قربانیان سونامی اندونزی به مکان‌های امن می‌گریزند

سجاد   موسوی‌راضی

مقام های اندونزی روز دوشنبه (9مهر 1397) تلاش کردند تا به جزیره سونامی‌زده سولاوسی کمک برسانند چراکه قربانیان این فاجعه طبیعی از ویرانه‌های خانه‌های خود دور افتاده‌اند و در مناطق دورافتاده بدون کمک مانده‌اند، طوری که به تنهایی 34 کودک در یک کمپ امدادی جان خود را از دست داده‌اند.

تاکنون براساس آمارهای رسمی تعداد جانباختگان این حادثه به 844 تن رسیده است و انتظار می‌رود با دست یافتن امدادگران به مناطق آسیب‌دیده جدید این تعداد بالاتر نیز برود. روز جمعه (6 مهر 1397) زلزله‌ای با قدرت 7.5 ریشتر اندونزی را لرزاند و پس از آن سونامی که ارتفاع موج‌های آن به 6 متر می‌رسید، خاک این کشور را درنوردید.

بر پایه گزارش‌ها، ده‌ها نفر در میان خرابه چندین هتل و یک فروشگاه بزرگ در شهر کوچک پالو به دام افتاده‌اند. این شهر کوچک در هزار و 500 کیلومتری شمال شرق جاکارتا واقع شده است. بیم این می‌رود که صدها تن نیز در روستاها در زیر آوار ناشی از سونامی دفن شده باشند.

در این میان بیشترین نگرانی‌ها مربوط به منطقه دونگالا می‌شود که با 300 هزار نفر جمعیت در شمال پالو واقع شده است و به مرکز زمین لرزه نزدیک بوده است. ضمن آنکه دو منطقه دیگر نیز که ارتباط با آنها به طور کامل قطع شده است، بر نگرانی‌ها می‌افزاید. این چهار منطقه در مجموع یک میلیون و 400 هزار نفر جمعیت دارند. جوکو ویدودو، رئیس جمهوری اندونزی، به خبرنگاران اعلام کرد که بیرون کشیدن این افراد مهمترین اولویت کشور است. وی گفت: «تخلیه مناطق حادثه دیده هنوز به طور کامل انجام نشده است. در بسیاری از مناطق امکان تخلیه به دلیل عدم وجود تجهیزات سنگین مورد نیاز امکان پذیر نیست. اما خوشبختانه این تجهیزات یکشنبه شب به تدریج به دستمان رسید.»

ویدودو با اشاره به هواپیماهای باری نظامی مدل 130-C اظهار کرد: «ما تا جایی که بتوانیم امروز (دوشنبه، 9 مهر 1397) مواد غذایی از جاکارتا با هواپیماهای غول‌پیکر به این مناطق ارسال می‌کنیم.»

سازمان امداد و نجات اندونزی کمی بعد اعلام کرد که برای پیدا کردن اجساد به تجهیزات سنگین و نیروی انسانی بیشتری نیاز است.

گورهای دسته جمعی

سازمان ملی امداد و نجات اندونزی خبر داد که طی عملیات شبانه یک زن زنده از زیر آوار در منطقه پالو نجات یافت. در این منطقه نزدیک به یک‌هزار و 700 باب خانه زیر خاک ناشی از رانش زمین مدفون شده است. زلزله بزرگ روز جمعه موجب این رانش زمین شد.

سوتوپو پروو نوگروهو، سخنگوی آژانس ملی امداد و نجات اندونزی، اعلام کرد: «هنوز نمی‌دانیم چه تعدادی از مردم در آنجا مدفون شده‌اند، حدسمان این است که تعداد آنها به صدها تن برسد.» تمامی آمار کشته شدگان این حادثه به جز 23 تن مربوط به شهر پالو است، شهری که 380 هزار نفر جمعیت دارد. کارگران در این منطقه گورهای دسته جمعی حفر کرده‌اند تا به محض شناسایی کشته شدگان، آنها بلافاصله به خاک سپرده شوند.

با وجود این، با گذشت چهار روز از این حادثه، هنوز عمق دقیق فاجعه مشخص نشده است. مسئولان اندونزی انتظار دارند که با گشوده شدن دسترسی‌ به مناطق دور افتاده در کناره سواحل این کشور تعداد کشته شدگان افزایش یابد و احتمالا به هزاران نفر برسد.

یکی از امدادگران که خود را با موتورسیکلت به منطقه دونگالا رسانده است عنوان می‌کند که صدها تن از مردم این منطقه با کمبود غذا و دارو مواجه‌اند، ضمن آنکه در تلاشند از این منطقه بگریزند. با توجه به مسدود بودن راه‌های دسترسی به این شهر، تیم های امدادی هنوز به این منطقه نرسیده‌اند.

وی در یک پیام تلفنی به خبرگزاری رویترز گفت: «شرایط فاجعه بار است.»

