فرشاد گلزاری

 خیزش و رویش جنبش‌های رادیکال در تمام دنیا دو مقوله کاملاً جدا از یکدیگر به حساب می‌آید. زمانی که حرف از خیزش زده می‌شود به جنبش‌ها و جریان‌هایی اشاره می‌کنیم که یکباره سر از خاک برآورده و ظهور می‌کنند. برای درک این نمونه شاید بهترین مدلِ خیزشی را باید داعش در خاورمیانه و سرایت آن به تمام دنیا (حتی اروپا و آمریکا) دانست. نمونه دیگر خیزشِ جنبشی را باید «جریانِ راست‌افراطی» دانست. تشریح و تحلیل این جریان در اروپا بسیار زمان‌بر است اما باید متوجه باشیم که ظهور چنین پدیده‌ای (آن هم در اروپا) کاملاً ریشه‌های سیاسی و صد البته اجتماعی دارد؛ چراکه راست افراطی اساساً زمانی برجسته شد که در سال 2015 سیل جمعیت پناهجویان از عراق، سوریه و افغانستان به سمت اروپا روانه شد و به دلیل عدم تطبیق فرهنگ‌ها با یکدیگر شاهد اتفاق‌هایی در کفِ جامعه‌ای مانند آلمان بودیم که درنهایت باعث شد تا حس ناسیونالیسم‌گرایی افراطی با درون‌مایه‌های انگیزشی بروز و ظهور کند که مهمترین جنبش در این راستا را می‌توان «پِگیدا» در آلمان دانست؛ فارغ از اینکه معانی ناسیونالیسم، برتری سفید‌پوست‌ها، راست افراطی، فاشیسم و غیره با یکدیگر کاملاً متفاوت است. به هر ترتیب عبارت خیزش برای جنبش‌های مذکور و حتی جریان‌های تروریستی، به معنای ظهور یکباره و یا تشکیل نطفه آن در کوتاه مدت است.   

اگر از این موضوع (خیزش) عبور کنیم، به تفسیر «رویش» می‌رسیم. همانگونه که مشخص است، لفظ رویش برای جنبش‌هایی استفاده می‌شود که ریشه‌های آنها در طول تاریخ مشخص و مرئی بوده و مدتی از آنها خبری در عرصه معادلات سیاسی - اجتماعی نبوده است. به بیان گویاتر زمانی که واژه رویش به یک جنبش اطلاق می‌شود، مقصود بازسازی و بازآرایی آن است. این موضوع را می‌توان در مورد یک درخت به کار بُرد؛ ممکن است در برهه‌ای از زمان شاهد کاشته شدن یک نهال در خاک باشیم اما پس از مدتی رشد آن (به هر دلیل طبیعی و غیرطبیعی) با مشکل مواجه شود و پس از رسیدگی به آن شاهد «رویش» مجددش باشیم و طی چند سال تا جایی این نهال رشد می‌کند که به یک درخت تنومند تبدیل می‌شود. در مورد بسیاری از جنبش‌هایی که لفظ رویش برای آنها در ادبیاتِ «تبارشناسی جنبش‌های رادیکال غیر مذهبی» استفاده می‌شود هم همین وضعیت (مثال نهال) استوار است؛ به گونه‌ای که ممکن است یک شعار یا تفکر (ایدئولوژی آرمان‌‌گرایانة غیر مذهبی) در برهه‌ای از تاریخ توسط بسیاری از طرفداران و دلدادگان آن، نیمی از کره زمین را تسخیر کند و کمی بعد با فعل و انفعالات سیاسی در نظام بین‌الملل به محاق برود و مجدداً با گذشت چند سال یا چند دهه، ریشه‌های آن عیان شود. 

نازیسم و فاشیسم: 

تولد دوباره تهدید؟

با گذر از مقدمه فوق‌الذکر باید بگویم که یکی از جنبش‌هایی که می‌توان آن را در عصر حاضر مصداق بارز «رویش» دانست، جریان‌های منتسب به تفکر نازیسم است که بارها نام آن را با عنوان «نئونازی‌ها» شنیده‌اید. نشانه‌های آنها کاملاً مشخص است؛ صلیب‌های شکسته، کتب و متون درون‌تشکیلاتی، مجموع گفتارهای هیتلر، هیملر و گوبلز و حتی سلام دادن به سبک «پیشوا» تنها گوشه‌ای از شکل و ظاهر نئونازی‌ها است. ماهیت آنها و آنچه به عنوان خط‌مشی و ایدئولوژی برای خود انتخاب کرده‌اند تا حد زیادی همان سنت‌ها و خط و ربط‌‌های آلمان نازی و مشقِ شبِ هیتلر است ولی مدل‌ها و ارتباط‌های آنها در قرن 21 تا حد زیادی تفاوت پیدا کرده است. اخبارها و متونی که در فضای مجازی منتشر می‌شود به خوبی نشان می‌دهد که اروپا درگیر یک چالش جدید (اما قدیمی) شده است که روز به روز ریشه‌های آن بیشتر مشخص می‌شود؛ تا جایی که علاوه بر نازیسم،‌ به وفور دیده می‌شود که تفکر «فاشیسم» و شاخ و برگ‌های آن مجدداً در حال رشد چشمگیر در اروپا است.  برای تایید این ادعا کافی است فقط نگاهی بسیار گذرا به خبری که رویترز در تاریخ 28 نوامبر 2019 (هفتم آذر 1398) منتشر کرد بیندازید. این خبرگزاری به نقل از واحد ضد تروریسم پلیس ایتالیا اعلام کرد پس از انجام 20 عملیات در 16 شهرِ ایتالیا، حدود 10 خانه تیمی مربوط به گروه‌های نئونازی را مورد هدف قرار داده‌اند. در بررسی‌هایی که از خانه‌های مذکور انجام شده، علاوه بر جزوات سخنرانی موسلینی و هیتلر، شابلون‌های آماده شعارنویسی علیه یهودی‌ها و مهاجران (از منظر آنها، بیگانه‌ها)، پرچم‌های فاشیسم و نازیسم کشف شده اما اصل مطلب چیز دیگری است. بیانیه‌ای که پلیس ایتالیا آن را صادر و منتشر کرده از سوی واحد ضد تروریسم این نهاد صادر شده است؛ این بدان معنی است که بحث تسلیحات در این میان مطرح بوده که اتفاقاً پلیس ایتالیا اعلام کرده که چندین قبضه از انواع سلاح‌های کمری و مسلسل‌های انفرادی به همراه جلیقه‌های ضد گلوله و نارنجک از خانه‌های مذکور کشف شده است. پلیس ایتالیا اعلام کرد که عملیات‌های مذکور حاصل دو سال فعالیت و جمع‌آوری اطلاعاتی از جزیره سیسیل تا کوه‌پایه‌های آلپ است که درنهایت باعث شد تا 10 تیم از گروه‌های نئونازیسم و نئوفاشیسم زیر ضربه قرار بگیرند. 

