می‌توان ترامپ را استیضاح کرد؟

حمیدرضا پیشبهار، روزنامه‌نگار

ترامپ تا این لحظه متهم به 9 جرم قابل استیضاح است، اما نمی‌توان به این راحتی‌ها او را کنار گذاشت و طرح استیضاح وی، با توجه به نزدیک شدن به انتخابات میان‌ دوره‌ای کنگره آمریکا، بسیار پیچیده به نظر می‌رسد. باید دید چرا دموکرات‌ها احتیاط می‌کنند؟

در حالی که دونالد ترامپ و جمهوری‌خواهان در حال صحبت کردن از استیضاح رییس‌جمهور هستند، اما دموکرات‌ها ترجیح می‌دهند چنین راهی را نروند. این تناقض سیاسی بحث روز آمریکا است، ترامپ در آخرین گفتگو با شبکه خبری فاکس نیوز هشدار داده بود که : «من فکر می‌کنم در صورت استیضاح من، بازار سقوط خواهد کرد و همه بیچاره می‌شوند. در این صورت شما شاهد ارقامی باورنکردنی خواهید بود»

برای بررسی تجربی این پیش‌گویی‌ها باید صبر کنیم اما در عمل دوره ریاست جمهوری ترامپ به نقطه حساسی رسیده است. بعید نیست یکی از همین روزها ترامپ در میان نگاه اشکبار کارمندانش آخرین سخنرانی آتشین را در کاخ سفید انجام داده، سوار هلکوپترش شود و کاخ سفید را ترک کند. دادگاه مایکل کوهن نشان داد که می‌توان ترامپ را هم به دادگاه کشاند و او را به جرم مشارکت در جرایم فدرال محاکمه کرد.

کوهن که خود در برابر دادگاه نیویورک به کلاه‌برداری بانکی، فرار مالیاتی و نافرمانی از قوانین مالی ستادهای انتخاباتی اعتراف کرده است، سه‌شنبه هفته پیش اعلام کرد که ترامپ مستقیما به وی دستور داده است تا به دو تن از معشوقه‌های سابق رییس‌جمهور، حق السکوت پرداخت کند. این رسوایی را باید در کنار جرایم مالی رییس سابق ستاد انتخاباتی ترامپ، پل منفورت قرار دهیم تا تصویر کامل شود: سرنگونی رییس جمهور دوباره به درخواستی عمومی تبدیل شده است.

براساس یافته‌های گوگل، جستجوگران آمریکایی این روزها «استیضاح» را بیش از هر روز دیگری، دنبال می‌کنند. این واژه به طور متوسط هر پنج دقیقه از یکی از شبکه‌های تلوزیون کابلی به گوش می‌رسد. برت استفان، ستون‌نویس محافظه‌کار روزنامه نیویورک تایمز نوشت: «من پیشتر به موضوع استیضاح با دیده تردید می نگریستم اما اعترافات کوهن شرایط را تغییر داده است. استاندارد قانون اساسی آمریکا برای طرح استیضاح شامل خیانت، رشوه‌خواری یا دیگر جرایم سنگین است؛ در حال حاضر ترامپ خود را به این استانداردها رسانده است»

بنا به نظر برخی کارشناسان ترامپ تا این لحظه 9 فقره جرم قابل استیضاح را مرتکب شده است. اگر نیکسون و کلینتون قابل استیضاح بودند، چرا ترامپ نباشد؟ مردم سرتاسر دنیا به سئوال اساسی دارند: چرا دموکرات‌های آمریکایی اینقدر محتاط و بزدل هستند؟

لاتوشا بروان، فعال مدنی که در آتلانتا ایالت جورجیا زندگی می‌کند در این باره می‌گوید: «در حال حاضر ما از وضعیت واترگیت یا رسوایی کلینتون هم فراتر رفته‌ایم. شواهد مجرمانه بیشتری وجود دارد. پس چرا هنوز در حال عقب‌نشینی هستیم؟»

اما کماکان برای رهبران دموکرات‌ها طرح استیضاح ترامپ، عملیاتی مخفی است که نباید حرفی از آن زد. با وجود اینکه این مطلب هنوز به صورت رسمی به لایه‌های میانی حزب اعلام نشده است اما نانسی پلوسی، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس نمایندگان آمریکا اعلام کرد که طرح استیضاح ترامپ «جزء اولویت‌های» حزب نیست. وی طی نامه‌ای از دیگر نمایندگان دموکرات خواست بر دو موضوع «ارسال پیام قدرتمند اقتصادی» و «پاکسازی فساد در راستای کمک به کارایی واشنگتن» تمرکز کنند. به نظر می‌رسد که استدلال دموکرات‌ها بسیار دقیق و استراتژیک است.

