بالکان؛ انبار باروت اروپا

منطقه بالکان به دلایل اقتصادی، راهبردی و سیاسی از مناطق کلیدی در سیاست جهانی به شمار می رود و به دلیل اهمیت آن برای قدرت های بزرگ جهانی، همچون انبار باروت اروپا است.

بخاطر اهمیت منطقه بالکان به ویژه بالکان غربی اخیرا شاهد بازدید وزرای خارجه فدراسیون روسیه، آلمان و آمریکا از این منطقه بودیم. 

این سفرها در حالی صورت می گیرد که قدرت های منطقه ای یکدیگر را به مواردی متهم می کنند، بطوریکه غرب فدراسیون روسیه را به دخالت در مسائل داخلی کشورهای منطقه بالکان غربی و همچنین مسکو نیز غرب را به چنین اتهاماتی متهم می کند.

در این راستا، اخیرا شاهد برگزاری همه پرسی در مقدونیه برای تغییر نام این کشور بودیم. حکومت اسکوپیه پس از شکست در همه پرسی برای تغییر نام مقدونیه به «جمهوری مقدونیه شمالی» بر اساس توافق با یونان، تصمیم گرفت که توافق نامه با یونان برای تغییر نام کشور و در واقع تغییر قانون اساسی را در پارلمان تصویب کند.

مقدونیه پس از 27 سال توانست اختلاف با یونان را بر سر نام این کشور با امضای توافق نامه حل و فصل کند و راه را برای عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و اتحادیه اروپا هموار سازد.

در واقع، مقدونیه جهت ورود به ناتو راهی جز توافق با یونان برای تغییر نام کشور نداشت.

مسکو ورود مقدونیه به ناتو را تهدیدی برای امنیت مرزهای خود می داند، زیرا ناتو با عضویت کشورهای اروپایی تلاش دارد که به مرزهای فدراسیون روسیه نزدیک شود.

از طرف دیگر در این منطقه بسیار حساس از اروپا تنش‌های دیگری در بوسنی و هرزگوین، کوزوو و بین مقامات کوزوو و حکومت بلگراد وجود دارد که هر کدام از این تنش‌ها اگر کنترل نشوند می توانند جرقه ای برای ایجاد آتشی بزرگ در منطقه باشند.

بالکان از گذشته و کماکان به عنوان یک منطقه راهبردی در سیاست جهانی به شمار می رود و به این دلیل کشورهای بزرگ به گونه های مختلف تلاش دارند که حضور خود در این منطقه به لحاظ سیاسی و اقتصادی را تقویت کنند.

پس از سقوط کمونیسم در اروپای شرقی، راه برای تقویت حضور غرب هموار شد و اکنون می بینیم که تعدادی از کشورهای اروپای شرقی در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که در صدر این سازمان نظامی آمریکا قرار دارد، عضو هستند.

غرب که منطقه بالکان را بخاطر اهمیت راهبردی آن بسیار مهم می داند، تلاش دارد تمامی کشورهای این منطقه را به عضویت در ناتو درآورد و حمایت اخیر واشنگتن و بروکسل از مقدونیه برای تغییر قانون اساسی را می توان در جهت هموار کردن مسیر عضویت این کشور بالکان غربی در ناتو ارزیابی کرد.

مسکو معتقد است که افزایش تلاش های غرب برای پیوستن کشورهای بالکان در ساختار ناتو و اتحادیه اروپا علیه فدراسیون روسیه است.

صربستان که سیاست بیطرفانه نظامی دارد، از پیوستن کشورهای همسایه خود به ناتو چندان خوشایند نیست و در این راستا تلاش می کند با تقویت بنیه دفاعی خود، امنیت کشور و مردم را تامین کند.

در حال حاضر در منطقه بالکان؛ مجارستان، یونان، کرواسی، اسلوونی، رومانی، بلغارستان و مونته نگرو عضو ناتو هستند و این احتمال وجود دارد که در آینده نزدیک مقدونیه به‌عنوان سی امین عضو ناتو پذیرفته شود.

در حال حاضر صربستان و جمهوری صرب های بوسنی و هرزگوین از هم پیمانان فدراسیون روسیه در بالکان محسوب می شوند. در همین رابطه سفر اخیر سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه به بوسنی و هرزگوین را می‌توان در راستای تقویت حضور این کشور در بالکان ارزیابی کرد.

کشورهای بالکان غربی که بیشتر برای منافع اقتصادی و استاندارد بالای زندگی تمایل دارند به عضویت در اتحادیه اروپا در آیند، سعی دارند خود را هرچه بیشتر به غرب نزدیک کنند.

روسیه نیز در این عرصه سعی می کند با استفاده از اهرم گاز، اروپا و کشورهای بالکان غربی را به طرف خود بکشاند. با وجود تلاش روسیه برای نفوذ در کشورهای بالکان شاهد آن هستیم که مونته نگرو در سال گذشته به عضویت ناتو در آمد و مقدونیه نیز در حال پیمودن همین مسیر است.

شبه جزیره‌ 728 هزار کیلومتر مربعی بالکان در جنوب شرق اروپا از شرق به دریای سیاه و دریای اژه، از غرب به دریای یونان و دریای آدریاتیک، از جنوب به دریای مدیترانه و شمال به کوه‌های آلپ دینار و آلپ ترانسیلوانی و جلگه مجارستان مرزبندی می‌شود.

یونان، آلبانی، بلغارستان، مجارستان، بوسنی هرزگوین، کرواسی، اسلوونی، مقدونیه، صربستان، مونته‌نگرو، رومانی و بخش اروپایی ترکیه در این منطقه قرار دارند. 

از نگاه بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران، بالکان یک منطقه جدید برای جنگ سرد بین غرب و روسیه محسوب می شود.