صنعت فولاد و نگاهی به فرصت‌ها

صنعت ستون فقرات اقتصاد است واین به دلیل تاثیرات اساسی است که بر سایر بخشهای اقتصاد می گذارد. در این میان صنعت فولاد با توجه به استفاده گسترده آن در سد سازی ، ساختمان سازی ، پل سازی ، کشتی سازی ، کارخانه سازی ، لوازم خانگی و ... و همچنین کاربرد فراوان در سایر صنایع از جمله خودرو سازی ، پتروشیمی و حمل و نقل جایگاه ویژه ای دارد. فلذا داشتن چشم اندازی جامع نسب به آینده پیش روی این صنعت برای فعالان آن ضروری به نظر می رسد.

ایران به علت داشتن معادن سنگ‌آهن، منابع انرژی، نیروی کار جوان و . . . برای تولید و فولاد دارای مزیت نسبی نسبت به برخی کشورهای صنعتی مانند آلمان، ژاپن، کره جنوبی و برخی از دیگر کشورها است. کشورهای صنعتی ذکر شده تقریبا 100 درصد سنگ‌آهن و حدود 90‌ درصد انرژی مورد نیاز برای تولید فولاد را (برخلاف ‌ایران) باید از طریق واردات تامین کنند؛ بنابراین در برابر تغییرات جهانی قیمت سنگ‌آهن، زغال سنگ و. . . بیشتر از صنایع تولید فولاد ‌ایران آسیب‌پذیر هستند. اما متاسفانه در ایران به دلیل مسایلی که در ذیل به آنها اشاره می گردد، کارایی و بهره وری این صنعت رضایت بخش نیست.

در مطالعه فرصتها و چالشهای صنعت فولاد ایران میتوان از رویکردهای متفاوتی چون دیدگاه خرد و کلان و یا از بعد داخلی و جهانی به بررسی موضوع پرداخت.

از دیدگاه کلان میتوان به مسئله رکود تورمی در جامعه اشاره کرد. با توجه به اینکه رشد اقتصادی در ایران در حال حاضر منفی است ، در نتیجه احداث ، راه اندازی و بهره برداری از واحدهای صنعتی و کارخانجات جدید در آینده نزدیک مشکل به نظر می رسد.

با این وجود با توجه به کاهش این رقم از 6%- در ابتدای سال 1392 به 1%- در نیمه اول سال 1393 ، میتوان امیدوار بود که با بازگشت رونق به اقتصاد ایران و رشد اقتصادی مثبت در آینده ای نه چندان دور ، تقاضا برای فولاد افزایش یابد. برای مثال میتوان به افزایش تولید خودرو در کارخانه های خودروسازی کشور اشاره کرد. همچنین با توجه به افزایش 250 درصدی بودجه عمرانی سال 93 ، میتوان افزایش مصرف این کالا را انتظار داشت .

همچنین نرخ تعرفه صادرات نیز باید به گونه ای باشد که مانع از تشویق صادرکنندگان این محصول نشود.

عدم وجود زیر ساختهای لازم و یا کارا نبودن آن همچون سیستم حمل ونقل جهت جابجایی مواد اولیه و محصولات از دیگر موانع بر سر راه این صنعت است.

در بعد خرد نیز مسئله نقدینگی از بزرگترین مشکلات واحدهای فولاد ساز است که این مسئله باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.

در بعد جهانی ، آمارهای انجمن جهانی فولاد کاهش نرخ رشد مصرف فولاد را از 3/6% در سال 2013 به 3/1% در سال 2014 پیش بینی می کند. در سال 2014 مصرف فولاد جهان 1527 میلیون تن پیش بینی شده است و تولید نیز در این سال تا پایان جولای 959 برآورد شده است که اگر به همین ترتیب تا پایان سال ادامه پیدا کند تولید جهانی در سال 2014 در حدود 1645 میلیون تن خواهد بود. این در حالیست که در سال 2013 تولید 1582 و مصرف 1481 میلیون تن بوده است.

رشد فزاینده اقتصاد های نوظهور بالاخص چین احتمال در دست گرفتن بازارهای صادراتی توسط آنان را افزایش می دهد و در نتیجه در ایران شرکتهایی که به صادرات بخشی از محصول خود می پردازند و یا قصد آن را در سالهای آتی دارند از هم اکنون می بایست نسبت به حفظ و یا کسب بازار های صادراتی خود و رقابت با این بازارهای نوظهور آمادگی لازم داشته باشند.

مسئله محیط زیست نیز از جمله مسایلی است که امروزه در برخی کشورها از جمله چین و اتحادیه اروپا بسیار مورد توجه است. در صورتیکه ایران بخواهد در بازارهای جهانی رقابت کند ، این مسئله مهم را باید جزء اولویتهای خود قرار دهد.