مناقشه بر سر مفهوم «درحال‌توسعه» است
فشار ترامپ بر WHO برای اعمال محدودیت بر چین
سیدمحمد میرزامحمدزاده
دولت ترامپ روز جمعه (چهارم مرداد ماه) فشار را بر سازمان تجارت جهانی افزایش داد و برای این گروه جهانی ضرب‌الاجل 90 روزه تعیین کرد تا نسبت به تغییر قوانینی که به عقیده ایالاتمتحده به چین اجازه داده‌اند تا قوانین تجارت جهانی را به بازی بگیرد، اقدام کند.
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشت: ترامپ در بیانیه‌ای اعلام کرد که ایالاتمتحده از تمامی ابزارهای در دسترس خود برای ایجاد تغییرات در رویه کنونی سازمان تجارت جهانی استفاده خواهد کرد؛ رویه‌ای که به کشورها اجازه می‌دهد، خود تصمیم‌گیرنده باشند که «توسعه‌یافته» تلقی شوند یا همچنان «در حال توسعه» باقی بمانند.
بر اساس این بیانیه، ترامپ عنوان می‌کند کشورهای مدعی در حال توسعه بودن که دو سوم از اعضای 164 عضو این سازمان را تشکیل می‌دهند، خود را شایسته مدارا از سوی سازمان تجارت جهانی می‌دانند، مثلا می‌توانند افق‌های طولانی‌تری را برای اجرای توافقات تجاری در نظر بگیرند.
دولت ترامپ مدعی است که برخی از این کشورها، از چنین قوانینی سوءاستفاده می‌کنند و چین در طول 10 سال گذشته، به عنوان دومین اقتصاد بزرگ و بزرگ‌ترین صادرکننده جهان، نباید به عنوان کشور در حال توسعه تلقی شود. پیش‌تر صحبت‌هایی از سوی مقامات دولت آمریکا مطرح شده بود مبنی بر اینکه چین در حالی خواستار رفتار تسهیل شده در بدنه تجارت جهانی است که با تولید کالاهای ارزان قیمت‌تر منجر به از دست رفتن مشاغل در آمریکا شده و به سمت برتری در صنایع فناوری برتر آینده همچون وسایل نقلیه خودران و رباتیک، خیز برداشته است. در اعلامیه آمریکا آمده است: ایالاتمتحده هیچ‌وقت ادعای چین برای «کشور در حال توسعه» را نپذیرفته است و به‌صورت مجازی تمامی شاخص‌های کنونی اقتصاد این ادعای چین را نقض می‌کنند. ترامپ روز جمعه در توئیتر خود سازمان تجارت جهانی را فرسوده خواند و گفت که این سازمان به سایر کشورها اجازه می‌دهد از آمریکا سوءاستفاده کنند. ترامپ در حساب توئیتری خود نوشت: «WHO فرسوده است؛ چراکه ثروتمندترین کشور جهان خود را به عنوان کشور در حال توسعه جا می‌زند تا از قوانین سازمان تجارت جهانی طفره رود و امتیازات ویژه بگیرد. دیگر اینگونه نخواهد بود. امروز من به نماینده تجارت ایالاتمتحده گفتم که برای حل آن اقدام کند و آن کشورها روند دور زدن سیستم به هزینه ایالاتمتحده را متوقف کنند.
ترامپ در بیانیه خود آورده است اگر ایالاتمتحده نتیجه بگیرد پیشرفت قابل‌توجهی در راستای بازطراحی WHO در دوره 90 روزه صورت نگرفته است، آمریکا دیگر با کشورهایی که تحت‌لوای کشورهای در حال توسعه قرار می‌گیرند، مدارا نخواهد کرد
دولت آمریکا در بیانیه خود گفت که اگر نماینده ایالاتمتحده نتیجه بگیرد، پیشرفت قابل‌توجهی در راستای باز طراحی سازمان در دوره 90 روزه صورت نگیرد، این کشور دیگر با کشورهایی که زیر لوای کشورهای در حال توسعه قرار نگیرد، مدارا نخواهد کرد. ایالاتمتحده همچنین تهدید کرد که اگر نماینده آمریکا کشوری را به عنوان کشور در حال توسعه نپذیرد، حمایت‌های خود از عضویت هر کشوری در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه سلب می‌کند؛ این سازمان گروهی متشکل از 36 کشور پیشرفته جهان است.
