دوباره ایران!

آریا طاری

ششمین آسیایی جام جهانی

تیم ملی ایران ششمین کشور قاره آسیا بود که طلسم صعود نکردن به جام جهانی را شکست و برای اولین بار سال 1978 در این جام به میدان رفت. شاید کمی غیرمنتظره باشد اما اولین کشور آسیایی تاریخ جام جهانی «اندونزی» بوده است. تیمی که در سومین دوره تاریخ جام در سال 1938 بخشی از این رقابت‌ها به شمار می‌رفت. در بین قدرت‌های آسیایی، ایران پس از کره جنوبی و استرالیا و قبل از ژاپن و عربستان به جام جهانی رسید. عربستان 16 سال بعد از تیم ملی و ژاپن 20 سال بعد از این تیم اولین تجربه حضور در جام جهانی را به دست آوردند. برای سال‌ها 12 کشور آسیایی در جام جهانی سابقه داشتند و این آمار بعد از سال 2002 و صعود چین دیگر تغییر نکرده بود. قطر اما با دریافت میزبانی جام جهانی 2022، تبدیل به سیزدهمین تیم آسیایی تاریخ رقابت‌های جام جهانی شد.

هت‌تریک جهانی

تیم ملی حالا برای اولین بار طعم سه صعود متوالی به جام جهانی را چشیده است. این صعود، ایران را برای ششمین بار به جام جهانی رسانده است. در قاره آسیا فقط کره جنوبی و ژاپن بیشتر از ایران در جام جهانی حاضر بوده‌اند. کره جنوبی با 11 حضور در جام جهانی، در این زمینه رکورددار است. کره از جام جهانی 1986 به بعد هرگز این تورنمنت را از دست نداده است. ژاپنی‌ها نیز تا امروز هفت بار به جام جهانی صعود کرده‌اند. ایران در کنار عربستان و استرالیا، حالا برای ششمین دوره حضور در جام جهانی آماده می‌شود. به جز این چند تیم، کره شمالی تنها کشور آسیایی است که بیشتر از یک دوره در جام جهانی شرکت داشته و دو بار در این تورنمنت به میدان رفته است.

در اولین تجربه حضور تیم ملی در جام جهانی در سال 1978، ایرج دانایی‌فر اولین گل ایران را زد. او اسمش را برای همیشه به عنوان اولین گلزن تاریخ فوتبال ایران در جام‌های جهانی ثبت کرد

15 بازی، دو برد

تیم ملی در پنج حضور قبلی‌اش در جام جهانی، 15 بازی انجام داده است. در حقیقت ایران هرگز بیشتر از سه مسابقه در جام دوام نیاورده و تا امروز موفق به صعود از دور گروهی این تورنمنت نشده است. این در حالی است که همه قدرت‌های دیگر قاره آسیا حداقل یک بار از دور گروهی عبور کرده‌اند. کره جنوبی سابقه حضور در نیمه‌نهایی جام را دارد، ژاپن، استرالیا و عربستان هم از گروه صعود کرده‌اند و کره شمالی نیز به یک‌چهارم نهایی این رقابت رسیده است. شاید ماموریت بزرگ تیم ملی در این دوره، پایان دادن به انتظار طولانی برای صعود باشد. از لحاظ تعداد بازی در جام جهانی، ایران پنجمین تیم قاره آسیا به شمار می‌رود. تیمی که در 15 مسابقه در این جام، فقط دو بار برنده شده است. اولین برد تیم ملی در جام جهانی سال 98 روبه‌روی آمریکا به دست آمد و 20 سال بعد ایران با شکست دادن مراکش، دومین بردش را در این جام جشن گرفت. جالب اینکه استرالیا نیز درست مثل ایران فقط دو بار در این جام برنده شده و عربستان نیز سه برد در جام جهانی تصاحب کرده است. ژاپن با پنج برد و کره جنوبی با 6 برد، از این حیث در آسیا موفق‌تر بوده‌اند. تیم ملی در پنج دوره حضور در جام جهانی، فقط 9 گل به ثمر رسانده و 24 گل نیز خورده است. ایران در این 15 بازی مجموعا صاحب 10 امتیاز نیز شده است. میانگین امتیازی تیم ملی به ازای هر مسابقه در جام جهانی 0.67 امتیاز بوده است.

