن و بخش‌هایی از کرانه باختری به اراضی اشغالی مستثنی هستند و رهبران آنها با هر گونه اقدامات یکجانبه دولت اسرائیل مخالف بوده و پیشنهاد داده‌اند که حاکمیت و الحاق شهرک‌ها از طریق مذاکرات و حل و فصل سیاسی با تشکیلات خودگردان فلسطین انجام شود. این در حالیست که اردن تمام این مسائل را به خوبی می‌داند و زیر نظر دارد؛ اما هیچ واکنشی در این خصوص انجام نمی‌دهد.

نمایشی که در جده باعنوان نشست سازمان همکاری اسلامی برگزار شد، بارها و بارها با عناوین دیگر برگزار شده که خروجی خاصی نداشته است؛ تا جایی که این انفعال باعث شد احزاب و جریان‌های اصلی فلسطین دست به تشکیل کمیته عالی مقابله با معامله قرن در غزه بزنند

سازمان همکاری اسلامی  منهای تهران!

اینکه چرا اردن هیچ واکنشی به اظهارات مقامات اسرائیل و نیت آنها برای الحاق دره اردن به سرزمین‌های اشغالی نشان نمی‌دهد، به صورت واضح گویای این است که با توجه به ارتباط‌های عمیق پادشاه فعلی اردن (عبدالله دوم) با بریتانیا و کشورهای غربی، نمی‌توانیم انتظار موضع‌گیری تند و البته آشکار از این کشور داشته باشیم. از طرفی دیگر، باید بدانید که اردن تولیت بیت‌المقدس را به عهده دارد که همین موضوع این کشور را در میان سایر دولت‌های دخیل در پرونده فلسطین متمایزتر می‌کند؛ چراکه بیش از 60 درصد فلسطینی‌هایی که توسط اسرائیل از سرزمین‌های خود رانده شدند و سازمان ملل با صدور قطعنامه بر مساله آواره شدن فلسطینی‌ها مهر تایید زد،‌ در اردن حضور دارند و تمام آنها شناسنامه اردنی دریافت کرده‌اند. سکوت اردن اما آخرین موضع منفعلانه یک کشور اسلامی در مورد طرح معامله قرن نبوده و نخواهد بود؛ بلکه آنچه در جده اتفاق افتاد هم نوعی از یک سکوت منفعلانه به حساب می‌آید. نشست فوق‌العاده سازمان همکاری کشورهای اسلامی که روز گذشته (دوشنبه) در جده برگزار شد، یکی دیگر از کنشگری‌های دولت‌های اسلامی در مورد معامله قرن به حساب می‌آید؛ به صورتی که دو روز پیش (شنبه) جلسه اتحادیه عرب (در سطح وزرا) برگزار و درنهایت با محکوم کردن معامله قرن به پایان رسید و روز گذشته هم اعضای سازمان همکاری اسلامی جلسه‌ای با محوریت معامله قرن داشتند که مجدداً با اتخاذ چند موضع ضد و نقیض به پایان رسید. این جلسه در حالی در جده برگزار شد که از میان کشورهای عربی، عربستان سعودی، امارات و مصر از طرح معامله قرن حمایت کرده‌اند و جالب اینجاست که موضع عربستان (به عنوان کشوری که دبیرخانه و دفتر مرکزی سازمان همکاری اسلامی در آن قرار دارد)، یک موضوع غیر شفاف به حساب می‌آید. به عنوان مثال «فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه عربستان سعودی طی سخنانی، تنها خواستار اعلام همبستگی با ملت فلسطین و حل و فصل عادلانه قضیه این کشور شد. وی همچنین خواستار راهکاری عادلانه برای تحقق حقوق ملت فلسطین و تشکیل کشوری مستقل به پایتختی قدس شرقی شد که باید تمام این اظهارات را یک نوع موضع تکراری و قدیمی به حساب بیاوریم. دوگانگی عربستان سعودی زمانی مشخص می‌شود که این کشور با پیغام‌های متعدد به تل‌آویو و ایالات متحده و همچنین با جلو انداختن بحرین (به عنوان دولت همسو با ریاض)، سعی می‌کند تا به هر ترتیب که شده خود را در پشت پرده معامله قرن پنهان کند. سعودی‌ها از گذشته تاکنون طلایه‌دار رهبری جهان اسلام و دنیای عرب هستند و به همین دلیل نمی‌خواهند نقششان در معامله قرن کاملاً مشخص باشد یا نام سعودی‌ها در این پرونده بر سر زبان‌ها بیافتد. این روند را امارات متحده عربی هم در پیش گرفته است؛ «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجه امارات که در جده حضور داشت بدون اشاره به انتقاد دولت این کشور از معامله قرن، بر حمایت تاریخی و دائمی امارات از قضیه فلسطین و حقوق مشروع این کشور تاکید کرد. از طرفی دیگر «یوسف بن احمد العثیمین» دبیرکل سازمان همکاری اسلامی اعلام کرد که این سازمان از تشکیل دولت فلسطین در مرزهای ۱۹۶۷  به پایتختی قدس شریف حمایت می‌کند. وی افزود: قضیه فلسطین، در صدر اولویت‌های سازمان همکاری اسلامی قرار دارد و ما تاکید می‌کنیم که به راه‌حل‌های متکی بر قطعنامه‌های بین‌المللی و طرح ابتکار صلح عربی متعهدیم و از هرگونه تلاش‌ بین‌المللی برای حل و فصل مسئله فلسطین تا دستیابی به صلحی فراگیر حمایت می‌کنیم. این در حالیست که عربستان از رائه ویزا به نمایندگان ایران برای شرکت در این نشست خودداری کرد و نشان داد که فضای رابطه ریاض و تهران در مورد معامله قرن تا چه حدی غبارآلود است!

