جنگ سرد آمریکا و چین گرم می‌شود

روزنامه گاردین در مطلبی در تشریح تنش‌های تجاری آمریکا و چین نوشت: شانه خالی کردن‌های آمریکا و چین از قوانین و محدودیت‌هایی که منجر به تعدیل رقابت جهانی آنها در قرن بیست و یک می‌شود، منجر به شکل‌گیری منازعات در جبهه‌های مختلفی شده است که به نظر نمی‌رسد هیچ کدام از طرفین مشتاق به کناره‌گیری از آن باشند.

مقامات چین،  واشنگتن را متهم به آغاز دوره جدیدی از جنگ سرد می‌کنند، با این حال اگر دو طرف اقدامی به منظور خنثی کردن آن انجام ندهند، فشارهای دو قدرت تا همین‌جا نیز پتانسیل بحرانی شدن را به واسطه یک حادثه یا محاسبه اشتباه،‌ از خود نشان داده است.

در چند هفته اخیر، با مماس شدن کشتی‌های جنگی آمریکا و چین در دریای چین جنوبی، آتش زیر خاکستر جنگ تجاری دو طرفین سرخ‌تر شده است. پلیس فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) با پهن کردن دام برای دستگیری یکی از مقامات اطلاعاتی ارشد چین در بلژیک و انتقال او به آمریکا، خشم مقامات در پکن را برانگیخته و به این تنش دامن زده است.

در همین حال واشنگتن با لفاظی خصمانه از چین چهره‌ای تاریک ساخته است. دونالد ترامپ در نشست شورای امنیت که ماه پیش برگزار شد، بدون ارائه مدرکی پکن را متهم به دخالت به منظور کنار گذاشتن وی در انتخابات آمریکا کرد.

چند روز بعد، مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، پا را فراتر گذاشت و عنوان کرد چین با روش‌های تهدید‌آمیز و اجباری سعی دارد با رویکردی دولتی در مسائل داخلی آمریکا دخالت کند تا رئیس‌جمهور متفاوتی را در آمریکا به قدرت برساند؛ البته پنس نیز هیچ مدرکی برای ادعای خود ارائه نکرد.

هرچند بیشتر کارشناسان بر این عقیده‌اند که چین به عنوان قهارترین جاسوس که برای لابی‌گری علیه سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ،‌ ازهیچ تلاشی فروگذارنکرده بود، برای تغییر نتیجه انتخابات آمریکا آنطور که روسیه برای به قدرت رسیدن ترامپ در سال 2016 اقدام کرد، تلاش نکرده است.

با این حال چین به آتش‌بس سایبری خود با آمریکا که نتیجه توافق شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین و باراک اوباما در سال 2015 بوده است، پایان داده و در تلاش است با ارتش هکری خود به داده‌های محرمانه تجاری شرکت‌های آمریکایی دست پیدا کند.

همچنین پکن به نیروی دریایی خود دستور داده است تا از تاکتیک‌های خصمانه‌تری در مقابل کشتی‌های ایالات متحده و متحدانش که در نزدیکی جزایر و صخره‌های واقع در دریای چین جنوبی که چین ادعای مالکیت آنها را دارد، دریانوردی می‌کنند، استفاده کند. چین با ادعای مالکیت این جزایر و صخره‌ها به منازعات کشورهای منطقه دامن زده و با ایجاد پاسگاه‌های دریایی در این جزایر، برای کنترل خطوط دریایی استفاده می‌کند.

البته توافق سایبری شی-اوباما هیچ ابعاد قانونی برای جلوگیری از جاسوسی‌های چین نداشت، اما به طور شگفت‌انگیزی جلوی دزدی دارایی‌های معنوی آمریکا از سوی دولت چین برای منافع اقتصادی رقابتی شرکت‌های چینی را گرفت. حالا به گفته دیمیتری آلپروویچ، موسس یکی از شرکت‌های سایبری، این توافق به باد رفته است. 

آلپروویچ در حساب توئیتری خود نوشت: شرکت کراود استرایک بازگشت چین را تأیید می‌کند (پس از نزول بزرگ فعالیت‌های نفوذی از سال 2016) تا دوباره به غالب‌ترین دولت نفوذی به لحاظ حجم فعالیت‌ها علیه صنعت غرب تبدیل شود. چندماه بعد از توافق ماه سپتامبر (شهریور) اوباما- شی در سال 2015، ما شاهد کاهش 90 درصدی نفوذ سایبری حمایت شده از سوی دولت چین، علیه بخش تجاری غرب بودیم. حالا از سال 2017 شاهد بازگشت این نفوذها هستیم و این رویه از آن زمان رو به شتاب است.

کریستوفر پینتر، یکی از دیپلمات‌های ارشد سایبری دولت اوباما که اکنون به عنوان عضو عالی انجمن جهانی ثبات فضای سایبر فعالیت می‌کند، دلیل پذیرش توافق عدم حمله سایبری از سوی چین را ترس از سایه تحریم دانست و گفت:‌ در واقع این تنها حمله سایبری مطرح نبود؛ بلکه موضوعی اقتصادی و مرتبط با امنیت ملی بود که مجموعه روابط دو طرف را متأثر می‌کرد. هرچند که پس از توافق هک‌ها همچنان ادامه داشت، اما میزان آن به طرز شگفت‌انگیزی کاهش داشت.

در همین حال، آمریکا نیز در واکنش به افزایش حملات چین، از حالت تدافعی، بستن نقاط آسیب پذیر و شناسایی مهاجمین سایبری چین، به حالت تهاجمی وارد شده است.

