پوتین؛ آماده نبرد بزرگ

حمیدرضا پیشبهار، مترجم

گاردین در تحلیلی آورده است که روسیه در تلاش است تا پیش از حمله به آخرین سنگر شورشیان در شهر ادلب، حملات خون‌بار خود را توجیه کند. ادلب میزبان بیش از دو میلیون پناهنده داخلی است و آخرین منطقه‌ای است که هنوز به دست ارتش سوریه نیافتاده است. اسد در تلاش است تا با کمک روسیه این منطقه را نیز به چنگ آورده و پیروزی نهایی خود در کشور را جشن گیرد، به نظر می‌رسد که تلفات انسانی این درگیری اهمیت چندانی برای ارتش سوریه ندارند، زیرا هیچ تلاشی برای تخلیه این منطقه از غیرنظامیان صورت نگرفته است.

در هفته‌های اخیر دولت روسیه و مقامات نظامی این کشور در تلاشند تا مخالفان غربی خود را برای حملات هوایی و زمینی نیروهای خود به شورشیان آماده کنند.

رسانه‌های غربی معتقدند که بخشی از این اقدامات صرفا دروغ‌پراکنی خبری است. سرگی روباکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، آمریکا را به تغییر رژیم در سوریه متهم کرده است: «در روزهای اخیر مجددا شاهد افزایش تنش‌ها در این زمینه هستیم»

اما به نظر می‌رسد که این ادعا، خیال‌پردازی بیش نباشد. در عمل دونالد ترامپ حواس‌پرت‌تر از این حرف‌ها است و هیچ برنامه‌ای برای براندازی اسد ندارد. او حمایت خود از شورشیان سوری را متوقف کرده است و دست همتای روس خود، ولادمیر پوتین را در سوریه آزاد گذاشته است.

حملات هوایی آمریکا، فرانسه و بریتانیا در پاسخ به حمله شیمیایی ارتش سوریه به دوما، تاثیر چندانی بر شرایط حاکم بر این کشور نگذاشته است. ترامپ به دنبال خروج از سوریه است و حتی باقیمانده نیروهای نظامی آمریکایی که برای نبرد با داعش در این کشور به سر می‌برند را به زودی از کشور خارج خواهد کرد.  

بنابراین روسیه در سوریه قدرت مطلق است. روسیه در حال گسیل ناوگان دریایی خود به سواحل سوریه است و مجموعه‌ای از 25 کشتی جنگی، هواپیماهای بمب‌افکن و جت‌های موشک‌انداز مارشال آنتونف در حال تدارک بزرگترین حمله نظامی سوریه در خاورمیانه هستند.

ظاهرا این ناوگان برای برگزاری مانور به دریای مدیترانه وارد شده بودند، اما دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در مصاحبه‌ای اعلام کرد که این مانورها مشخصا تمرینی برای حمله به ادلب بوده‌اند. وی این شهر را پناهگاه تروریست‌ها خواند و خبر از حمله قریب‌الوقوع روسیه به این شهر داد.  نیروهای متحد روسیه-سوریه حملات خود را در جبهه‌های دیپلماتیک نیز پیگیری می‌کنند. سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه هفته پیش اخطار داد که شبه‌نظامیان حاضر در سوریه باید پاک‌سازی شوند، وی از هیچ گروه تروریستی مشخصی نام نبرد اما آنها را دمل چرکینی بر پیکره سوریه خواند. ولید المعلم، وزیر امور خارجه سوریه که با همتای روس خود در مسکو همراه بود، گفت: «ما در حال طی مراحل نهایی حل بحران سوریه هستیم و آزادسازی تمامی مناطق کشور از لوث تروریسم در دستور کار قرار دارد»

البته مقامات دو کشور در حملات قبلی خود به حلب و غوطه شرقی و پس از پرتاب بمب‌های خوشه‌ای بر سر غیرنظامیان، مدارس، بیمارستان‌ها و مناطق مسکونی مدعی شدند که تنها هدف آنها مقابله با شبه‌نظامیان سوری است. اما در عمل این حملات به فجایعی انسانی منتهی شد.

در حال حاضر بنا به گزارش‌های سازمان ملل حدود 3 میلیون نفر در شهر ادلب ساکن هستند که از این میان تنها 70.000 شورشی ضددولتی هستند و البته 10.000 نفر از آنها نیروی جهادی (داعشی) هستند. بنابراین حمله به این شهر جان میلیون‌ها غیرنظامی را به خطر می‌اندازد.

آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل با ابراز نگرانی نسبت به «فجایع انسانی» محتمل در صورت حمله ارتش سوریه به ادلب، ابعاد این فاجعه را بسیار بزرگترین حملات پیشین پیش‌بینی کرد. البته پیشتر و در فرآیند صلح آستانه که با حضور ایران و ترکیه برگزار شد، قرار بر این شده بود که منطقه ادلب به عنوان «منطقه تنش‌زدایی» انتخاب شود، بنابراین این منطقه نباید هدف حملات نظامی قرار گیرد.

