بازی با اشباح!

آریا طاری

تیم ملی تا امروز هرگز با انجام کم‌تر از پنج بازی دوستانه، راهی جام جهانی نشده و به نظر می‌رسد این اتفاق برای اولین بار در این دوره رخ خواهد داد. تیم ملی تا امروز تنها یک نبرد تدارکاتی برای حضور در جام جهانی 2022 داشته و این روند حقیقتا نگران‌کننده به نظر می‌رسد. به همین بهانه بد نیست سایر نبردهای دوستانه قبل از دوره‌های مختلف جام جهانی را مرور کنیم. جالب اینکه حضور قدرتمندترین برنامه تدارکاتی برای تیم ملی به قبل از برگزاری جام جهانی 1978 مربوط می‌شود. البته از نظر تعداد بازی، جام جهانی 2018 شرایط بهتری برای تیم ملی ایران داشته است.  

جام جهانی 1978 (پنج مسابقه)

اولین صعود تاریخ تیم ملی ایران به جام جهانی اواخر سال 1977 میلادی قطعی شد. تیم ملی قرار بود به یک تجربه کاملا جدید و متفاوت برسد و یک اتفاق جذاب را پشت سر بگذارد. به همین خاطر برنامه تدارکاتی همه جانبه‌ای برای این تیم ترتیب داده شد. ایران ابتدا در یک بازی دوستانه در تهران به مصاف یوگسلاوی رفت و به تساوی بدون گل با این تیم دست پیدا کرد. تیم ملی سپس باز هم در تهران روبه‌روی ولز قرار گرفت و مقابل این تیم با نتیجه یک بر صفر شکست خورد. بازی با یک حریف بریتانیایی با توجه به همگروهی با اسکاتلند، تجربه بسیار خوبی برای ایران بود. شاید اگر این مسابقه برگزار نمی‌شد، شاگردان حشمت مهاجرانی اسکاتلند پرستاره را در جام جهانی متوقف نمی‌کردند. بلغارستان حریف بعدی ایران بود که باز هم برای رویارویی با تیم ملی به تهران سفر کرد. آن مسابقه با تساوی یک-یک به پایان رسید. ایران سپس به تولوز فرانسه رفت و در یک نبرد دوستانه با تیم ملی کشور میزبان، دو بر یک بازنده شد. اخرین قدم قبل از شروع جام جهانی نیز شرکت در مسابقه آفریقا-آسیا بود. ایران در آن نبرد که در تهران انجام می‌شد، سه بر صفر غنا را شکست داد. در حقیقت تیم ملی بعد از قطعی کردن صعود به جام جهانی 1978 آرژانتین، پنج مسابقه دوستانه انجام داد. از این پنج بازی، چهار مسابقه در تهران و یک مسابقه در قاره اروپا برگزار شدند. بین رقبای تیم ملی هم چهار حریف اروپایی و یک حریف آفریقایی دیده می‌شدند. با توجه به روبه‌رو شدن ایران با دو تیم اروپایی در جام جهانی، این برنامه‌ریزی منطقی به نظر می‌رسید. هرچند همین بازی‌ها هم موجب نشد تیم مهاجرانی همه پتانسیل‌های ممکن را در جام جهانی به نمایش بگذارد. آن روزها شرایط با امروز متفاوت بود و هیچ‌کدام از نفرات تیم تجربه بین‌المللی خاصی نداشتند. به همین خاطر روبه‌رو شدن با رقیبی مثل هلند در جام جهانی، هراس‌آور به نظر می‌رسید.

جام جهانی 1998(6 مسابقه)

مسیری که ایران برای رسیدن به جام جهانی 1998 طی کرد، دیوانه‌وار به نظر می‌رسید. ایران از یک مسیر بسیار طولانی راهی جام جهانی شد و این کار را برای خودش به شدت سخت کرد. حدود دو ماه بعد از جشن صعود در ملبورن، ایران برای شرکت در تورنمنت سال نو به هنگ‌کنگ سفر کرد و در این تورنمنت با نیجریه و شیلی مسابقه داد. یک شکست یک بر صفر و یک تساوی یک-یک در این تورنمنت تدارکاتی برای تیم پرستاره 98 به دست آمد. ملی‌پوش‌ها بازی تدارکاتی بعدی را در تبریز روبه‌روی کویت پشت سر گذاشتند. یک تساوی دیگر که البته آخرین دیدار دوستانه قبل از شروع جام جهانی به شمار نمی‌رفت. تیم ملی در همان سال، تورنمنت ال جی را در تهران برگزار کرد و در این جام با مجارستان و جامائیکا روبه‌رو شد. ایران روبه‌روی مجارستان دو بر صفر شکست خورد و جامائیکا را دو بر یک شکست داد. آخرین حریف ایران قبل از رسیدن به جام جهانی نیز تیم ملی کرواسی بود که در شهر ریکا به مصاف ایران رفت. مسابقه‌ای که یک شکست دو بر صفر را برای تیم ملی رقم زد. هرچند که همان کرواسی مدتی بعد شگفتی‌ساز بزرگ جام جهانی لقب گرفت. به هر حال ایران 6 بازی قبل از رسیدن به جام جهانی انجام داد اما در هیچ‌کدام از این نبردها با قدرت‌های شماره یک دنیا روبه‌رو نشد. شاید یک بازی بزرگ به ایران کمک می‌کرد تا در جام جهانی، نمایش بهتر و فرصت‌طلبانه‌تری مقابل رقبایی مثل یوگسلاوی و آلمان داشته باشد. چراکه ما می‌توانستیم در این مسابقه شکست نخوریم و نتیجه بهتری به دست بیاوریم.

