رامین پرتو

با نزدیک شدن به پایان دوره ریاست جمهوری جو بایدن در ایالات متحده، مجدداً از چند روز پیش تحرکات سیاسی حول محور آتش‌بس غزه و مذاکرات آن آغاز شده است. این دور از مذاکرات در حالی انجام می‌شود که از حملات گاه و بیگاه اسرائیل به نوار غزه ۴۵۸ روز می‌گذرد و سازمان ملل اعلام کرده که مدتی است به دلیل دسترسی نداشتن به مواد غذایی و آب سالم، علائم سوءتغذیه و بی‌آبی روی کودکان و حتی بزرگسالان به وضوح خود را نشان می‌دهد. سازمان دفاع مدنی فلسطین مانند دیگر نهادهای بین‌المللی دیروز (دوشنبه) اعلام کرده هیچ خانه‌ای در نوار غزه نیست که از ابتدایی‌ترین نیازهای زندگی برخوردار باشد و وخامت شرایط بهداشتی و امنیت غذایی و عدم دسترسی به ساده‌ترین و اولیه‌ترین نیازهای زندگی گواه این شرایط است. 

از سوی دیگر، این دور از مذاکرات در مورد آتش‌بس غزه در حالی صورت می‌گیرد که دیروز (دوشنبه) منابع پزشکی اعلام کردند که در پی حمله پهپادی اسرائیل به یک مدرسه مملو از آوارگان فلسطینی در شمال اردوگاه «النصیرات» واقع در مرکز نوار غزه ۴۰ فلسطینی زخمی شدند. الجزیره اعلام کرده این حملات در حالی انجام گرفته‌اند که اسرائیل بارها مدارس و چادرهای آوارگان را هدف قرار داده است. پیشتر نیز در پی حمله هوایی اسرائیل به یک مدرسه در شهر «فزه» که میزبان آوارگان فلسطینی بوده است، ۶ نفر جان باختند. 

تایید و تکذیب ادامه دارد

با تمام این تفاسیر منابع فلسطینی آگاه از مذاکرات فعلی در دوحه، درباره آتش‌بس در نوار غزه می‌گویند این مذاکرات با وجود برخی نکات حل نشده که هیئت اسرائیلی اعلام کرده، برای حل آن باید به سطح سیاسی کابینه نتانیاهو مراجعه کنند اما همچنان روند مذاکره ادامه دارد.  یکی از رهبران مقاومت فلسطین در گفت‌وگو با العربی‌الجدید، ضمن تکذیب اطلاعات درز یافته مبنی بر خروج رهبری حماس از غزه در چارچوب شرط اسرائیل برای تحقق توافق آتش‌بس، گفت این اطلاعات در چارچوب جنگ رسانه‌ای  قرار دارد. 

وی تأکید کرد: صحبتی از توافق جزئی یا تبادل جزئی وجود ندارد، بلکه مذاکرات درباره یک توافق جامع مرحله‌ای برای آتش‌بس و عقب‌نشینی ارتش اسرائیل از غزه است. گفته‌ها درباره توافق جزئی بی‌پایه و اساس است. یکی دیگر از رهبران مقاومت فلسطین هم اعلام کرد: موافقت با افزودن اسامی اسرا به لیست اسرایی که کابینه اسرائیل می‌خواهد در مرحله اول توافق آتش‌بس آزاد شوند، تغییری در موضع اسرائیل درباره آن دسته از اسرای فلسطینی که از رهبران مقاومت هستند، ایجاد نکرده است. این اسرای فلسطینی در لیستی قرار دارند که در مرحله اول توافق آزاد نخواهند شد. 

اگرچه مقامات اسرائیل اعلام کرده‌اند که گفتگوها  بر سر توافق در قطر ادامه داشته و پتانسیل پیشرفت وجود دارد و احتمال اعزام هیاتی در سطح بالاتر در آینده وجود دارد اما داده‌های موجود نشان می‌دهد که برخی وزرای کابینه نتانیاهو بر حمله به کرانه باختری و غزه تاکید دارند

به گفته این منبع، مقاومت فلسطین در ازای افزودن اسامی ۱۲ اسیر اسرائیلی که به دلیل داشتن سن کمتر از ۵۰ سال، نظامی محسوب می‌شوند، شرط کرده است که در مرحله اول توافق آتش‌بس، تعداد زیادی از اسیران فلسطینی که حکم حبس طولانی مدتی دارند، آزاد شوند. 

پیش از این، منابعی به العربی الجدید گفتند کابینه امنیتی اسرائیل قبول نکرده که در مرحله اول آتش‌بس، ۱۰ نفر از رهبران فلسطینی از جمله «مروان البرغوثی» از رهبران جنبش فتح، «احمد سعدات» دبیرکل جبهه مردمی برای آزادسازی فلسطین و «عبدالله البرغوثی» فرمانده برجسته گردان‌های «عزالدین قسام» در کرانه باختری را آزاد کند. 

همچنین در خصوص نتایج مذاکرات آتش‌بس غزه که در دوحه برگزار شد،‌ منابعی به شبکه الغد گفتند دیدار میانجی‌گران با هیئت اسرائیلی در دوحه پایان یافت و این هیئت به دلیل اینکه اختیارات کافی ندارد، برای بررسی توافقات صورت گرفته در دوحه، به تل‌آویو بازگشت و منتظر پاسخ کابینه در مورد این توافقات است. این منابع گفتند یکی از مهمترین اختلافات در این مذاکرات، اختلاف بر سر تعداد اسیران فلسطینی است که باید آزاد شوند.