نمی‌توان به صراحت گفت که انجام چنین تغییراتی چه تأثیرات عملی خواهد داشت؛ به‌طور مثال، اینکه آیا دولت ترامپ جلو مذاکرات کنونی را در سازمان تجارت جهانی، جایی که چین در آن مدعی در حال توسعه بودن را دارد، می‌گیرد یا خیر. این سازمان در سال‌های اخیر امتیازات کمی را برای اعضایش فرآهم آورده، اما در تلاش است تا پایان سال جاری میلادی با تنظیم قوانین تجاری جلو بهره‌کشی بیش از حد اقتصادی در سطح جهان را بگیرد. ده‌ها کشور از جمله چین، خود را در این مذاکرات در حال توسعه می‌دانند تا در صورتی که قوانین جدیدی در این مذاکرات برای هزینه‌کرد بیشتر تصویب شد، شامل حال آن‌ها نشود. نماینده تجاری آمریکا در مورد این صحبت‌ها اظهار نظری نداشت. دولت ترامپ سال جاری میلادی طرحی را به سازمان تجارت جهانی داد که بر اساس آن کشوهایی که عضو سازمان همکاری اقتصاد و توسعه و یا از اعضای بسیار پیشرفته عضو گروه بیست بودند، از لیست کشورهای در حال توسعه خارج شوند. بر اساس این طرح امتیاز کشورهای در حال توسعه از کشوهایی که از دید بانک جهانی جز کشورهای با درآمد بالا تلقی می‌شوند، یا نیم درصد از تجارت جهانی را در اختیار دارند، سلب می‌شد. اما برخی مقامات تجاری در ژنو این طرح را مورد انتقاد قرار دادند و معتقدند که طرحی خودسرانه است و به‌صورت بالقوه می‌تواند برای سازمانی که براساس امتیازات و اقدامات داوطلبانه از سوی کشورها بنا شده، مخرب باشد.
چاد پی براون، کارمند ارشد در انستیتو اقتصاد بین‌الملل پترسون در مورد در حال توسعه بودن چین گفت: نگرانی دیگری بر موضع اخیر دولت ترامپ ارجحیت دارد. موضوع جدید این است که دولت ترامپ اعتقادی به روابط دیپلماتیک نرم ندارد.
اعلامیه جدید آمریکا بخشی از موضع گسترده‌تر این کشور علیه سازمان تجارت جهانی از سوی دولت ترامپ است که براساس آن دولت آمریکا مدعی است این سازمان در کنترل رفتار اقتصادی غیرمنصفانه چین شکست خورده و باید سریع‌تر در آن تغییرات ایجاد شود.
دولت ترامپ همچنین تقریباً توانایی این سازمان را برای حل و فصل منازعات بین اعضا از بین برده و مدعی است که سازمان پا را از مسئولیت‌های خود فراتر گذاشته و حالتی را به وجود آورده که شبیه قضاوت است؛ قضاوتی که ایالاتمتحده خواستار آن نیست. در ماه دسامبر (آذر - دی) تعداد اعضایی که این منازعات را نظارت می‌کنند، به حداقل می‌رسد و چنین اتفاقی منجر به آن می‌شود که هیچ نظام رسمی برای رسیدگی به این منازعات وجود نداشته باشد. با به میان کشیدن موضوع کشورهای در حال توسعه، دولت ترامپ ممکن است جنگ جهانی را به راه اندازد که ورای جنگ تجاری با چین است.
در این بیانیه، دولت آمریکا گفته است که هفت کشور از 10 کشور ثروتمند جهان بر اساس سرانه اقتصاد، شامل برونئی، هنگ‌کنگ، قطر و سنگاپور، همچون برخی کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، از جمله مکزیک، کره‌جنوبی و ترکیه، خود را عضو کشورهای در حال توسعه می‌دانند. در بیانیه آمریکا آمده است: چنین حالتی نمی‌تواند تداوم یابد. سازمان تجارت جهانی به شدت نیازمند اصلاحات است؛ اصلاحاتی که بدون آن این سازمان نمی‌تواند نیازهای کارگران یا تجارت‌ها و نیز چالش‌هایی که از سوی اقتصادهای مدرن جهانی به وجود می‌آیند را پیگیری کند.
دیدگاه تان را بنویسید