کارشناس آموزش با انتقاد از ورود نمایندگان به موضوع تدریس زبان‌های محلی و قومی در مدارس:
زبان مادری سینه به سینه حفظ می‌شود؛ هزار گرفتاری دیگر داریم!
یک کارشناس آموزش با اشاره به معایب و مزایای آموزش زبان مادری در مدارس گفت: ما هزار گرفتاری دیگر در آموزش و پرورش داریم و نمی‌دانم مجلس چطور به یکباره به موضوعاتی ورود می‌کند که شاید چندان ضرورتی ندارد. چراکه زبان مادری سینه به سینه حفظ می‌شود.
ابراهیم سحرخیز در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی»: آموزش خواندن و نوشتن زبان مادری در دوره ابتدایی کار سختی است و نباید بی‌تدبیر یا بدون برنامه مصوبه‌ای از طریق مجلس به تصویب برسد و آموزش و پرورش هم در نهایت قادر به انجام آن نباشد. ما در زمینه زبان فارسی هم با مشکل مواجه هستیم حالا یک کار دیگر هم برای آموزش و پرورش درست کنیم و دچار آشفتگی شویم. نگاه من این است که اجازه دهیم آموزش و پرورش بیش از این دچار تلاطم نشود
به گزارش گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»؛ در نشست علنی روز چهارشنبه، ۸ اسفندماه مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور، کلیات این طرح با ۱۰۴ رأی موافق، ۱۳۰ رأی مخالف و ۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۴۶ نماینده حاضر در جلسه به تصویب نرسید.
در حالی که نمایندگان موافق این طرح از جمله محمود طاهری در موافقت با کلیات طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور، معتقدند که «مطابق اصل ۱۵ قانون اساسی استفاده از زبان محلی و قومی در مطبوعات و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است و کشور ما کشوری بزرگ با تاریخ شکوهمند و درخشان است که اقوام متفاوت آن سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی این تاریخ درخشان هستند؛ مردم ایران با دارا بودن برخی تفاوت‌ها قسمت‌های گرانبهای این سرزمین هستند که لازم است هویت خود را حفظ کنند تا موجودیت فرهنگی و تاریخی کشور محفوظ بماند.»
اما نمایندگان مخالف این طرح از جمله محمدمهدی شهریاری معتقدند: «این طرح در شرایط فعلی به صلاح نیست چرا که این موضوعات تمامیت ارزی کشور، همچنین وحدت ملی را به خطر می‌اندازد.» به گفته عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس «ظرفیت‌های آموزش و پرورش ما نمی‌تواند پاسخگوی این موضوعات باشد، چرا که ما باید برای آموزش زبان‌های محلی مجددا معلمانی را تربیت کنیم که با توجه به بودجه اندک آموزش و پرورش نمی‌توان این کار را انجام داد.»
در زبان فارسی هم دچار مشکل هستیم
ابراهیم سحرخیز، کارشناس آموزش در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی» درباره معایب و مزایای تدریس زبان مادری گفت: آن چیزی که باعث وحدت بوده و به حفظ یکپارچگی هویت ایرانی اسلامی ما کمک کرده است خواندن و نوشتن زبان فارسی است. اما ما در همین زمینه هم دچار مشکل هستیم. براساس آمارهای متفاوتی که ارائه می‌شود بین ۳۰ تا ۴۴ درصد دانش‌آموزان در دوره ابتدایی دچار فقر یادگیری هستند و این مسئله به‌ویژه در مهارت‌های خواندن و نوشتن مشهود است. این موضوع هم به گواه ادله مختلفی مانند نمراتی که دانش‌آموزان در امتحانات نهایی یا امتحانات کشوری و یا در درس ادبیات در کنکور کسب می‌کنند مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: حتی بالاتر و فراتر از این معتقدم که بخشی از ضعفی که دانش‌آموزان ایرانی حتی در علوم پایه و ریاضیات دارند، منبعث یا برخاسته از همین مشکلی است که در خواندن و نوشتن و درک مطلب دارند. یعنی اگر دانش‌آموزان در زبان فارسی و خواندن و نوشتن به عنوان یک مهارت اساسی و پایه، درک مطلب بهتری داشته و به توانمندی بالایی می‌رسیدند، می‌توانستند تاحدودی معایب خود را برطرف کنند.