آئولیا آریانی، سخنگوی صلیب سرخ اندونزی، اظهار کرد که یک کلیسا در منطقه سیگی، در جنوب پالو، در میان گل و لای و آوار دفن شده است. مقام‌های اندونزی اعلام کرده‌اند که این منطقه از روانگرایی خاک آسیب دیده است. پدیده روانگرایی خاک زمانی رخ می‌دهد که لرزش‌های زمین موجب ناپایداری ساختار خاک به صورت موقت می شود.

آریانی توضیح داد: «نیروهای داوطلب تاکنون 34 جسد را پیدا کرده‌اند، اجساد پیدا شده مربوط به کودکانی است که در اردوی علمی به سر می‌بردند.»

جزیره سولاوسی یکی از پنج جزیره بزرگ اندونزی و منطقه‌ای زلزله خیز است و دقیقا روی گسل قرار گرفته است. تاکنون تعداد زیادی پس لرزه نیز این منطقه را لرزانده است.

تصاویر مناطق زلزله‌زده نشان می‌دهد که جنگل‌ها به شکلی گسترده متلاشی شده‌اند، خودروهای زیادی به یکدیگر بر خورد کرده‌اند و درختان زیادی نیز افتاده‌اند، ضمن آنکه سقف خانه‌ها و جاده‌ها شکافته شده است. دسترسی به بسیاری از مناطق زلزله‌زده به دلیل تخریب شدن جاده‌ها، ریزش و خرابی پل‌ها به مشکل مواجه شده است.

بروز خشونت

یکی از شاهدان عینی به خبرگزاری رویترز اعلام کرد که صف پمپ بنزین‌ها در مناطق منتهی به پالو به کیلومترها می‌رسد. کاروان‌های حامل غذا، آب و سوخت در انتظار اسکورت پلیس هستند تا از غارت شدن پیش از رسیدن به مناطق حادثه دیده جلوگیری شود.

یکی از امدادگران از خطر بروز خشونت در میان بازماندگان برای دسترسی به سوخت خبر داد.

شرکت ملی انرژی اندونزی اعلام کرد که چهار هزار لیتر سوخت را از راه هوا به مناطق زلزله زده می‌رساند. در همین حال، سازمان پشتیبانی این کشور نیز از ارسال صدها تن برنج به این مناطق خبر داد. دولت اندونزی 560 میلیارد روپیه (37.58 میلیون دلار) به بازسازی این مناطق اختصاص داد.

یک فروند هواپیمای نظامی در حال خارج کردن مردم از شهر پالو است. در همین حال صدها تن از مردم در فرودگاه کوچک این شهر تجمع کرده‌اند و خواستار خروج از منطقه هستند. نیروهای امنیتی به سختی تلاش می‌کنند تا نظم و امنیت این فرودگاه را حفظ کنند.

ویوید، یک اغذیه فروش 44 ساله، گفت: «هواپیما هر جا که باشد من خودم را به آن می‌رسانم، الان دو روز است که منتظرم، بدون آنکه غذایی خورده باشم. تنها اندکی آب نوشیده‌ام.»

اندونزی که در منطقه‌ای فعال از نظر زمین شناسی قرار دارد با زمین‌لرزه و سونامی آشنایی زیادی دارد. در زمین لرزه سال 2004 میلادی که موجب وقوع سونامی عظیمی در اقیانوس هند و کشته شدن بیش از 226هزار نفر در 13 کشور شد، در اندونزی به تنهایی 120 هزار تن جان باختند. سوال اینجاست که سامانه‌های اعلام خطری که پس از حادثه سال 2004 در این منطقه نصب شده بودند چرا در زمان وقوع زلزله روز جمعه همگی از کار افتاده بودند و اینکه پس از وقوع زلزله پر قدرت روز جمعه چرا مردم کمی به مناطق مرتفع پناه بردند.

سخنگوی سازمان امداد و نجات اندونزی به خبرنگاران گفته است که شناورهای ویژه تشخیص سونامی از سال 2012 به بعد به دلیل کمبود بودجه از کار افتاده‌اند.

سازمان هواشناسی و ژئوفیزیک اندونزی پس از وقوع زلزله روز جمعه نسبت به بروز سونامی هشدار داده بود اما تنها 34 دقیقه بعد اعلام خود را لغو کرد. این کار موجب شده است که کارشناسان نسبت به عجله این سازمان به عملکرد آن انتقاد جدی وارد کنند. با وجود این، مقام‌های اندونزی عنوان کرده‌اند که در زمان رسیدن امواج سونامی به ساحل، این هشدار همچنان وجود داشته است.

در همین حال، لاهوت بینسار، یکی از وزرای کابینه دولت اندونزی به صندوق بین المللی پول و بانک جهانی اعلام کرده است که نشست این سازمان‌ها در ماه جاری در جزیره بالی برگزار می شود. وی گفت: «ما همیشه آماده‌ایم، ما نشان داده‌ایم که اندونزی همواره می‌تواند از پس مشکل‌ترین حوادث هم بر بیاید.»