دموکرات‌ها معتقدند که در این فضای فراحزبی، باید اجازه دهند تا تحقیقات بازرس ویژه، رابرت مولر در مورد هم‌دستی ستاد ترامپ و روس‌ها مسیر خود را طی کند. باب شروم، استراتژیست دموکرات می‌گوید: «تنها مسیر مشروع سیاسی برای برکناری ترامپ، تکمیل تحقیقات مولر است در غیر این صورت کشور دچار اختلاف و دو دستگی می‌شود.»

علاوه بر این دموکرات‌ها معتقدند که طرح استیضاح ترامپ بلند پروازی است که می‌تواند با مقابله به مثل و مقاومت جمهوری‌خواهان روبه‌رو شود و در حالی که دموکرات‌ها خود را آماده بازپس‌گیری مجلس نمایندگان می‌کنند، برای آنها دردسرساز شود. طرح استیضاح می‌تواند مانند اکسیری جادویی جمهوری‌خواهان را برافروخته و تقویت کند.  ال فروم، بنیانگذار شورای رهبری دموکرات‌ها و مردی که با معرفی بیل کلینتون در دهه 90، حزب دموکرات را احیا کرد بود، گفت: «اگر سر خود را زیر انداخته و راه خود را برویم و به رسانه‌ها و اخبار اجازه دهیم این مسئله را پیگیری کنند، دیگر نیازی به سیاسی کردن نظام قضایی کشور نداریم. بگذاریم حقایق خود زبان بگشایند زیرا امروز حقایق موجود بسیار شفاف است»

بیل گلستون، مشاور سیاسی سابق بیل کلینتون با رویکرد فروم موافق است: «دموکرات‌ها باید منتظر نتیجه تحقیقات مولر باشند، این بهترین توصیه ممکن به آنها است؛ مولر می‌تواند با کشف حقایق غیرقابل انکار، پیش‌نویس محکومیت ترامپ را تهیه کرده و راه را برای استیضاح ترامپ هموار کند. در این صورت دموکرات‌ها راهی جز استیضاح ترامپ نخواهند داشت، اما در غیر این صورت کاری از دست آنها برنمی‌آید»

گلستون که در حال حاضر از اعضای ارشد اتاق فکر بروکینگز است، به یک نکته راهبردی اشاره می‌کند: «در این مرحله میزان اشتیاق و تعصب دو حزب اصلی آمریکا متفاوت است. جمهوری‌خواهان تنها یک راه برای تزریق انرژی به مخاطبان خود دارند: دموکرات‌ها را متهم به سیاسی‌بازی در فضای قضایی کشور کنند و طوری وانمود کنند که انگار حزب مخالف به دنبال لغو نتایج قانونی انتخابات سال 2016 از طریق فرآیندهای قضایی است»

دموکرات‌ها همین امروز هم انگیزه کافی برای مشارکت پرشور در انتخابات ماه نوامبر را دارند. گلستون معتقد است: « جمهوری‌خواهان خود را برای استراتژی‌های بدیل انتخاباتی آماده می‌کنند، در این صورت طرح مسئله استیضاح نتایج غیرمتقارنی در دو حزب خواهد داشت و این در نهایت به نفع دموکرات‌ها نخواهد بود» او در نهایت گفت: «تا این لحظه رهبران حزب دموکرات با هشیاری موضوع را مسکوت نگه داشته‌اند. آنها معتقند که برگ برنده را در اختیار دارند و من هم باور دارم که حق با آنها است. اگر شما برگ برنده را در دست داشته باشید دلیلی برای ریسک بیشتر وجود ندارد»