جام جهانی 2006 (6 مسابقه)

برنامه آماده‌سازی تیم ملی در مسیر رسیدن به جام جهانی 2006 یک افتضاح تمام‌عیار بود. آن نسل پرامید و پرستاره با همین برنامه بد، به شدت آسیب دید. ایران بعد از صعود به جام جهانی، در تهران به مصاف لیبی رفت و مدتی بعد در خاک کره جنوبی با این تیم بازی کرد. یک برد و یک شکست که هیچ‌کدام همه واقعیت‌های تیم را به برانکو نشان ندادند. توگو و کاستاریکا نیز دو رقیب تدارکاتی دیگر تیم ملی بودند که مطابق انتظار هر دو روبه‌روی تیم ملی بازنده شدند. بازی دوستانه بعدی در تهران مقابل کاستاریکا انجام شد و باز هم ایران مشکلی برای بردن بازی نداشت. بردن همه این دیدارها این تصور را به وجود آورده بود که ایران تیم بسیار قدرتمندی است اما خیلی زود معلوم شد این نتایج فقط یک توهم بزرگ را در اطراف تیم تقویت کرده‌اند. ایران مدتی بعد به اردوی کرواسی رفت و مقابل هموطنان پروفسور بازی کرد. مسابقه‌ای که با تساوی دو-دو تمام شد. آخرین حریف تیم ملی قبل از جام جهانی نیز بوسنی و هرزگووین بود که پنج گل از ایران خورد تا ملی‌پوش‌ها با روحیه راهی جام جهانی شوند. فروپاشی این روحیه اما اصلا به زمان زیادی نیاز نداشت!  

جام جهانی 2014 (5 مسابقه)

تیم ملی قبل از جام جهانی برزیل، پنج مسابقه انجام داد که فقط یکی از آنها در تهران برگزار می‌شد. تیم کارلوس کی‌روش ابتدا در یک نبرد دوستانه در تهران به مصاف گینه رفت و با یک نتیجه عجیب و دور از انتظار در این نبرد شکست خورد. ایران سپس راهی اردوی اتریش شد و در این کشور سه مسابقه با بلاروس، مونته‌نگرو و آنگولا برگزار کرد. رقیب بعدی تیم ملی هم در خود برزیل حضور داشت. ایران کمی قبل از شروع جام جهانی در این کشور با ترینیداد و توباگو مسابقه داد. در حقیقت رقبای ایران در آستانه حضور در مهم‌ترین رقابت فوتبالی دنیا، تیم‌هایی بودند که حتی روی نقشه کره زمین به سختی می‌شد پیدای‌شان کرد! تیم‌های ضعیفی که کمک چندانی به برنامه آماده‌سازی ایران برای حضور در رقابت‌های جام جهانی نکردند. جالب اینکه تیم ملی آن جام را پشت سر گذاشت، سپس جام ملت‌های آسیا را هم سپری کرد و در نهایت دو بازی دوستانه با شیلی و سوئد انجام داد! یعنی این بازی‌های خوب را در زمانی انجام داد که دیگر نیاز مبرمی به انجام‌شان نداشتیم. اتفاقی که بارها در فوتبال ایران تکرار شده است.

جام جهانی 2018 (10 مسابقه)

قبل از شروع آخرین دوره جام جهانی در روسیه، رکورد تعداد بازی تدارکاتی برای این تورنمنت را شکستیم. ایران برای حضور در این جام 10 بازی دوستانه برگزار کرد. تیم ملی ابتدا در تهران با توگو مسابقه داد و برنده شد. بازی بعدی در کازان روسیه روبه‌روی تیم ملی این کشور برگزار شد و با تساوی به پایان رسید. ایران در اتریش با پاناما و در هلند هم با ونزوئلا برخورد کرد. سیرالئون، تونس، الجزایر، ازبکستان، ترکیه و لتونی رقبای بعدی تیم ملی ایران به حساب می‌آمدند. این تعداد بازی به تیم ملی کمک کرد تا نمایش خوبی در جام جهانی داشته باشد. شاید اگر کیفیت رقبا هم کمی بالاتر بود، ایران شرایط بهتری در این جام پیدا می‌کرد و حتی در لحظه سرنوشت‌ساز، موفق به صعود از گروهش می‌شد. به هر حال تیم ملی در این دوره از همیشه به صعود نزدیک‌تر شد اما باز هم نتوانست خودش را به مرحله بعدی برساند. با این حال برنامه تدارکاتی تیم ملی برنامه قابل قبولی بود. برنامه‌ای که در کشورهای مختلف و متفاوتی به اجرا درآمد.