فوتبالفارسی و اخلاق گمشده‌اش
جان می‌دهیم، جام نه!
آریا رهنورد
جایگاه اخلاق در فوتبال ما کجاست؟ حالا که فوتبال برای مدتی تعطیل شده، کاش به این سوال هم فکر کنیم. کاش به این حقیقت هم فکر کنیم که فاصله زیاد فوتبال ما با فوتبال روز دنیا، تنها به امکانات و زیرساخت‌ها و مسائل اقتصادی مربوط نمی‌شود. این فوتبال، تبدیل به ملغمه‌ای از همه مسائل زشت شده و اظهارنظرهای این روزها نیز، این زشتی را بیشتر از همیشه توی چشم‌مان فرو می‌کند. اخلاق در این فوتبال، به بن‌بست رسیده است. فوتبالی که اهالی‌اش زیر سایه کرونا نیز، همچنان مشغول منفعت‌طلبی هستند.
اخلاق را باخته‌ایم. بد هم باخته‌ایم. وقتی در دل بحرانی مثل کرونا که روزانه هزاران نفر را در دنیا به کام مرگ می‌کشاند نیز به دنبال منفعت‌طلبی هستیم، یعنی اخلاق را بدجوری باخته‌ایم. پزشک تیم نساجی، ادعا می‌کند که ادامه لیگ پس از کرونا برای سلامتی بازیکنان مضر خواهد بود. چرا؟ چون تیم او به منطقه سقوط نزدیک است. همان‌طور که مربی تیم سایپا نیز حکم به لغو کامل نتایج این فصل لیگ برتر می‌دهد. پرسپولیسی‌ها که صدرنشین هستند، دائما از لزوم معرفی یک قهرمان حرف می‌زنند و سایر رقبای بالانشین، خواهان پایان لیگ بدون معرفی قهرمان هستند. این وسط هافبک شهرخودرو مشهد هم تاکید دارد که تنها در صورتی لیگ باید متوقف شود که شهرخودرو جزوی از سهمیه فصل بعد لیگ قهرمانان باشد. در واقع هر کس به شکل منزجرکننده‌ای، تنها به منفعت خودش فکر می‌کند و اصل ماجرا، کوچک‌ترین اهمیتی برای هیچ‌کس ندارد.
همین چند سال قبل بود که در یکی از تلخ‌ترین حوادث ورزشی تاریخ فوتبال جهان، پرواز هواپیمای تیم فوتبال چاپه کوئنسه ناتمام ماند و به جز یک نفر، همه اعضای این تیم جان خودشان را از دست دادند. این مصیبت بزرگ نه فقط برای هواداران چاپه و دوستداران فوتبال برزیل، بلکه برای همه طرفداران فوتبال فاجعه‌بار به نظر می‌رسید. پرواز لامیا 2933، درست قبل از فینال کوپا سودآمریکانا اتفاق افتاد. فینالی که یک طرف آن، باشگاه چاپه بود و طرف دیگر آن، باشگاه اتلتیکوناسینال قرار داشت. بلافاصله پس از این حادثه شوم، باشگاه رقیب چاپه اعلام کرد که دیگر به هیچ قیمتی این جام را نمی‌خواهد و هیچ ادعایی برای تصاحب این قهرمانی ندارد. بر اساس قوانین، جام به این تیم تعلق می‌گرفت اما آنها از حق قانونی خود گذشتند و برای همراهی با هواداران سوگوار رقیب، اعلام کردند که باشگاه چاپه‌کوئنسه به عنوان قهرمان سال 2016 جام کوپا سودآمریکانا معرفی خواهد شد. برای یک لحظه تصور کنیم که چنین اتفاقی در فوتبال ایران رخ می‌داد. آیا باز هم تیم حریف از حق خودش به سادگی می‌گذشت؟ بدون تردید در این فوتبال، تیم حریف به درون زمین می‌رفت و هر طور شده، از همه بندهای قانونی استفاده می‌کرد تا سه بر صفر، برنده اعلام شود. مگر در همین فوتبال نبود که علی دایی در اولین مسابقه پس از فوت هادی نوروزی، داور را به همدردی با پرسپولیسی‌ها متهم کرد و علیه تیم سابقش مصاحبه بلندبالایی انجام داد؟ بیش از سه دهه از آخرین قهرمانی لیورپول در لیگ برتر می‌گذرد. بدون تردید اگر کرونایی در کار نبود، قرمزها تا امروز جشن قهرمانی‌شان را برپا کرده بودند اما یورگن کلوپ با بزرگمنشی، تاکید می‌کند که فوتبال نباید سلامتی دیگران به خطر بیندازد و تا زمانی که این خطر وجود داشته باشد، دلیلی برای فوتبال بازی کردن وجود ندارد. هواداران یوونتوس نیز که در رقابت نزدیک با لاتزیو و اینتر صدرنشین سری آ هستند، رسما اعلام کرده‌اند که قهرمانی این فصل را بدون برگزاری بازی‌ها نمی‌پذیرند. در ایران اما هر کس در انتظار فرصتی است که به نفع تیم خودش در آب گل‌آلود ماهی بگیرد. گگن پرسینگ را از کلوپ یاد نگرفتیم اما کاش حداقل اخلاق را از او می‌آموختیم.
«جان می‌دهیم، جام نمی‌دهیم». این جمله برای سال‌ها، تیتر ستایش‌آمیز روزنامه‌ها درباره تیم‌هایی بود که تا نفس آخر برای بردن جام‌ها می‌جنگند. حالا اما همین جمله به شکل کنایه‌آمیزی، تبدیل به روایت سرنوشت تیم‌هایی شده که به قیمت برنده بودن، حاضر به قربانی کردن همه چیز هستند. ضعیف‌ترها می‌خواهند زیر میز بزنند و همه چیز را لغو کنند و قوی‌ترها، منفعت شخصی‌شان را جست‌وجو می‌کنند. کاش برای یک بار هم که شده، از این منفعت‌طلبی نفرت‌انگیز دست برداریم و به دیگران هم کمی فکر کنیم. کاش برای یک دقیقه هم که شده، به فکر پر کردن کمد افتخارات‌مان نباشیم. کاش این جنگ‌های گلادیاتوری را فراموش کنیم و به روح فوتبال بپردازیم. کاش بدانیم یک برنده بی‌اخلاق، به هیچ دردی نمی‌خورد و در تاریخ، ماندگار نمی‌شود. اگر حتی نمی‌توانیم از این رفتار دست بکشیم، حداقل می‌توانیم آن را در بوق و کرنا نکنیم. حداقل می‌توانیم ساکت بمانیم و تا زمان تصمیم نهایی فیفا صبر کنیم. اگر مبارزه با کرونا یک تصمیم همگانی است، طبیعتا برخورد و مواجهه فوتبالی با آن نیز یک تصمیم عمومی خواهد بود. هیچ‌کدام از این اظهارنظرهای سودجویانه نیز، کوچک‌ترین تاثیری در سرنوشت فوتبال نخواهند داشت. پس خودمان را نبازیم. خودمان را بیشتر از این نبازیم و زشت‌تر از این نشان ندهیم.
دیدگاه تان را بنویسید