رفراندومی بر سر ترامپ

با توجه به استدلال دموکرات‌ها، تعجب نخواهیم کرد اگر جمهوری‌خواهان انتخابات میان‌دوره‌ای را به صحنه نبرد ترامپ و مخالفان تبدیل کنند و در این میان بر سر زندگی سیاسی ترامپ قمار کنند. رودی جولیانی، وکیل مدافع ترامپ اوایل این ماه گفته بود: «موضوع اصلی این انتخابات استیضاح یا عدم استیضاح ترامپ است». استیو بنن، استراتژیست سابق کاخ سفید در مصاحبه با مجله Politico گفته بود: «این انتخابات رفراندومی بر سر ترامپ است و مردم از این طریق رای به استیضاح یا عدم استیضاح ترامپ می‌دهند. مخالفان ترامپ انگیزه بسیار بالایی در این انتخابات دارند و هدف اصلی آنها تنها یک چیز است: آنها خواستار استیضاح ترامپ هستند»

بسیار از فعالان مدنی آمریکا خواهان طرح استیضاح ترامپ هستند. سازمان ریشه‌دار MoveOn ماه می سال پیش و پس از آنکه ترامپ مدیر FBI جیمز کامی را اخراج کرده بود، خواستار استیضاح ترامپ شدند. آن زمان آنها معتقد بودند که این حرکت ترامپ تلاشی برای سد راه عدالت است. بن ویکلر، مدیر شعبه واشنگتن این نهاد مدنی گفته بود: «عدم توجه جمهوری‌خواهان کنگره به این درخواست ما، حکم بی‌توجهی به نقش قانون را دارد»

وی معتقد است که مسئله کاهش انگیزه دو طرفه است: «شاید بعضی از طرفداران ترامپ با طرح موضوع استیضاح به خروش آیند اما در صورتی که دموکرات‌ها از حقایق موجود جهت نتیجه‌گیری سیاسی استفاده نکنند، بسیاری از طرفداران آنها و البته فعالان مستقل سیاسی انگیزه لازم برای حمایت از استیضاح ترامپ را از دست خواهند داد»

بسیاری از منتقدان سیاسی معتقدند که حزب دموکرات رابطه خود با شهروندان را از دست داده است. این روزها مردم آمریکا در خیابان‌ها و سالن‌های اجتماعات خواهان پایان دادن به این کابوس آمریکایی هستند. تام استییر، مدیر سابق یک صندوق سرمایه‌گذاری تا امروز میلیون‌ها دلار به جنبش «نیاز به استیضاح» سرازیر کرده است، این جنبش از ماه اکتبر سال گذشته به وجود آمده است.

این جنبش سیاسی در حال حاضر نزدیک به 5.6 میلیون نفر امضاکننده دارد؛ 80 درصد این مردم دموکرات هستند. تنها در روز سه‌شنبه هفته پیش حدود 7هزار نفر به این جنبش پیوستند. کوین ماک، استراتژیست ارشد این جنبش اعلام کرد که این سازمان با گروهی از متخصصان قانون اساسی آمریکا همکاری داشته است و تا پیش از هفته گذشته، 8 مورد از جرایم ترامپ که قابلیت طرح استیضاح دارند را تهیه کرده است. هفته پیش ترامپ به جرم مشارکت در جرایم فدرال مایکل کوهن، متهم شد. اگرچه دادگاه فدرال نمی‌تواند به صورت مستقیم ترامپ را به دادگاه بکشاند.

ماک می‌گوید: «بسیاری از مردم معتقدند که ما باید منتظر پایان تحقیقات مولر باشیم، اما اگر او را اخراج کنند چه می‌شود! اگر اطرافیان قدرتمند ترامپ نقش او را محدود کنند چه راه چاره‌ای وجود دارد؟» وی منکر تاثیر منفی طرح استیضاح بر نتایج انتخابات پیش رو است: «هیچ داده‌ای وجود ندارد که بتوان با استفاده از آن، این نظریه را تایید کرد. به نظرم با طرح موضوع استیضاح دموکرات‌ها بیشتر از جمهوری‌خواهان انگیزه مبارزه پیدا خواهند کرد»

او در عوض به یک نظرسنجی اشاره می‌کند که براساس آن حدود 70 درصد از دموکرات‌ها به موضوع استیضاح ترامپ حساس هستند، این در حالی است که براساس این نظرسنجی تنها 20 درصد از جمهوری‌خواهان به این مسئله اهمیت می‌دهند و موضوعاتی مانند مهاجرت برای جمهوری‌خواهان مهم‌تر است.