یک کارشناس آموزش: باید موضوع آموزش زبان مادری را با تدبیر و درایت جلو برد. اگر قرار باشد به‌گونه‌ای افراط صورت بگیرد که یک منطقه کتاب درسی خود را جایگزین زبان فارسی کند و فقط زبان محلی در آن تدریس شود و در واقع مکاتبات و نوشته‌ها و تولید محتوا برآن اساس صورت بگیرد، صحیح نیست و افراط و تفریط می‌تواند برای وحدت ملی کشور آسیب‌هایی به دنبال داشته باشد
آموزش زبان مادری در مقطع ابتدایی به صلاح دانش‌آموزان نیست
این کارشناس آموزش درباره تدریس زبان مادری در مقطع ابتدایی گفت: من معتقدم به صلاح دانش‌آموزان نیست که در مقطع ابتدایی خواندن و نوشتن زبان مادری به آن‌ها آموزش داده شود. البته گویش زبان مادری در مناطق مختلف کشور انجام می‌شود و منعی وجود ندارد. الان هم می‌بینیم که ترک زبان‌ها، ترکمن‌ها، کردها و دیگر قومیت‌هایی که داریم در داد و ستد کوچه و خیابان یا در خانواده با یکدیگر به زبان و گویش محلی صحبت می‌کنند. همچنین غالب برنامه‌های صدا و سیمای محلی در آن منطقه هم با همان زبان و گویش تولید و پخش می‌شود.
سحرخیز گفت: اینها اقدامات مثبتی است که اتفاقا من می‌خواهم بگویم که حفظ و یکپارچگی هویت ایرانی اسلامی ما منافاتی ندارد با اینکه به مسائل قومی یا زبان‌ها هم توجه شود. اما علت اینکه گفته می‌شود این آموزش خواندن و نوشتن زبان مادری در دوره ابتدایی کار سختی است و نباید بی‌تدبیر یا بدون برنامه مصوبه‌ای از طریق مجلس به تصویب برسد و آموزش و پرورش هم در نهایت قادر به انجام آن نباشد. سختی این کار در دوره ابتدایی به این دلیل است که ما الان در همین آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی مشکل داریم و براساس آمارها از هر پنج دانش‌آموز دو دانش‌آموز ما خواندن و نوشتن را به درستی بلد نیستند.
وی ادامه داد: ما در گذشته برای اینکه مشکل دانش‌آموزان در آموختن زبان فارسی رفع شود در مناطق دو زبانه قبل از آغاز سال تحصیلی در کلاس اول دوره آمادگی می‌گذاشتیم. یعنی معلم‌ها تحت عنوان طرح «آموزش برای همه»، کلاس جبرانی می‌گذاشتند تا این بچه‌ها را برای آموختن زبان فارسی آماده کنند و حالا اگر قرار باشد کودک ترک زبان همزمان هم زبان فارسی را آموزش ببیند و هم نوشتن زبان فارسی و خواندن آن و تولید واژگان و در واقع توسعه دامنه لغات را داشته باشد و هم برای زبان مادری‌اش کتاب درسی تألیف کنیم؛ تداخل یادگیری‌ها منجر به عدم پیشرفت در آموزش زبان فارسی می‌شود.
افراط و تفریط در موضوع آموزش زبان مادری می‌تواند آسیب‌زا باشد
این کارشناس آموزش تصریح کرد: بنابراین به نظر می‌رسد که در دوره ابتدایی به خصوص سه‌ساله اول، یا در کل شش‌ساله دوره ابتدایی نباید وارد این موضوع شویم. اما در مقطع متوسطه اول و دوم می‌توانیم برای غنابخشی به فرهنگ و زبان و ادبیات قومی و محلی آن منطقه آموزش زبان محلی را نیز داشته باشیم چراکه برنامه درسی هم این اجازه را می‌دهد، همچنین در برنامه درسی ملی و یا سند تحول هم آورده بودیم که هر منطقه یا استانی می‌تواند تا سقف 50 ساعت فعالیت‌های فوق برنامه داشته باشد، زمانی هم به خاطر دارم که هر استانی کتابی با عنوان جغرافیای استان داشت. می‌توانیم الان هم شبیه آن را در زبان و ادبیات بومی یا قومی آن منطقه داشته باشیم و کتابی را تالیف کنیم. همچنین با استفاده از دبیران زبده و متخصصی که در واقع اشراف به این مسئله داشته باشند به آن بپردازیم و آموزش زبان مادری در جهت غنا بخشی به فرهنگ عمومی آن بخش از کشورمان و حفظ فرهنگ بومی آن منطقه انجام شود. منتها از افراط و تفریط پرهیز شود.
