یک بام و دو هوای ترامپ در زمین صهیونیست‌ها

سیدمحمد میرزامحمدزاده

ترامپ برای اولین بار از زمانی‌که به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا انتخاب شده، به صورت صریح و شفاف صحبت از راهکار دو کشوری برای منازعات فلسطین - رژیم صهیونیستی می‌کند.

پیش از معاهده کمپ دیوید و بن‌بست منازعات فلسطین و رژیم اشغالگر، راهکارهایی برای حل این درگیری‌ها از سوی جامعه بین‌المللی ارائه شده بود. یکی از این رویکردها، راهکار دو کشوری بود. بر اساس راهکار دو کشوری رژیم صهیونیستی موظف بود تا مرزهای 1967 عقب‌نشینی کند و مالکیت بیت‌المقدس هم به فلسطین برسد. البته مرزبندی در راه کار دو کشوری ارائه شده از سوی سازمان ملل متحد، از سوی دو طرف مورد مناقشه بوده و هست، با این حال اساس این راهکار که تشکیل دو دولت مستقل بود از سوی فلسطین مورد استقبال بود.

با انجام معاهده کمپ دیوید و توافق دوجانبه مصر و رژیم صهیونیستی، عملا ایجاد هرگونه دولتی با نام فلسطین از سوی رژیم اشغالگر نادیده گرفته شد و پس از آن هم هیچ وقت در هیچ مذاکره‌ای این حق قانونی مدنظر قرار نگرفت. البته مشهود است که اقدام ترامپ برای نام بردن از راهکار دو کشوری صرفا جنبه نمایشی دارد و در واقع او سعی دارد پیش از رونمایی از طرح صلح خود که مدت زیادی است در مورد آن صحبت می‌کند و تا کنون هیچ چیز از آن منتشر نشده است را برای جهان جذاب‌تر کند. او بارها در صحبت‌های خود از این طرح به‌عنوان راهکار نهایی صحبت کرده و عنوان کرده است که این طرح ممکن است از سوی دو طرف بازخوردهای منفی داشته باشد ولی درنهایت این راهکار به نتیجه می‌رسد.

با این ادبیات ترامپ سعی دارد خود را منطقی جلوه دهد و عنوان کند که این طرح را بر اساس منافع دو طرف منازعه تدوین می‌کند. اما اقدامات اخیر او به عنوان رئیس دولت آمریکا نشان می‌دهد که او علاقه‌ای برای دنبال کردن منافع مردم فلسطین ندارد و به طور خصمانه هر رویکرد گذشته دولت برای حمایت از مردم و آوارگان فلسطینی را کنار گذاشته است. بر این اساس نمی‌توان صحبت‌های اخیر ترامپ در محل سازمان ملل در ارتباط با راهکار دو کشوری و در نظر گرفتن آن در طرح صلح آمریکا را جدی گرفت چراکه این طرح تلویحا منافع رژیم صهیونیستی را در منطقه دنبال می‌کند.

دونالد ترامپ در دیداری که هفته گذشته، در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل با بنجامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اشغالگر صهیونیستی داشت، در پاسخ به سؤال خبرنگاری در مورد اینکه آیا دولت او همچنان به راهکار دو کشوری معتقد است یا خیر گفت: من راهکار دو کشوری را می‌پسندم.

وقتی که خبرنگار روی سؤال خود تأکید کرد وی در پاسخ گفت: شنیدی چی گفتم، یا نه؟ من راهکار دو کشوری را می‌پسندم. بله، این چیزی است که من فکر می‌کنم. این چیزی است که من فکر می‌کنم به بهترین نحو جواب می‌دهد. حتی نیازی نمی‌بینیم با کسی راجع به این موضوع صحبت کنم. این احساس من است، حالا شاید کسی جور دیگری فکر کند، ولی من آنگونه فکر نمی‌کنم و من راهکار دو کشوری را بهترین راهکار می‌دانم.

نتانیاهو که در فاصله کمی از ترامپ نشسته بود در کل این مکالمه سکوت کرده بود. او پیش از این هیچ وقت راهکار دو کشوری را تأیید نکرده بود و قرار هم نبود دیدگاهش تغییر کند.

پیش از این نیز زمانی که دونالد ترامپ، در سخنرانی خود در مراسم جابجایی سفارت آمریکا از تل آویو به بیت‌المقدس، عنوان کرد که: اسرائیل باید در قبال این اقدام کاری انجام دهد، اقدامی که برای طرف دیگر خوب باشد. نتانیاهو هیچ واکنشی نشان داد و کلمه‌ای به زبان نیاورد.