موافقت و مخالفت‌ها

در این میان برخی از منابع اعلام کردند که درمورد حضور جزئی اسرائیل در شرق محور فیلادلفیا به سمت گذرگاه «کرم ابوسالم» و نیز حضور جزئی این رژیم در گذرگاه نتزاریم توافق وجود دارد. این منابع گفتند در مورد بازگشت تنها گروه‌های مشخصی از آوارگان به شمال غزه توافق وجود دارد و حماس با شروط بازگشت جزئی به شمال غزه موافقت کرده است. 

همچنین روز گذشته (دوشنبه) شبکه ۱۲ اسرائیل گزارش کرد یکی از موانع اصلی پیش روی آتش‌بس غزه این است که حماس لیست اسامی اسیران اسرائیل را که قرار است در مرحله آتش‌بس آزاد شوند، تحویل نمی‌دهد. همچنین هنوز درباره تعداد اسیران فلسطینی که قرار است اسرائیل کند و درباره درخواست تل‌آویو که در مرحله اول، سربازان زخمی تحت بازداشت آزاد شوند، توافقی نشده است. با وجود صحبت‌ها درباره پیشرفت در مذاکرات، اما شبکه ۱۲ اسرائیل گزارش کرد تاکنون دقیقا مشخص نشده که در مذاکرات روزهای اخیر چه پیشرفتی حاصل شده است. بر اساس گزارش رسانه‌‌های عربی، حماس در ازای آزادی اسرای سالخورده، موافقت کرده که شمار سربازان ذخیره که قرار است در مرحله آتش‌بس آزاد شوند، افزایش دهد. با این وجود تا به این لحظه موضوع تعداد اسرایی که در مرحله اول آزاد خواهند شد، مانع اصلی پیش روی مذاکرات آتش‌بس است. 

سخنگوی ارتش اسرائیل با اشاره به اینکه تل‌آویو هیچ لیستی از حماس درباره گروگان‌ها دریافت نکرده، مدعی شد که حماس مانع دستیابی به توافق تبادل اسرا است و همین موضوع می‌تواند مانع جدی بر سر راه توافق غزه باشد

میدان‌داری واشنگتن

در همین حال گزارش‌ رسانه‌های آمریکایی و اسرائیلی حاکی از آن است که برت مک‌گورک، نماینده رئیس جمهور آمریکا در امور خاورمیانه و دیوید بارنیا، رئیس سرویس اطلاعات خارجی اسرائیل (موساد) قرار است در دور جدید مذاکرات آتش‌بس غزه شرکت کنند اما عص دیروز (دوشنبه) منابع اسرائیلی اعلام کردند که سفر رئیس موساد به دوحه با تاخیر انجام خواهد شد. وبگاه خبری آکسیوس هم به نقل از یک مسئول آمریکایی گزارش کرد که مک‌گورک وارد دوحه شده تا در این مذاکرات شرکت کند. رویترز هم گزارش کرد که پیشرفت چشمگیری در مذاکرات حاصل شده، اما هنوز تبریک برای رسیدن به پایان مذاکرات زود است. 

در این راستا روزنامه عبری یدیعوت آحارونوت نوشت که پس از اینکه گردان‌های القسام شاخه نظامی حماس فیلمی ویدئویی از «لیری الباج» اسیر زن اسرائیلی منتشر کرد که در آن به شدت از کابینه اسرائیل انتقاد کرده و کابینه را به کوتاهی در آزادی اسیران متهم کرد، میانجیگران مذاکرات آتش‌بس تأکید کرده‌اند که توافقر تبادل اسرای غزه در مرحله تعیین‌کننده‌ای قرار دارد.

اختلاف در تل‌آویو

موضوع مهم دیگری که نباید از قلم بیفتد این است که همزمان با شروع دور جدید مذاکرات در دوحه اختلاف نظر در کابینه نتانیاهو دوباره رخ عیان کرده است. به عنوان مثال یائیر لاپید رهبر اپوزیسیون کابینه اسرائیل دیروز (دوشنبه) تاکید کرد: «ویدئویی که دیدیم باید اسرائیل را تکان دهد، اسرای ما هر روز در سرما و در رطوبت تونل‌ها از گرسنگی و ناامیدی می‌میرند. 459 روز، زمان غیرقابل تصوری است، باید توافقی انجام شود تا لیری البراج و همه اسرا آزاد شوند. 

در همین رابطه الی کوهن وزیر انرژی کابینه اسرائیل که پیشتر رئیس دستگاه‌های اطلاعاتی این رژیم بوده نیز اعلام کرد: گفتگوها در قطر ادامه داشته و پتانسیل پیشرفت وجود دارد و احتمال اعزام هیاتی در سطح بالاتر در آینده وجود دارد. وی در عین حال افزود: در هفته‌های گذشته برخی اختلافات میان دو طرف کم شده، اما جزئیات مهمی وجود دارد که هنوز مورد بحث بوده و هنوز حل نشده باقی مانده است. کوهن گفت: با این وجود ما مذاکرات را زیر آتش ادامه داده و به حملات خود علیه حماس ادامه می‌دهیم و متوقف نمی‌شویم. این سخنان در واکنش به انتشار انتشار ویدیویی توسط گردان‌های قسام، شاخه نظامی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) از اسیر اسرائیلی نزد حماس صورت می‌گیرد. 

همچنین بتسلئیل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل هم اعلام کرده که علیرغم جاری بودن مذاکرات در دوحه، باید کرانه باختری را به حال و روز غزه بیندازیم. این در حالیست که دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل با اشاره به اینکه تل‌آویو هیچ لیستی از حماس درباره گروگان‌ها دریافت نکرده، مدعی شد که حماس مانع دستیابی به توافق تبادل اسرا است. حال باید دید که این توافق طی روزهای آینده امضا 

می‌شود یا خیر؟!