البته این اولین باری نیست که روسیه به مناطق امن حمله می‌کند و ادلب هم از این قاعده مستثنی نبوده است. بنا به اعلام گروه‌های مختلف حمایت از حقوق بشر در سوریه در هفته‌های اخیر این منطقه هدف حملات هوایی متعدد و پراکنده‌ای بوده است. در یکی از حملات هوایی به منطقه ارم الخبرا در دهم ماه آگوست، 39 نفر کشته شدند. در این میان ترکیه که نگران تشدید بحران مهاجرت است، با هرگونه حمله جدید به مواضع شورشیان مخالفت کرده است، اما به نظر نمی‌رسد که نیروهای نظامی ترک مستقر در سوریه توانایی جلوگیری از این حملات را داشته باشند.

سخنگوی کمپین حمایت از حقوق بشر در سوریه اعلام کرد: «دولت سوریه برای توجیه حمله نظامی به ادلب به دورغ اعلام کرده است که این منطقه مملو از شورشیان شبه‌نظامی است، اما این موضوع حقیقت ندارد و اکثریت ساکنین این منطقه را غیرنظامیان تشکیل می‌دهند. با شروع این حمله حدود 700.000 نفر مجبور به نقل مکان خواهند شد و بحران انسانی دیگری در شرف وقوع است».

حدود 1.6 میلیون نفر در شهر ادلب مشکل کمبود غذا دارند. روز جمعه شورشیان حاضر در اطراف ادلب، به تخریب پل‌های مواصلاتی در این منطقه پرداختند تا از پیشروی سریع نیروهای ارتش سوریه جلوگیری کنند.

گاردین مدعی است روسیه برای توجیه حملات نظامی خود به انتشار ادعاهای خود مبنی بر دست داشتن نیروهای شورشی در حملات شیمیایی ادامه می‌دهد.

با وجود انتشار مستندات متعدد که نشان‌دهنده حمله شیمیایی ارتش سوریه به مردم غیرنظامی بود، سوریه و روسیه مدعی هستند که یا این حملات اصلا صورت نگرفته است یا اینکه نیروهای داعش و شورشیان پشت این حملات بوده‌اند.

ایگور کوناشنکوف، ژنرال ارشد ارتش روسیه و سخنگوی وزارت دفاع این کشور بار دیگر به این ادعاها دامن زد و این بار نیروهای جهاد النصره را مسئول مستقیم حملات شیمیایی اعلام کرد. بنا به گزارش وی این نیروها با قاچاق 8 کانتینر گاز کلر این محموله را به روستای جثر الشغور، در جنوب ادلب برده‌اند. بنا به گفته این ژنرال نظامی، شورشیان قصد داشتند تا با طراحی حمله شیمیایی، این حملات را به گردن ارتش سوریه انداخته و به این طریق پای نظامیان غربی را مجددا به سوریه باز کنند.

استفان دیمیستورا، نماینده سازمان ملل در سوریه نسبت به چنین ادعاهایی واکنش نشان داد و اعلام کرد که با این سازمان قطعا می‌تواند مجری اصلی چنین حملاتی را شناسایی کند و ارتش سوریه قطعا قصد دارد حملات شیمیایی خود را ادامه دهد و از همین حالا این حملات را به گردن شورشیان خواهد انداخت. وی ماه پیش از نیروهای صلح‌طلب خواست تا زمینه خروج غیرنظامیان از این شهر را فراهم کنند و از یک فاجعه انسانی دیگر در این منطقه جلوگیری کنند.

پوتین علاقه‌مند است که جنگ سوریه را پایان یافته نشان دهد. البته وی در عمل خواستار چنین اتفاقی است زیرا این کشور در سه سال اخیر هزینه‌های هنگفتی برای حمایت از بشار اسد انجام داده است.

وی در همین راستا بحث بازسازی سوریه را پیش از پایان جنگ مطرح کرده است و قصد دارد تا از این طریق همه حواس‌ها را به سمت چالش‌های پس از جنگ سوق دهد. وی در دیدار اخیر خود با آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان، بار دیگر این مسئله را مطرح کرد. اما در عمل هنوز نبرد بزرگ ادلب تمام نشده است و سوریه همچنان صحنه درگیری‌های نظامی

خواهد بود.

روسیه برای توجیه مداخله نظامی خود در سوریه، حفظ جایگاه اسد و البته پیروزی استراتژیک و تاریخی در برابر آمریکا، نیازمند پیروزی در نبرد ادلب است. این شهر آخرین قطعه از پازل در هم‌ریخته سوریه است که این سال‌ها توسط پوتین به ظاهر حل شده است. پیام کرملین به کشورهای غربی تنها یک معنی دارد: «کنار نشسته و مداخله نکنید.»