اینکه چرا اردن هیچ واکنشی به الحاق دره اردن به سرزمین‌های اشغالی نشان نمی‌دهد، به صورت واضح گویای این است که ارتباط‌های عمیق پادشاه فعلی اردن (عبدالله دوم) با بریتانیا و کشورهای غربی، مانع موضع‌گیری تند و البته آشکار این کشور می‌شود

فعالیت بیش از حد کوشنر!

یکی از موضوع‌های بسیار مهمی که از هفته پیش (از زمان اعلام معامله قرن توسط ترامپ) تاکنون بیش از اندازه خودنمایی می‌کند، مانور رسانه‌ای «جراد کوشنر» است. از زمانی که این طرح اعلام شده تا به امروز، بارها و بارها شاهد اظهارنظرهای پی در پی داماد و مشاور دونالد ترامپ بودیم؛ تا جایی که کوشنر دو روز پیش رسماً اعلام کرد که فلسطینی‌ها بیش از حد تمارض می‌کنند و اصلاً آنگونه که می‌گویند اوضاع وخیم نیست. کوشنر روز گذشته هم در گفت‌وگو با شبکه خبری سی.ان.ان اظهار کرد که تا زمانی که فلسطینی‌ها به شروط تعیین شده در طرح ارائه شده از سوی دونالد ترامپ پایبند نباشند اسرائیل نباید ریسکِ به رسمیت شناختن آنها به عنوان یک کشور را بپذیرد. اینکه او چرا تا به این حد سنگ اسرائیل را بر سینه می‌کوبد، ریشه در یهودی بودن کوشنر و حس تعلق به اسرائیل دارد، اما واقعیت امر این است که حتی موافقان آمریکا و دولت ترامپ در اروپا هم معتقدند طرح معامله قرن یک کاپیتالاسیونِ قرن بیست و یکمی است که همه چیز را از فلسطینی‌ها گرفته و به رژیم صهیونیستی داده است. اینکه تا چه حد کشورهای عربی و نشست‌های آنها مانند اتحادیه عرب یا سازمان همکاری اسلامی می‌تواند در راستای جلوگیری از معامله قرن مفید باشد یا اینکه مسیر آن را تغییر دهد موضوعی است که نمی‌توان به آن خوش‌بین بود. نمایشی که در جده (تحت‌عنوان نشست سازمان همکاری اسلامی با محوریت معامله قرن) برگزار شد، بارها و بارها با عنوان و موضوعات دیگر برگزار شده که خروجی خاصی نداشته است؛ تا جایی که این انفعال باعث شد احزاب و جریان‌های اصلی فلسطین دست به تشکیل کمیته عالی مقابله با معامله قرن در غزه بزنند.