البته این دومین باری بود که ترامپ چنین جمله‌‌‌ای را عنوان کرده بود و از رژیم اشغالگر خواسته بود که در ازای جابجایی سفارت آمریکا، اقدامی را انجام دهد، اما هیچگاه از اینکه این اقدامات چه می‌توانند باشند، حرفی به میان نیامد.

در کنفرانس خبری که پس از این حرف‌های ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد، وی یکبار دیگر از راهکار دو کشوری حمایت کرد، اما افزود: فکر می‌کنم که (راهکار) دو کشوری اتفاق می‌افتد. اما به نظرم این راه دشواری است چرا که یک معامله زمین است؛ باید مرزها در آن مشخص شوند و کلی جلسه برگزار شود و کلی اسناد هم باید به امضا برسند و کلی کارهای دیگر.

اما در ادامه او حرفش را تغییر داد و گفت: حرف آخر اینکه اگر اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها دولت یکپارچه می‌خواهند، خب این هم از نظر من خوب است. اگر دو کشور می‌خواهند، باز هم از نظر من خوب است. خوشحالی من به خوشحالی آنها است.

رویکرد ناگهانی ترامپ به راهکار دو کشوری، راهکاری که به اجماع جامعه بین‌الملل، تنها راهکار ممکن برای منازعات فلسطین و رژیم صهیونیستی به شمار می‌رود و برای چندین دهه راهکار آمریکا نیز بود، تیتر یک رسانه‌های سرزمین اشغالی را به خود اختصاص داد و یکی از روزنامه‌های رژیم صهیونیستی نوشت: «سورپرایز ترامپ».

اما آیا واکنش خودجوش و هیجانی ترامپ به سوال یک خبرنگار اتفاقی معنی‌دار است؟  طرح صلح خاورمیانه ترامپ، یکی از طرح‌های دولت آمریکا بود که واشنگتن به خوبی از فاش شدن مفاد آن جلوگیری کرده است. ترامپ این طرح را توافق نهایی برای رویکرد خود نسبت به سرسخت‌ترین منازعه جهانی بر شمرده است.

با وجود آنکه برخی معتقدند که اصلا طرحی وجود ندارد و انتظار نمی‌رود ترامپ برای برقراری صلح توانمند باشد، اما خود وی به شدت به توانایی تیمش برای تدوین یک طرح موفق مطمئن است.

از ابتدای ریاست جمهوری‌اش، ترامپ تنها به سخنرانی‌های مبهم در مورد دیدگاه خود در مورد طرح صلح و راهکارهای حل منازعه چند ده ساله بسنده کرده است.

زمانی که نتانیاهو در فوریه 2017 (بهمن ماه 95) برای دیدار با رئیس جمهوری آمریکا به کاخ سفید رفت. ترامپ در مورد طرح صلح سخن گفت: من هر دو طرح دو کشوری و تک کشوری را مد نظر دارم و آن طرحی که دو طرف بپذیرند را قبول دارم.

در ظاهر نظرات گاه و بی‌گاه آقای ترامپ دور انداختن ده‌ها سال سیاست خارجی آمریکا و رد دیدگاه جامعه بین‌الملل در مورد تنها راهکار حل منازعه فلسطین -رژیم صهیونیستی است. نظرات او آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد را بر آن داشت تا در واکنش به این صحبت‌ها بگوید: هیچ راه‌حل دومی برای وضعیت فلسطین و اسرائیل جز راهکار دو کشوری وجود ندارد و هر اقدامی صرفا باید در راستای حفظ این احتمال انجام شود.

حالا شاید جواب‌های به روز شده ترامپ به سوالات خبرنگاران در مجمع عمومی سازمان ملل اندکی طرح او را شفاف کند، اما موضع فلسطین و رژیم صهیونیستی هیچ تغییری نداشته است.

ائتلاف راستگرای نتانیاهو برای مذاکره با فلسطینیان یا امتیاز دادن برای روند صلح ساخته نشده است. نفتلی بنت، وزیر آموزش و رهبر حزب راستگرای خانه یهودی، به رسانه‌ها گفت: رئیس جمهوری آمریکا دوست حقیقی اسرائیل است. با بودن او و تا زمانی‌که حزب خانه یهودی روی کار است، باید تأکید کنم که هیچ دولت فلسطینی پایه‌گذاری نمی‌شود.