هفته گذشته وزارت دادگستری آمریکا برای اولین بار موفق به انتقال یانجون شو، افسر اطلاعاتی ارشد چین به آمریکا شد. شو به طمع دریافت اطلاعات محرمانه در مورد شرکت‌های هوایی آمریکا از سوی یکی از منابع جاسوسی خود، روز اول آوریل (12 فروردین) با دام آمریکا به بلژیک رفته بود. مقامات بلژیک در همکاری با همتایان آمریکایی خود، منتظر وی بودند.

چین اتهامات علیه شو را جعلی و بی‌پایه و اساس خواند. لو کانگ، یک سخنگوی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به اتهامات جاسوسی چین گفت:‌ این اتهامات بی‌اساس است. ما به آمریکا هشدار داده‌ایم که استفاده از اصطلاح دزدی سایبری را برای بی‌اعتبار کردن چین کنار بگذارد؛‌ کاری که به روابط چین-آمریکا ضربه می‌زند.

لو گفت امیدوار است آمریکا و شرکایش این جنگ سرد روانی بی‌نتیجه را رها کنند و توسعه چین را با ذهن باز، فراگیری و همکاری بپذیرند.

چین دیگر مذاکرات تجاری آمریکا را تنها با جاسوسی‌های سایبری خود به چالش نمی‌کشد. نیروهای مسلح چین حالا مرزهای تأثیر این کشور را با در دست گرفتن کنترل جزایر و صخره‌های مورد منازعه و ایجاد پاسگاه‌های نظامی در آنها و ادعای آب‌های اطراف این مناطق، به اقیانوس آرام کشیده‌اند.

آمریکا و متحدانش در تلاش برای مقابله با چنین ادعاهایی و همچنین به منظور باز نگه‌داشتن خطوط دریایی بین‌المللی اقدام به ارسال نیروهای دریایی در قالب گشت‌های ناوبری آزاد به این منطقه کرد. در گذشته نیروی دریایی چین این گشت‌ها را به دقت مورد نظارت قرار می‌داد و به این کشتی‌ها هشدار می‌داد تا از جزایر تازه استعمار شده دوری کنند.

در تاریخ 30 نوامبر (9 آذر 96) پکن دست به اقدام متفاوت و پر خطرتری زد. در حالی که ناوشکن یو‌اس‌اس دیکاتور، در حال دریانوردی در حاشیه جزیره اسپارتلی بود، یک کشتی جنگی چینی با سبقت از ناوشکن مسیر آن را قطع و در 40 متری ناوشکن توقف کرد و دیکاتور را مجبور به انحراف اورژانسی به منظور پرهیز از برخورد کرد.

مایکل مک‌دیویت، دریاسالار بازنشسته آمریکایی که پیشتر فرماندهی یک ناو هواپیما بر آمریکایی را در اقیانوس آرام بر عهده داشت، در این رابطه گفت:‌ این اقدام پرشی بلند از سوی چین در واکنش به عملیات آزادی ناوبری است. 

از نظر من پکن از عملیات آزادی ناوبری خسته شده است و قصد دارد از توافقی که 3 سال پیش با آمریکا در زمینه نحوه برخورد با کشتی‌های نظامی در نزدیکی یکدیگر امضا کرده بود، تعدی کند.

مک‌دیویت که حالا یک مقام ارشد در مرکز آنالیز دریایی آمریکا است، گفت: این اقدام چین همچنین تجاوز از توافق تبادل پیام در آب‌های عمیق و پروتکل‌های بین‌المللی دریانوری است. در واقع نشانه‌ای بر این است که چین دیگر به قوانین موجود علاقمند نیست.

جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ هفته پیش به طور صریح عنوان کرد که آمریکا عقب نمی‌کشد.

بولتون روز سه‌شنبه (24 مهر) در یک مصاحبه رادیویی گفت: فرماندهان ما اختیارات لازم را دارند. ما تهدید علیه نیروهایمان را تحمل نمی‌کنیم و مصمم به باز نگهداشتن مسیرهای بین‌المللی دریایی هستیم. این موضوعی است که چینی‌ها باید آن را درک کنند.

در واقع پیام بولتون این بود که دولت ترامپ قصد دارد مسیر سخت‌تری را نسبت به روسای جمهور گذشته به منظور جلوگیری از حرکات چین در بازنویسی دستورات بین‌المللی برای جامه عمل پوشاندن به منافعش  بر گزیند. 

او افزود: آنها تا کنون چنین رئیس‌جمهور سخت‌گیری به عمرشان ندیده بودند. به نظر من آنها باید رفتارشان را بر اساس قوانین تجاری، بین‌المللی، نظامی و سیاسی و در همه زمینه‌ها تنظیم کنند و اگر آنها را در جای خودشان نشانده بودند، اجازه دزدی فناوری ما برای توانایی‌های نظامی امروز را نداشتند و بسیاری از تنش‌هایی که امروز از سوی چین شاهد هستیم را ملاحضه نمی‌کردیم.

با بدهی یک تریلیون دلاری  که آمریکا به چین دارد، قطعا چین تمایلی به «سر جای خود نشستن» ندارد.

برخی تحلیلگران بر این باورند که اتفاقات اخیر، هرچند هولناک، هنوز پیشرفت‌های گسترده 15 سال اخیر بعد از تنگناهای دیپلماتیک آن زمان، را زیر سوال نبرده است. تنگناهایی شامل بمب‌گذاری آمریکا در سفارت چین در سال 1999 در صربستان یا تحریم‌های آمریکا علیه چین پس از سرکوبی نظامی خشونت‌آمیز معترضان تیان‌آنمن در سال 1989.

در دیدار احتمالی ترامپ و شی در اجلاس G20 در آرژانتین که پایان ماه نوامبر  (اوایل آذر) برگزار می‌شود، هر دو طرف انگیزه‌های قوی برای تنظیم مجدد روابط دارند.