کرونا، تهدید جهانی

فرشاد گلزاری

 «شرکت‌های بزرگ مسافرتی روسیه فروش تورها به چین را متوقف کردند، اعلام وضعیت فوق‌العاده در هنگ‌کنگ، ساخت دومین بیمارستان فوری در چین طی 15 روز، بستری شدن پنج نفر در تایلند، سه شهر چین قرنطینه شدند». این تیترها که از اواسط هفته پیش تاکنون به سرخط اخبار رسانه‌های جهان (خصوصاً مطبوعات و رسانه‌ کشورهای شرق آسیا) تبدیل شده برای به راه افتادن جنگ نظامی یا هشدار برای جلوگیری از افزایش تلفات یک حمله موشکی نیست، بلکه پای یک ویروس در میان است! ویروسی که ما آن را به عنوان «کرونا» می‌شناسیم و علائم آن برای اولین بار در تاریخ 12 دسامبر 2019 (21 آذر 1398) از سوی پزشکان گزارش شد. در ابتدا بسیاری بر این عقیده بودند که این ویروس چندان جدی نیست، اما زمانی که آثار آن توسط بسیاری از پزشکان چین مورد بررسی قرار گرفت، داستان تا حد زیادی تغییر کرد. کمی بعد وزارت بهداشت چین خبر شیوع این ویروس در استان ووهان را مخابره کرد و در آنجا بود که به یکباره بحران از مقیاس منطقه‌ای فراتر رفت و به بحران ملی تبدیل شد. منشا این بیماری بازار غذاهای دریایی ووهان (گوشت مار و خفاش آلوده) تشخیص داده شد که بر اساس آنچه خبرگزاری شینهوا گزارش کرده، حدود 56 میلیون نفر در چین را وادار به قرنطینه کرده است. آنچه در این میان بسیار مهم به نظر می‌آید، عدم کشف واکسن این ویروس در چین و سایر کشورها است که نگرانی‌ها را دوچندان کرده است. بر این اساس آنچه که به عنوان داده‌های رسانه‌ای وجود دارد، 1323 نفر در کل جهان به ویروس کرونا آلوده هستند و 41 نفر هم در این بین فوت شده‌اند. فارغ از جنبه‌های پزشکی و تبعات انسانی این ویروس باید توجه داشته باشیم که کرونا به حدی سریع پیشروی کرده که نه تنها مسائل داخلی چین و زندگی روزمره شهروندان و مسئولان این کشور را تهدید می‌کند بلکه تبعات آن به حدی بوده که علاوه بر حمل و نقل‌ بین‌المللی، شاهد تاثیر آن بر اقتصاد و سیاست بین‌الملل هستیم؛ تا جایی که سفر گردشگران خارجی به چین و همچنین سفر شهروندان چینی به خارج از کشور در تعطیلات سال نوی چینی به طور کامل لغو شده و همین موضوع بازار خطوط هوایی بزرگ دنیا را با تهدید روبرو کرده است.   

نوسان شاخص‌ها در بورس‌های دنیا

برخلاف بورس‌های اروپایی، بیشتر شاخص‌های بورسی در آسیا و آمریکا بر اثر شیوع ویروس کرونا ریزش کردند. سی.ان.بی.سی گزارش داده که روند معاملات در نقاط مختلف جهان تحت‌تاثیر اخبار مختلفی قرار گرفته و با وجود تلاش مقامات چین برای کنترل و مهار شیوع کرونا، گزارش‌هایی از گسترش این بیماری مخابره شده اما نمی‌توان تاثیر آن را روی بازارهای جهانی نادیده گرفت. بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، «کینکی کروزبی»، استراتژیست ارشد بازار در موسسه پرودنشیال فایننشیال اظهار کرده که این (بیماری) روی همه چیز سایه انداخته است. اگرچه تاکنون شیوع این ویروس در سطح جهانی محدود بوده اما نگرانی‌ها از پیامدهای این بیماری (به ویژه روی اقتصاد چین که کانون این بیماری بوده) بسیار جدی است. بر این اساس طی روزهای اخیر در وال‌استریت، همه شاخص‌ها نزولی بودند؛ تا جایی که هر سه شاخص مهم بورسی در سطح پایین‌تری از روز قبل خود بسته  شدند. شاخص «داوجونز ایدانستریال اوریج» با ۰.۵۸ درصد کاهش نسبت به روز قبل و در سطح ۲۸ هزار و ۹۸۹.۷۳  واحد بسته شد. شاخص «اس.اند.پی ۵۰۰» با ۰.۹ درصد ریزش تا سطح ۳۲۹۵.۴۷ واحدی پایین رفت و دیگر شاخص مهم بورسی آمریکا یعنی «نزدک کامپوزیت» با ریزش ۰.۹۳ درصدی در سطح ۹۳۱۴.۹۱ واحدی بسته شد. در بازار طلای سیاه روند قیمت‌ها نزولی بود. هر بشکه نفت «وست تگزاس اینتر مدیت» با ۲.۵۲ درصد کاهش به ۵۴.۱۹ دلار رسید و نفت خام برنت دریای شمال با افت ۲.۱۸ درصدی به ازای ۶۰.۶۰ دلار در هر بشکه مبادله شد. این ارقام به خوبی نشان می‌دهد که ترس از اپیدمی ویروس کرونا تا چد در معادلات تجاری و اقتصادی تاثیرگذار بوده است. 