ماک در نهایت گفت: «دموکرات‌ها در حال ارتکاب اشتباهی تاریخی هستند. آنها تصور می‌کنند که در صورت عدم طرح استیضاح ترامپ، کسی در مورد این موضوع صحبت نخواهد کرد. اما واقعیت چیز دیگری است و مردم در حال بحث در این مورد هستند. این یکی از موضوعات اصلی انتخابات است، چه واشنگتن بخواهد و چه نخواهد»

انتخابات میان‌دوره‌ای و جنگ قدرت بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان

بعضی از دموکرات‌ها موافق طرح استیضاح هستند اما هنوز بین دموکرات‌ها چند دستگی وجود دارد. نماینده ایالت تگزاس در مجلس آمریکا، ال گرین تا به امروز دو بار درخواست استیضاح ترامپ را مطرح کرده است. اما هم‌حزبی‌های او یک بار 58 رای و بار دیگر تنها 66 رای موافق به این طرح داده‌اند که برای تصویب طرح استیضاح کافی نیست. از طرف دیگر نماینده ایالت کالیفرنیا، ماکسیم واترز که ترامپ را در حوزه نژادپرستی به چالش کشیده است از حامیان این طرح است. از طرف دیگر نماینده دیگر ایالت تگزاس، بتو اورورکه، رقیب تد کروز برای تصاحب سمت سناتور در ایالت مهم تگزاس قرار دارد. ستاره نوظهور دموکرات‌ها، الکساندرا اوکازیا کورتز، کاندیدای منطقه فوق دموکرات نیویورک، آماده پیروزی در انتخابات است و در کنار آن بازیگر سابق سینما، سینثیا نیکسون برای کسب مقام فرمانداری ایالت نیویورک، از طرف دموکرات‌ها کاندید شده است.

اما رقابت اصلی بر سر کرسی‌هایی است که در آن دموکرات‌ها سعی دارند تا با جذب افراد مستقل و یا جمهوری خواهان حاشیه‌نشین پیروز انتخابات شوند. نکته مهم اینجاست که مخاطبان دسته آخر علاقه‌ای به جنجال سیاسی و حمام خون در واشنگتن ندارند.

دیو هندی، یکی از فعالان سیاسی دموکرات که در سال 2016 از برنی سندرز حمایت می‌‌کرد پیشنهاد داده است: «اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، جمهوری‌خواهان در موضع ضعف قرار می‌گیرند و کار به جایی می‌رسد که آنها انگیزه خود را از دست خواهند داد. ما کم کم به نقطه‌ای نزدیک می‌شویم که دیگر نمی‌توان به سادگی رییس‌جمهور آمریکا را تطهیر کرد و رفتار مجرمانه وی غیرقابل انکار خواهد بود»

براساس قانون اساسی آمریکا، برای استیضاح رییس‌جمهور ابتدا باید کمیته مخصوصی طرح استیضاح را مطرح کرده و اکثریت مجلس نمایندگان به این درخواست رای دهند. در ادامه این طرح به مجلس سنا خواهد رفت و در آنجا باید بیش از دو سوم سناتورهای آمریکایی رای به استیضاح ترامپ دهند. در این صورت کار او در کاخ سفید تمام خواهد شد.

بنابراین حتی در صورتی که دموکرات‌ها بتوانند در رقابتی نزدیک، اکثریت مجلس نمایندگان را بدست آورند باز هم کافی نیست و به نظر می‌رسد که جمهوری‌خواهان به سادگی بتوانند اکثریت مجلس سنا را حفظ کنند و در نتیجه بحث استیضاح ترامپ دور از دسترس باقی خواهد ماند. فاکس نیوز و دیگر رسانه‌های محافظه‌کار آمریکایی نیز به طور حتم بیکار نخواهند نشست و بمباران رسانه‌ای دموکرات‌ها را پاسخ خواهند داد و مدعی خواهند شد که نیات مردم مورد سوء استفاده قرار گرفته است. حتی در غیر این صورت هم دموکرات‌ها با استیضاح ترامپ باید منتظر دوران ریاست جمهوری مایک پنس باشند.