آشوب بصره در سایه بحران سیاسی

وقایع اتفاقیه: صبح پنج شنبه شهروندان عراقی در حمایت از هم وطنانشان در بصره در میدان التحریر تجمع کردند در حالی که بسیاری از فعالان سیاسی پیش بینی می کنند این حرکت اعتراضی ظرف روزهای آینده به دیگر شهرهای عراق نیز کشیده شود.

جنبش اعتراضی مردمی در عراق وارد فاز تازه ای شده است، در حالی که در طول هفته گذشته عمده اعتراض ها در شهر بصره در جنوب این کشور متمرکز بود اکنون دامنه آن به بغداد رسیده است. اما تظاهرات در شب گذشته در بصره تحولات خطرناکی را به خود دید که بارزترین آن آتش گرفتن مقر استانداری و کشته و زخمی شدن ده ها نفر از تظاهر کنندگان و نیروهای امنیتی بود. حادثه ای که بعد از آن سبب شد تا نیروهای واکنش سریع وارد عمل شوند.

صبح روز پنج شنبه شهروندان عراقی در حمایت از هم وطنانشان در بصره در میدان التحریر تجمع کردند در حالی که بسیاری از فعالان سیاسی پیش بینی می کنند این حرکت اعتراضی ظرف روزهای آینده به دیگر شهرهای عراق نیز کشیده شود.

اعتراض های جدید با بحران سیاسی شدیدی که در شکست جلسه پارلمان جدید برای انتخاب رئیسی برای آن نمود یافت، هم زمان شده است. نخستین جلسه پارلمان روز دوشنبه گذشته در حالی برگزار شد که نه تنها نتیجه ای در بر نداشت بلکه با تنش بر سر تشکیل ائتلاف اکثریت و ناکامی در انتخاب رئیس پارلمان تا 15 سپتامبر به تعویق افتاد.

تظاهرات مسالمت آمیز بصره از عصر سه شنبه آغاز شد، اما به سرعت به رویارویی با نیروهای امنیتی انجامید چرا که تظاهرکنندگان تلاش کردند ساختمان استانداری را تصاحب کنند، که البته در آخر نیروهای امنیتی نتوانستند در برابر آنها مقاومت کنند و تظاهرکنندگان این ساختمان را به آتش کشیدند، بعد از آن نیروهای ارتش وارد عمل شدند و جاهای نیروهای امنیتی را گرفتند و تظاهرکنندگان را وادار ساختند که از مقر استانداری بیرون بروند. بنا به گزارش ها برای ساعتی از نیمه شب چهارشنبه تظاهرکنندگان بر تمامی اداره های دولتی مسلط شدند و کنترل شهر برای مدت کوتاهی از کنترل دولت خارج شد. با وجود این که شهروندان به ساعت منع آمد و شد دولتی توجه نکردند اما نیروهای امنیتی از ساعات اولیه صبح توانستند کنترل شهر را به طور کامل به دست گیرند.

تظاهرکنندگان به کمبود شدید آب بهداشتی و تداوم بیکاری در میان جوانان به شدت اعتراض دارند. آنها خواستار تغییر فوری وضعیت حاکم بر شهر هستند و می گویند نخبگان دولتی تعمدا نسبت به خواسته های آنها بی توجهی می کنند و برای اصلاحاتِ به حق آنها اقدامی نمی کنند.

80 درصد از بودجه سالانه دولت از صادرات نفت از بصره و پالایشگاه های نفتی موجود در آن تامین می شود.  

بعد از این که ترکیه حقابه آب عراق را در رود دجله کاهش داد و جریان آب از ایران به اراضی عراق به سمت رود دجله کم شد، میزان آبی که به دو رود اصلی در جنوب عراق می رسند و آب مورد نیاز بصره را تامین می کنند به شدت کاهش یافته است. کمبود آب سبب شده است تا میزان نمک آب شرب شهروندان به شدت بالا رود و خرید آب شرب برای مردم نیز گران شود به گونه ای که ارزش یک تن آب به 20 دلار رسیده است.

تظاهرکنندگان صبح چهارشنبه به خیابان‌ها آمدند و با مطرح کردن خواسته‌هایشان خواستار تبدیل استانشان به ایالتی فدرالی در عراق شدند. تظاهرات تا عصر ادامه یافت در حالی که در بعضی مناطق مراسم تشییع کشته شدگان روز سه شنبه به تظاهرات جدیدی علیه دولت تبدیل شد. شیوخ عشایر و برخی چهره ها در بصره از دولت خواسته اند آن دسته از فرماندهان نظامی که دستور شلیک به سوی تظاهرکنندگان داده اند را از سمت هایشان برکنار کنند. حیدر العبادی، نخست وزیر عراق دستور تحقیق برای بررسی ابعاد حوادث بصره را صادر کرده است.

این در حالی است که نیروهای امنیتی عراق از سرکوب شدید تظاهرکنندگان خودداری می کنند مبادا که تسلط امور از کنترلشان خارج شود. بعضی از فعالان سیاسی ـ  اجتماعی می گویند که بسیاری از تظاهرکنندگان نظام سیاسی حاکم بر کشور را دشمن خود می پندارند و این تصور سبب شده است تا حمله به برخی نهادهای رسمی را برای خود مشروع بدانند. بعضی از ناظران بر این اعتقادند که بحران بصره می تواند بازتاب درگیری سیاسی بر سر قدرت در عراق باشد. رقابت بر سر تشکیل دولت منجر به تشکیل دو ائتلاف یکی به نمایندگی حیدر العبادی مورد حمایت ایالات متحده و دیگری ائتلافی به رهبری نوری مالکی شده است.

در همین رابطه آیت الله سیستانی نماینده خود را به شهر بصره فرستاده است به این امید که میانجی گری او بتواند فضا را آرام کند.