کابوس هیروشیما، تراژدی آزادی!

 آریا طاری

وقتی ایران سومین قهرمانی متوالی در جام ملت‌های آسیا را جشن گرفت، ژاپن چیزی به جز یک تیم معمولی در فوتبال قاره نبود. سامورایی‌ها اما با سرعتی خارق‌العاده پیشرفت کردند و به مرور زمان، با عبور از کره‌جنوبی، ایران و عربستان، پرافتخارترین تیم تاریخ جام ملت‌های آسیا شدند. پیروزی‌های ایران در نبردهای مستقیم با ژاپن، بیشتر از حریف است اما ژاپنی‌ها زخم‌هایی به تیم ملی زده‌اند که شاید هیچ‌وقت از حافظه اهالی فوتبال ایران پاک نمی‌شوند.

تلخ‌ترین خاطره فوتبال ایران از ژاپن، به جام ملت‌های 1992 هیروشیما برمی‌گردد. جایی که تیم علی پروین در مرحله گروهی با امارات و ژاپن میزبان همگروه شد. در شرایطی که بازی‌های پایانی مرحله گروهی برخلاف این سال‌ها به صورت همزمان برگزار نمی‌شد، امارات در سومین مسابقه صعودش را قطعی کرد تا از بین ایران و ژاپن، تنها یک تیم راهی مرحله حذفی شود. تیم ملی با تساوی نیز می‌توانست راهش را برای صعود هموار کند اما در مسابقه‌ای با قضاوت باورنکردنی جمال شریف و اخراج ستاره‌های ایران، کازیوشی میورا در دقیقه 87 گل برتری میزبان را به ثمر رساند تا ایران برای اولین و آخرین بار در تمام تاریخش جام ملت‌ها را در همان مرحله مقدماتی ترک کند. ایران دو بار دیگر نیز در جام ملت‌ها با ژاپن روبه‌رو شده و در سال‌های 1988 و 2004 به تساوی بدون گل با این تیم رسیده است. در واقع در تاریخ جام ملت‌ها، تیم ملی ایران هرگز موفق به شکست سامورایی‌ها نشده و هر بار با این تیم همگروه بوده، شانس قهرمانی را از دست داده است. جدال امروز، اولین برخورد تاریخ ایران و ژاپن در مرحله حذفی جام ملت‌ها به شمار می‌رود. دومین خاطره تلخ پررنگ ایران از ژاپن، به دیدار پلی‌آف مرحله مقدماتی جام جهانی 1998 مربوط می‌شود. رقابتی که در آن ژاپنی‌ها با شکست دادن سه بر دو تیم ویه‌را، اولین صعود تاریخ‌شان به جام جهانی را جشن گرفتند و کار تیم ملی را برای رسیدن به فرانسه، سخت و سخت‌تر کردند. یکی دیگر از خاطره‌های تلخ فوتبال ایران، در روز شکست دادن ژاپن رقم خورده است. فروردین 1384 تیم برانکو در دیدار رفت مرحله مقدماتی جام جهانی 2006، ژاپن را با دو گل وحید هاشمیان با نتیجه دو بر یک شکست داد اما ازدحام جمعیت در ورزشگاه، جان هفت تماشاگر تیم ملی را گرفت و یک تراژدی تمام‌عیار در آزادی خلق کرد. ژاپن در بازی‌های آسیایی 1966 و 1982 نیز تیم ملی را شکست داده اما شاید تلخی این پیروزی در آزادی، از همه شکست‌ها مقابل سامورایی‌ها بیشتر بوده است.

همه ماجراهای مربوط به دوئل با ژاپن برای فوتبال ایران به تلخی گره نخورده‌اند. تیم ملی در بازی‌های آسیایی 1951 دهلی پس از تساوی برابر ژاپن، این تیم را در بازی تکراری با نتیجه سه بر دو شکست داد و یک پیروزی دلچسب را تجربه کرد. ایران در بازی‌های آسیایی 1986 نیز توانست با درخشش ناصر محمدخانی و ابطحی، دو بار دروازه ژاپن را باز کند و این تیم را شکست بدهد. در بازی‌های آسیایی 1990 پکن نیز گل زودهنگام صمد مرفاوی، تضمین کننده پیروزی مقابل چشم‌بادامی‌ها شد. بعد از تساوی در مرحله گروهی جام ملت‌های 2004، ایران و ژاپن تنها سه بار با هم مسابقه داده‌اند و سهم هر تیم در این سه مسابقه، یک پیروزی بوده است. آنها عموما در مسیر هم قرار نگرفته‌اند و در این سال‌ها همواره از هم دور مانده‌اند. در دوران کی‌روش، تیم ملی تنها یک بار با ژاپن مسابقه داده است. در این دیدار دوستانه که در ورزشگاه آزادی برگزار شد، ابتدا مهدی ترابی برای ایران گل‌زنی کرد و سپس سامورایی‌ها مسابقه را به تساوی کشاندند. در 17 تقابل گذشته با ژاپن، تیم ملی 6 بار برنده شده و پنج پیروزی نیز برای رقیب به دست آمده است. علی دایی با چهار گل زده، بهترین گل‌زن این مسابقه به شمار می‌رود. تقابل این دو تیم، تقابل دو نوع نگاه متفاوت به فوتبال است. در ژاپن همه چیز به برنامه‌ریزی گره می‌خورد و همه قدم‌ها با منطق برداشته می‌شوند. این کشور در سال 1991 هرگز قهرمان آسیا نشده بود و تجربه صعود به جام جهانی را نداشت اما با یک برنامه‌ریزی دقیق و اصولی، خودش را به یکی از قدرت‌های اصلی قاره آسیا تبدیل کرد. آنها سرمایه‌گذارها را به طرف فوتبال کشیدند و با راه‌اندازی جی لیگ، توانستند ثبات را در فوتبال‌شان حاکم کنند. این کشور حالا حدود یک میلیون فوتبالیست دارد و تصمیم دارد تا سال 2060 این عدد را به 10 میلیون برساند. تنها آسیایی صعود کرده از مرحله گروهی جام ملت‌های 2018، رویای قهرمانی جام جهانی را نیز در سر دارد. در مقابل اما فوتبال ایران همیشه به «زندگی در زمان حال» عادت داشته است. در این فوتبال معمولا آینده هیچ‌وقت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار نیست و همین حالا هیچ‌کس نمی‌داند در صورت جدایی کی‌روش، چه سرنوشتی در انتظار نیمکت تیم ملی خواهد بود. با این وجود دلیلی برای برتر دانستن حریف در این مسابقه وجود ندارد. چراکه در دیدارهای گذشته، ایران تیم به مراتب بهتری نشان داده و حالا آماده است تا همه خاطره‌های تلخ گذشته را با یک خاطره شیرین از جدال با سامورایی‌ها عوض کند.