مسلحانه علیه یهود!

شاید عده‌ای بگویند پیدا کردن چند قبضه سلاح یا چند جلد کتاب به همراه نمادهای صلیب شکسته دلیلی بر انتصاب تحرکات رادیکال و خشن به این جماعت نمی‌شود اما واقعیت این است که بحران مذکور آنگونه که شما فکر می‌کنید نیست. روزنامه ایل جورناله چاپ ایتالیا در تاریخ 15 جولای 2019 (24 تیرماه 1398) گزارشی را به نقل از پلیس ایتالیا منتشر کرد که نشان می‌داد در نتیجه تفتیش یکی از منازل متعلق به گروهی به نام Forza Nuova  که دارای تفکرات فاشیستی بوده‌اند یک فروند موشک هوا به هوای Matra R530F  ساخت فرانسه که ظاهراً متعلق به نیروی هوایی قطر بوده کشف شده است! 

این خبر به حدی عجیب و البته خطرناک بود که نه تنها دولت ایتالیا بلکه کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، مجارستان، لهستان، هلند و حتی سوئد، نروژ، بلژیک، اتریش و دانمارک نسبت به آن واکنش آنی نشان دادند. کمی بعد در نهم اکتبر 2019 (17 مهر 1398) یک مرد مسلح به نام اشتفان در شهر هاله واقع در ایالت زاکسن‌آنهالت آلمان در مقدس‌ترین روز یهودی‌ها (روز آمرزش ملقب به یومکیپور) با سلاح گرم به یک کنیسه حمله کرد و قصد داشت 80 نفر از یهودیان را به قتل برساند که نقشه‌اش ناکام ماند و تنها دو رهگذر را به قتل رساند که بعدا مشخص شد شخص مذکور عضو یک گروه نئونازی بوده است. به موازات این وضعیت، شنبه شب (هفتم دی ماه 1398) خبری مبنی بر حمله یک فرد مسلح به سلاح سرد در نزدیکی کنیسه‌ای در محله مانسی واقع در ایالت نیویورکِ آمریکا منتشر شد. بر اساس گزارش پلیس ضدتروریسم نیویورک دست‌کم پنج یهودی توسط ضارب، مصدوم شده‌اند و به بیمارستان انتقال یافته‌اند. این در حالیست که در اوایل آذرماه امسال زمانی که ترامپ در حال سخنرانی در یکی از ایالات آمریکا بود، رهبر و اعضای گروه نئونازی و یهودستیز آمریکایی با نام «آلت رایت»، سلام نازی به او دادند و همین موضوع باعث واکنش رئیس‌جمهوری آمریکا و حتی لابی یهودیان آمریکا شد.   

حمله شنبه‌شب یک فرد مسلح به کنیسه‌ای در نزدیکی نیویورکِ آمریکا در کنار خبرهای دیگری از این دست نشان می‌دهد که  تفکر نازیست‌ها و فاشیست‌ها مجدداً در اروپا و آمریکا قدرت گرفته و حالا تمام آنها نه تنها علیه یهودیان، بلکه پناهجویان و خارجی‌ها دست به سلاح شده‌اند

اگر این اخبار بسیار مهم را در کنار یکدیگر و بازه‌های زمانی آن را در مدارِ تحلیلی قرار دهیم به خوبی می‌بینیم که تفکر نازیست‌ها و فاشیست‌ها مجدداً در اروپا و آمریکا قدرت گرفته و حالا تمام آنها نه تنها علیه یهودیان، بلکه پناهجویان و خارجی‌ها دست به سلاح شده‌اند. امری که نشان می‌دهد این گروه‌ها در ارتباط با کارتل‌های مواد مخدر و خرید و فروش سلاح هستند و آینده خطرناکی برای اروپا و سپس آمریکا رقم خواهند زد.