زاچی هانگبی، یکی از نزدیک‌ترین متحدان نتانیاهو در حزبش نیز روز پنجشنبه (5مهر 97) در رادیو ارتش اسرائیل گفت: هیچ دولتی (فلسطینی) به شکل باستانی وجود نخواهد داشت. او در ادامه حرف‌هایش گزینه ایده‌آل صهیونیست‌ها را فلسطین به عنوان یک منطقه تحت حاکمیت همچون پورتو ریکو برای آمریکا، دانست.

بر اساس گزارش روزنامه صهیونیستی هائرتس، خود نتانیاهو نیز در جمع‌بندی دیدارش با ترامپ برای خبرنگاران، از راهکار دو کشوری با بی اعتنایی عبور کرد و گفت: تعریف هر کس از دولت متفاوت است.

رویکرد ترامپ به منازعات فلسطین - رژیم صهیونیستی تغییر یافته است. در واقع او از طرفدار رژیم صهیونیستی به خیلی طرفدار رژیم صهیونیستی تغییر جهت داده است. وی با نادیده گرفتن سیاست خارجه ایالات متحده آمریکا، بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت رژیم اشغالگر به رسمیت شناخت و ضمن انتقال سفارت آمریکا به این شهر، از مواضع صهیونیست‌ها در سازمان ملل متحد به شدت دفاع کرد.

بدتر آنکه او کمک بیش از 500 میلیون دلاری دولت آمریکا به آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک را قطع کرد و ویزای نماینده فلسطین و خانواده‌اش در آمریکا را باطل و دفتر سازمان آزادی بخش فلسطین در واشنگتن را تعطیل کرد.

همان‌قدر که ترامپ در بین صهیونیست‌ها محبوب است، از طرف فلسطینیان ملعون و منفور به شمار می‌رود و همین عوامل در کنار هم، اقدام او برای نام بردن از راهکار دو کشوری را برای همگان تعجب‌برانگیز کرده است.

مقامات فلسطینی چند ماه قبل همزمان با انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس و تأیید این شهر به عنوان پایتخت رژیم اشغالی، روابط خود با دولت ترامپ را قطع کردند. اما رئیس جمهور آمریکا می‌گوید 100درصد بر این باور است که فلسطینیان به میز مذاکره باز می‌گردند. او در این رابطه گفته است:  آنها حتما به میز مذاکره باز می‌گردند و آنها می‌خواهند که باز گردند. البته اعتماد به نفس ترامپ نظر فلسطینیان را به هیچ وجه تغییر نداد.

ریاض المالکی، وزیر خارجه فلسطین، در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دولت ترامپ را متهم به برانگیختن جنگ دیپلماتیک علیه مردم فلسطین کرد.

او گفت: دولت کنونی آمریکا یک جنگ آشکار را علیه مردم فلسطین به راه انداخته است. ما به دنبال مقابله نبودیم، بر عکس ما به دنبال مذاکره بودیم و در طول سال 2017 نیز به چنین مذاکراتی پایبند بودیم. در این سال پس از چهار دیدار مستقیم با رئیس‌جمهور ترامپ و 40 دیدار با فرستادگان ویژه‌اش دریافتیم که آنها جنگ علیه مردم فلسطین را انتخاب کرده‌اند. حنان عشراوی، عضو کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین البته رویکرد بی پرده‌تری را به دیدگاه‌های ترامپ داشت. او در توئیتی در واکنش به سخنان ترامپ در مورد راهکار دو کشوری نوشت: یک کشور/دوکشور/ یا هرچی! هیچ کدام راهکار مد نظر او نیست. وی ترامپ را به پاچه‌خواری مبلغان تندروی صهیونیسم، گدا پرور و لابی‌گر و خود نتانیاهو متهم کرد.

مقامات دولت ترامپ اظهار کرده‌اند که طرح صلح ترامپ در مراحل پایانی به سر می‌برد و پیش‌بینی کرده‌اند که ترامپ طی دو تا چهار ماه از این طرح رونمایی کند.

بسیاری از صهیونیست‌ها بر این عقیده‌اند که تاریخ وعده این رونمایی همزمان با انتخابات در سرزمین اشغالی می‌شود و عملا رونمایی آن دوباره به تعویق می‌افتد. اما با وجود همه این مسائل بیان صریح راهکار دو کشوری از سوی ترامپ به نظر نمی‌رسد شانس طرح صلح آمریکا برای حل منازعات بلند مدت فلسطین- رژیم صهیونیستی را افزایش دهد.