تیم ملی حالا برای اولین بار طعم سه صعود متوالی به جام جهانی را چشیده است. این صعود، ایران را برای ششمین بار به جام جهانی رسانده است. در قاره آسیا فقط کره جنوبی و ژاپن بیشتر از ایران در جام جهانی حاضر بوده‌اند

این هشت گلزن

9 گل تیم ملی در تاریخ جام جهانی را هشت بازیکن مختلف به ثمر رسانده‌اند. در اولین تجربه حضور تیم ملی در جام جهانی در سال 1978، ایرج دانایی‌فر اولین گل ایران را زد. او اسمش را برای همیشه به عنوان اولین گلزن تاریخ فوتبال ایران در جام‌های جهانی ثبت کرد. ایران با گل حساس دانایی‌فر، به اولین امتیاز تاریخش در جام جهانی رسید و موفق شد اسکاتلند را متوقف کند. نتیجه‌ای که چیزی شبیه یک معجزه بزرگ برای فوتبال ایران بود. تیم ملی در جام جهانی 1998 نیز توانست دو گل به ثمر برساند. هر دو گل ایران در این جام در مسابقه دوم روبه‌روی تیم ملی آمریکا به ثمر رسید. حمید استیلی اولین گل تیم در آن جدال را زد و مهدی مهدوی‌کیا نیز گل دوم را وارد دروازه حریف کرد. به لحاظ هجومی، این بهترین عملکرد تیم ملی در جام جهانی بود. چراکه ایران با کمی دقت بیشتر می‌توانست روبه‌روی یوگسلاوی و آلمان نیز به گل دست پیدا کند. تیم ملی در جام جهانی 2006 توسط دو مدافع به گل رسید. یحیی گل‌محمدی دروازه مکزیک را باز کرد و سهراب بختیاری‌زاده در مسابقه با آنگولا توانست تنها گل ایران را به ثمر برساند. بدترین عملکرد هجومی ایران در جام جهانی سال 2014 رقم خورد. جایی که تیم ملی در سه بازی فقط یک گل زد و این گل نیز سهم رضا قوچان‌نژاد شد. ایران در دوره قبلی جام جهانی، دو گل و یک گلزن داشت. در مسابقه با مراکش، این بازیکن حریف بود که زحمت باز کردن دروازه خودی را کشید و ایران روبه‌روی پرتغال با یک ضربه پنالتی از کریم انصاری‌فرد به گل رسید.

جوان‌اول‌ها

سه بازیکن تیم ملی در «20 سالگی» فرصت حضور در جام جهانی را به دست آوردند. مهدی مهدوی‌کیا 20 ساله بود وقتی در فهرست نهایی تیم ملی در جام جهانی 1998 قرار گرفت و به سرعت به یکی از بازیکنان کلیدی تیم ملی تبدیل شد. فرار تاریخی و درخشان او روبه‌روی آمریکا، یکی از بهترین خاطره‌های تاریخ ایران را ساخت. فراری که موجب معافیت او از خدمت سربازی و همچنین باز شدن درهای اروپا به روی این بازیکن شد. مهدی بعد از آن نمایش درخشان، به همه نشان داد که چه قابلیت‌هایی دارد. در جام جهانی 2006 نیز حسین کعبی 20 ساله بخشی از ترکیب ثایت تیم برانکو بود. شناسنامه کعبی البته هنوز هم در حوالی بیست‌وچند سالگی قرار دارد! کارلوس کی‌روش در جام جهانی 2014، علیرضا جهانبخش 20 ساله را با خودش به این رقابت برد. برخلاف مهدی و حسین کعبی، جهانبخش در این جام فیکس نبود اما در سه بازی به عنوان بازیکن جانشین برای تیم ملی ایران بازی کرد. این سه بازیکن جوان‌ترین مهره‌های تاریخ تیم ملی در جام جهانی هستند.

مسن‌ترین بازیکن

علی دایی در 37 سالگی به جام جهانی 2006 رسید و مسن‌ترین بازیکن تیم ملی ایران در همه ادوار این جام شد. این حضور برای شهریار اصلا امیدوارکننده نبود. چراکه او فاصله محسوسی از دوران اوج داشت. دایی در میان انتقادها راهی جام جهانی شد و اصلا نتوانست در این تورنمنت انتظارها را برآورده کند. جام جهانی 2006 برای دایی بدون گل زده به پایان رسید تا بهترین گلزن ملی دنیای فوتبال در آن سال‌ها، در نهایت موفق به زدن گل در هیچ دوره‌ای از جام جهانی نشود. این جام به آخرین روزهای دایی در لباس تیم ملی نیز تبدیل شد و پس از آن او دیگر برای ایران بازی نکرد.

سه ‌دوره‌ای‌ها

تا امروز تنها یک بازیکن در تاریخ تیم ملی تجربه سه دوره حضور در جام جهانی را داشت. رکورد مسعود شجاعی اما خیلی زود شریک پیدا خواهد کرد. چراکه جهانبخش، حاج‌صفی و کریم انصاری‌فرد خیلی زود در سومین دوره از جام جهانی به میدان می‌روند. چهار بازیکن در تاریخ تیم ملی سابقه انجام 6 بازی در جام جهانی را دارند. مهدی مهدوی‌کیا، آندو تیموریان، حاج‌صفی و البته علیرضا جهانبخش. رکورد تعداد حضور در بازی‌های جام جهانی در قطر، به جهانبخش و حاج‌صفی تعلق خواهد گرفت.