بسیاری از کارشناسان اقتصادی و حتی امنیتی معتقدند که شیوع این ویروس در چین باعث می‌شود تا صادرات موادغذایی و حتی صادرات تکنولوژی از این کشور به هر مقصد دیگری با مشکل روبرو شود و این موضوع به راحتی می‌تواند غول اقتصادی چین را با تهدید جدی مواجه کند  

اروپا، مقصد بعدی کرونا!

هیچ تضمینی وجود ندارد که بتوانیم بگوییم ویروس کرونا به هیچ وجه از چین به سایر نقاط دنیا سرایت نمی‌کند؛ چراکه بر اساس گزارش رسانه‌ها و اظهارنظر مقامات اروپایی این ویروس چند روزی است که مرزهای اروپا را هم پشت سر گذاشته و با وجود اعلام تدابیر شدید دولت‌های اروپایی برای مقابله با کرونا، آمار و ارقام حکایت از افزایش تدریجی شیوع این ویروس در قاره سبز دارد. نخستین مبتلایان به این ویروس در اروپا، فرانسه و در شهر «پاریس» پایتخت این کشور مشاهده شد. «اگنس بوزن» وزیر بهداشت فرانسه که پیشتر ابتلای دو نفر در پاریس را تایید کرده بود در تازه‌ترین آمار خود از ابتلای یک نفر دیگر به این ویروس در شهر «بوردو» خبر داده است. فرانسه اعلام کرده ۲ نفر در پاریس و یک نفر در بوردو به کرونا مبتلا شده‌اند. بوزن اخیراً در کنفرانس خبری از آماده‌باش این کشور برای مقابله با ویروس کرونا خبر داده بود. در خصوص این موضوع، رادیو «آر.ت.ال» فرانسه روز گذشته (شنبه) اعلام کرد که ۲ نفر از مبتلایان، به چین سفر کرده بودند. سخنگوی دفتر نخست‌وزیری انگلیس هم روز جمعه از مشاهده علائم ویروس جدید کرونا در اسکاتلند خبر داد و گفت که چهار مسافری که از شهر «ووهان» چین به عنوان منشا اصلی این ویروس وارد کشور شده‌اند‌، به بیمارستان منتقل شدند. در این رابطه «گرنت شپس» وزیر حمل و نقل انگلیس اعلام کرده که برای جلوگیری از شیوع احتمالی ویروس کرونا در این کشور، تمهیداتی را در فرودگاه لندن «هیثرو» اتخاذ کرده است. فرودگاه هیثرو برای مسافرانی که از مناطق تحت تاثیر ویروس کرونا به انگلیس سفر می‌کنند، کوریدور جداگانه در نظر گرفته است تا از سلامت آنها اطمینان حاصل شود. او این اقدام را پیشگیرانه توصیف و تصریح کرده که نتیجه آزمایش‌ها درباره ابتلا به این ویروس مثبت نبوده است.

کرونا علاوه بر حمل و نقل‌ بین‌المللی، بر اقتصاد و سیاست بین‌الملل نیز تأثیر گذاشته؛ تا جایی که سفر گردشگران خارجی به چین در تعطیلات سال نوی چینی به طور کامل لغو شده و همین موضوع بازار خطوط هوایی بزرگ دنیا را با تهدید روبرو کرده است   

 سیاسی‌کاری‌های پکن و گسترده شدن دامنه اتهام

در این میان حتی مسائل سیاسی هم در امان نماند. بسیاری از منتقدان دولت چین در حال راه انداختن کارزار رسانه‌ای علیه مقامات پکن هستند و همین موضوع باعث شده تا شهروندان چین علیه مقامات خود در شبکه‌های اجتماعی اقدام به انتشار متن‌های انتقادی کنند. در درون این انتقادها، بحث دروغگویی و فریب افکار عمومی از سوی دولت مستقر بر پکن مطرح است. بسیاری از تحلیلگران غربی در حال تزریق این خط فکری هستند که دولت چین در مورد میزان فوت‌شدگان و حتی منشا ویروس کرونا اقدام به پنهان‌کاری و لاپوشانی کرده است. از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان اقتصادی و حتی امنیتی معتقدند که شیوع این ویروس در چین باعث می‌شود تا صادرات موادغذایی، محصولات کشاورزی و حتی صادرات تکنولوژی از این کشور به هر مقصد دیگری با مشکل روبرو شود و این موضوع به راحتی می‌تواند غول اقتصادی چین را با تهدید جدی مواجه کند. از سوی دیگر رسانه‌های آمریکا در گزارش‌های خود اعلام کرده‌اند که با توجه به واگیردار بودن این ویروس، ملاقات‌های دیپلماتیک و سفرهای مقامات چین به اقصی نقاط دنیا با مشکل روبرو شده که می‌تواند سیاست خارجی این کشور (به خصوص روابط و پیمان‌ها) را برای مدتی فلج کند.