سحرخیز درباره اظهار نظر برخی از نمایندگان مجلس مبنی بر اینکه تدریس زبان مادری می‌تواند به امنیت کشور ضربه وارد کند، تصریح کرد: در واقع این ظرفیت وجود دارد و اگر ما بد عمل کنیم ممکن است این فرصت را تبدیل به یک آسیب یا تهدید کنیم. تهدید‌های سیاسی، سوءاستفاده‌های قومی ممکن است از این موضوع شود و این در حال حاضر برای کشور ما سم است. بنابراین باید موضوع آموزش زبان مادری را با تدبیر و درایت جلو برد. اگر قرار باشد به‌گونه‌ای افراط صورت بگیرد که یک منطقه کتاب درسی خود را جایگزین زبان فارسی کند و فقط زبان محلی در آن تدریس شود و در واقع مکاتبات و نوشته‌ها و تولید محتوا برآن اساس صورت بگیرد، صحیح نیست و افراط و تفریط می‌تواند برای وحدت ملی کشور آسیب‌هایی به دنبال داشته باشد.
ما هزار گرفتاری دیگر در آموزش و پرورش داریم و نمی‌دانم مجلس چطور به یکباره به موضوعاتی ورود می‌کند که شاید چندان ضرورتی ندارد؛ چراکه زبان مادری سینه به سینه حفظ می‌شود
باید وحدت در عین کثرت را حفظ کنیم
وی با بیان اینکه باید وحدت در عین کثرت خودمان را حفظ کنیم، ادامه داد: من به این قائل هستم که نه آنچنان که بگوییم اصلا نباید زبان‌های قومی به آموزش کودکان راه پیدا کند و از آن طرف هم افراط در آموزش زبان‌های مادری داشته باشیم. در سند تحول آموزش و پرورش کسی نگفته است حتما آموزش زبان خارجی ما زبان انگلیسی باشد می‌توانیم این اختیار را به دانش‌آموز بدهیم که به‌جای زبان انگلیسی زبان فرانسه یا هر زبان دیگری را انتخاب کند البته این انتخاب دانش‌آموز هم باید براساس داشته‌های آموزش و پرورش باشد. من معتقدم مثلا همین نگاه را می‌توان برای آموزش اختیاری زبان مادری در مقطع متوسطه اول و دوم تسری داد.
این کارشناس آموزش گفت: به عنوان کسی که چند سال معلم بوده است می‌گویم که نباید ذوق زده شویم و ناشی‌گری کنیم و شتابزده کاری را انجام دهیم آن هم در دوره حساس ابتدایی و بعد هم پشیمان شویم و نتوانیم کاری برای آن انجام دهیم. ما هزار گرفتاری دیگر در آموزش و پرورش داریم و نمی‌دانم مجلس چطور به یکباره به موضوعاتی ورود می‌کند که شاید چندان ضرورتی ندارد. چراکه زبان مادری سینه به سینه حفظ می‌شود. همچنین نهادهای دیگری هم هستند که می‌توانند به آموزش و پرورش کمک کنند. درست است که متولی رسمی تعلیم و تربیت آموزش و پرورش است، اما نهادهای دیگر مانند صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... هم می‌توانند در این زمینه مشارکت داشته و به حفظ و آموزش زبان مادری کمک کنند.
آموزش و پرورش در آموزش زبان بیگانه موفق نبوده است
سحرخیز گفت: متاسفانه آموزش و پرورش در آموزش زبان بیگانه به رغم اینکه دانش آموزان ۶ سال زبان عربی و انگلیسی می‌آموزند، موفق نبوده است. فردی که در مکتب خانه درس می‌خواند می‌توانست گلستان و بوستان سعدی را بخواند اما الان یک فارغ‌التحصیل رشته ادبیات نمی‌تواند کلیله و دمنه و یا گلستان را بخواند. دانشجویی که ۴ سال درس خوانده است نمی‌تواند یک نامه اداری بنویسد. علت این موضوع این است که ما نسبت به آموزش و پرورش بی‌توجه بوده‌ایم همچنین از زمانی که اینترنت آمده است دانش‌آموزان مشق و نوشتن را کنار گذاشته‌اند و برای‌شان هم مهم نیست که درست بخوانند. ما در همین زمینه با مشکل مواجه هستیم حالا یک کار دیگر هم برای آموزش و پرورش درست کنیم و دچار آشفتگی شویم. نگاه من این است که اجازه دهیم آموزش و پرورش بیش از این دچار تلاطم نشود.
وی ادامه داد: هر استانی برای خود استاندار و شورای آموزش و پرورش دارد می‌توانیم اجازه دهیم هر استان یک کتاب استانی در این زمینه تالیف کرده و در متوسطه دوم به این موضوع بپردازد بدون اینکه سر و صدا ایجاد کنیم و مصوبه‌ای داشته باشیم که قطعا ضمانت اجرایی نیز ندارد و یا به مسائلی دامن بزند که وحدت کشور را دچار خدشه کند.
دیدگاه تان را بنویسید