گفت‌وگوهای صلح یمن از سر گرفته می‌شود

سجاد موسوی راضی

نشریه گاردین در مقاله‌ای به بررسی روند آغاز گفتگوهای صلح یمن پرداخت. در این مقاله نماینده سازمان ملل در یمن گفته است که هر روز که جنگ در یمن ادامه می‌یابد «روزی است که یک مادر فرزندش را از دست می‌دهد.» این گفته‌ها در حالی مطرح شد که خبر از آغاز دوباره گفتگوهای صلح این کشور مطرح شده است.

در طرح جدید گفتگوهای صلح که توسط سازمان ملل ارائه شده است مجموعه‌ای از اقدامات جهت اعتمادسازی طی یک هفته گنجانده شده است، این اقدام‌ها شامل بازگشایی فرودگاه صنعا، مبادله زندانیان، و پرداخت حقوق کارکنان دولت می‌شود.

این طرح توسط مارتین گریفیث، نماینده ویژه سازمان ملل متحد، پس از یک دور نشست آتشین در نیویورک طراحی شد تا به این شکل از وارد شدن یمن به یک فاجعه انسانی همزمان با بالا گرفتن شعله جنگ جلوگیری شود.

گریفیث اعلام کرد که امیدوار است این اقدام‌های همپوشان مورد پذیرش شبه نظامیان حوثی و ائتلاف به سرکردگی عربستان قرار بگیرد. این ائتلاف شامل امارات متحده عربی است و از دولت مورد تائید سازمان ملل در یمن حمایت می‌کند.

وی گفت: «اشتیاق زیادی برای این کار وجود دارد. هر دو طرف به من از علاقه خود برای برگزاری دوباره گفتگوها خبر دادند و نیز اینکه پذیرفته‌اند که راه حل دیگری برای پایان دادن به این جنگ به غیر از مذاکرات صلح وجود ندارد. اکنون بر روی راه‌هایی کار می‌کنیم که بتوانیم آنها را به سریع‌ترین شکل ممکن دور یک میز بنشانیم.»

نماینده سازمان ملل همچنین گفت که نزدیک به پنج هزار زندانی باید میان دو طرف مبادله شوند. در همین حال فرودگاه صنعا به دست عربستان بسته شده است و نیاز است که دوباره فعالیت خود را از سر بگیرد.

به گفته این مقام سازمان ملل قرار بود که در انتهای هفته گذشته در گفتگوهایی که در ژنو برگزار شد موضوع اقدام‌های اعتمادساز نیز مطرح شود اما در نهایت این اتفاق رخ نداد. گریفیث اظهار کرد که نیازی نیست برای توافق بر سر این اقدام‌ها هر دو طرف در یک جا گرد هم بیایند.

گفتگوهای ژنو نخستین مذاکره دو طرف درگیر در یمن طی دو سال گذشته است. اما حوثی‌ها پس از اینکه برای عبور ایمن سربازان مجروح خود تضمین خواستند، از سفر از یمن به ژنو سر باز زدند.

در این میان، نماینده سازمان ملل در یمن اظهار کرد که در جایگاهی نیست که بتواند تقاضای آتش بس بدهد و یا از حملات ائتلاف عربستان به منظور تصرف بندر راهبردی الحدیده جلوگیری کند. بیشترین کمک‌های بشر دوستانه به یمن از طریق همین بندر ارسال می‌شود.

پس از شکست مذاکرات صلح در ژنو، امارات متحده عربی از برنامه خود برای از سر گیری حملات نظامی به یمن خبر داد.

امارات در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد به تاریخ 15 سپتامبر 2018 (24 شهریور 1397) اعلام کرد: «حوثی‌ها با نماینده ویژه سازمان ملل وارد گفتگو نخواهند شد مگر آنکه بیم آن را داشته باشند که دسترسی‌شان به دریای سرخ و تامین سلاح و کمک‌های مالی قطع می‌شود، این کار موجب تعلیق فعالیت‌های آنها خواهد شد. تصرف بندر الحدیده برای بازگرداندن حوثی‌ها به گفتگوهای صلح ضروری است.»

آژانس‌های تامین کمک‌های بشر دوستانه در نیویورک از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس خواسته‌اند از انجام هرگونه اقدام نظامی برای محاصره شهر و یا قطع کمک‌ها، شامل شهر صنعا، پایتخت یمن که در کنترل حوثی‌هاست، ممانعت نمایند.

انگلیس که به عربستان سعودی مشاوره نظامی و سیاسی می‌دهد اعلام کرده است که خواستار خویشتن‌داری عربستان

شده است.

در همین حال، نشانه‌های بروز یک مناقشه پیچیده چند جریانی بر سر مسایل یمن خود را نشان داد. روز جمعه (6 مهر 1397) کشورهای اروپایی شامل انگلیس با عربستان وارد مناقشه شدند. این کشورها از تمدید یکساله برنامه گروهی از بازرسان مستقل برای تحقیق در مورد نقض قوانین حقوق بشر در جنگ یمن

حمایت کردند.

در گزارشی که در ماه آگوست سال جاری منتشر شد و دولت مورد حمایت عربستان در یمن آن را رد کرد، کارشناسان حقوق بشر دریافته‌اند که قوانین حقوق بشر به شکل گسترده‌ای در این جنگ نقض شده است و مسئولیت کشتارها تماما بر عهده ائتلاف عربی به رهبری عربستان است.

در جلسه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد دستور به ازسرگیری این تحقیقات توسط کارشناسان با 21 رای موافق، هشت رای مخالف، و 18 رای ممتنع تصویب شد. کشورهای عربی و چین با این اقدام مخالفت کردند، اما انگلیس اعلام کرد که شرایط انسان دوستانه و حقوق بشری در یمن در حال بدتر شدن است.

انگلیس در بیانه‌ای اعلام کرد: «بسیار مهم است که به این گروه از کارشناسان برجسته فرصت بیشتری داده شود تا شرایط را به طور کامل بررسی کنند و اطمینان یابند که نتیجه گیریشان دقیقا رفتار همه طرف‌های درگیر در این جنگ را در گزارش آتی منعکس می‌کند. مشخص است که تمامی حوادث و نقض کردن‌های تعمدی قوانین حقوق بشر که توسط همه طرف‌های درگیر انجام شده است تاکنون به شکلی جامع مستند

 نشده است.»

جرمی هانت، وزیر امور خارجه انگلیس، پنجشنبه گذشته با وزرای امور خارجه عربستان و امارات دیدار کرد. در این دیدار وضعیت بحرانی حقوق بشر و انسانی یمن مورد گفتگو قرار گرفت و بر لزوم یافتن راهکاری سیاسی برای خاتمه این اوضاع تاکید شد.

عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان، در سخنرانی خود در شورای ارتباط خارجی، اظهار کرد صندوقی که برای بازسازی یمن در نظر گرفته شده است در نتیجه مقیاس بزرگ این جنگ مقدارش دو برابر افزایش یافته و به 20 میلیارد دلار رسیده است.

وی اظهار کرد: «عربستان در ابتدای این جنگ مبارزه ارتباطی را باخت و به همین خاطر است که اعتبارمان خدشه‌دار شده است.»