اولین رویارویی در نقطه صفر مرزی

رامین پرتو

این روزها خاورمیانه آبستن حوادثی است که تاکنون مشابه آن دیده نشده بود و هر روز تحولات جدیدی رخ می‌دهد که گره‌های کور بر رفع خصومت‌ها و مرتفع شدن مشکلات مردمان  این سرزمین میافزاید. به عنوان نمونه پرونده غزه، علیرغم آنکه بسیاری از اسراء میان حماس و اسرائیل تبادل شدند، اما همچنان با مشکلات و موانع مختلفی روبرو است و حتی کار به جایی رسیده است که اسرائیل در حال تهدید حماس برای شروع مجدد جنگ در این ناحیه است. به موازات این روند، حملات گسترده و عمیق ایالات متحده به یمن و هدف قرار دادن انصارالله و زیر ساخت‌های این کشور یکی دیگر از تحولات روزهای اخیر بود که موجب شده تحلیل و تفسیرها به سمت و سویی گنگ پیش برود. 

فارغ از این مسائل، اتفاق تازه‌ای که در این بینابین رخ داده و موجب شده تا یک جبهه درگیری دیگر یا به زعم حقوقدانان، یک «مخاصمه مسلحانه غیر بین‌المللی» جدید رخ دهد، درگیری نیروهای تحت حمایت دمشق به رهبری ابومحمد الجولانی با لبنان در مرز مشترک این دو کشور است. از ابتدای سقوط بشار اسد و حزب بعث در سوریه، یکی از نگرانی‌ها این بود که سوریه تحت تسلط جولانی و تحریرالشام، یکباره سر سلاح خو را به سوی همسایگانش نشانه نرود اما این امید به نظر می‌رسد که به یغما رفته است. از یک سو عراقی‌های به دلیل ماهیت تحریرالشام که یک گروه تروریستی به حساب می‌آید و در اصل شاخه سوری القاعده محسوب می‌شود، نه تنها مرزبانان خود در مرز مشترک با سوریه را دوچندان کرده‌اند، بلکه دیوارهای چند متری بتنی در آنجا احداث کرده‌اند تا از گزند تیم جولانی و حتی داعش در امان باشند. 

اما حالا اتفاقی که رخ داده کمی رنگ و بوی متفاوت‌تر به خود گرفته است؛ به گونه‌ای که مسلحین تحریرالشام حالا درگیری با لبنان را در مرز دو کشور کلید زده‌اند. العربیه گزارش داده که در پی کشته شدن افراد مسلحی که قصد ورود به خاک لبنان را داشتند نیروهای دولت محمد الجولانی سرکرده تحریرالشام در حال آماده شدن در مرز با لبنان هستند. بر اساس این گزارش، درگیری‌های شدید عصر یکشنبه میان ارتش سوریه و افراد مسلح در مرز سوریه - لبنان در بحبوحه جابجایی آوارگان در مناطق درگیری و ورود نیروهای کمکی نظامی بزرگ برای نیروهای سوری رخ داده است و خودروهای زرهی تیم جولانی و نیروهای کمکی این کشور همزمان با تشدید تنش‌ها در مرز سوریه و لبنان وارد منطقه شدند.

از سوی دیگر منابع محلی در حومه غربی حمص به العربی الجدید گفتند که صداهای گلوله باران و درگیری در منطقه مرزی نزدیک روستاهای حومه القصر، در میان کوچ ساکنان از مناطق مجاور و مشاهده خودروهای نظامی سوری که به منطقه می‌رسند، به وضوح شنیده می‌شود. همچنین فعالان در شبکه‌های اجتماعی کلیپ‌های ویدیویی را از این منطقه پخش کردند که نشان می‌دهد در میان آوارگی مشابه در سمت لبنان، نیروهای نظامی سوریه مناطقی را در داخل خاک لبنان گلوله باران می‌کنند. خبرنگار النشره در بقاع نیز گزارش داد که در نتیجه گلوله باران گروه‌های مسلح سوری به مناطق القصر و حوش السید علی، یک کودک جان خود را از دست 

داده است.

این در حالیست که منابع محلی در بقاع گزارش دادند که «چهار شبه نظامی از هیئت تحریرالشام قصد ورود به خاک لبنان در منطقه القصر را داشتند که پس از رویارویی با گروهی از افراد مسلح قبیله‌ای، سه نفر کشته و تعدادی دیگر زخمی و به بیمارستانی در این منطقه منتقل شدند». همچنین اعلام شده  که  «ارتش لبنان به طور گسترده در امتداد مرز مستقر شده و تحقیقات برای تعیین دلایل ورود شبه نظامیان به خاک لبنان در حال انجام است». گفته شده از میان چهار نفری که قصد ورود به لبنان را داشتند، ۲ شهروند سوری اهل ادلب و یک شبه نظامی چچنی شناسایی شدند که نشانه‌ها حاکی از عضویت آنها در تحریرالشام و سایر جریان‌های تروریستی سوریه است. 

شبکه المنار لبنان نیز گزارش داد که در پی کشته شدن عناصر مسلحی که در تلاش بودند از سوریه وارد خاک لبنان شوند، وزارت دفاع دولت موقت سوریه، مسئولیت هدف قرار دادن مناطق مرزی با لبنان با گلوله‌های توپ را بر عهده گرفت. 

حزب‌الله تکذیب کرد

در این میان بخش اطلاع‌رسانی حزب‌الله لبنان در مورد وقایع رخ داده در مرز دو کشور اعلام کرد که ما به صورت قاطع آنچه را که درخصوص هرگونه ارتباطی میان حزب‌الله با رخدادهای روز یکشنبه و دوشنبه در مرزهای لبنان و سوریه مطرح می‌شود، تکذیب می‌کنیم. بخش اطلاع‌رسانی حزب‌الله اعلام کرد ما مجدداً بر آنچه که اعلام کرده بودیم تاکید می‌کنیم مبنی بر اینکه حزب‌الله هیچ ارتباطی با رخدادها در داخل خاک سوریه ندارد. پیش از این شبکه الجزیره به نقل از وزارت دفاع دولت موقت سوریه مدعی شده بود که نیروهای حزب‌الله با ورود به خاک سوریه سه نیروی مرزبانی را کشته و اجساد آنها را به داخل اراضی لبنان انتقال داده‌اند. در مقابل، رسانه‌های لبنانی تصریح کردند پس از آنکه سه عنصر مسلح سوری وارد خاک لبنان شدند از سوی نیروهای عشایر مورد هدف قرار گرفته و کشته شدند و در نهایت ارتش لبنان دوشنبه اعلام کرد که اجساد این سه عنصر مسلح سوری را به صلیب سرخ تحویل داده تا به سوریه منتقل شود. 

در همین حالا  عصر روز گذشته (دوشنبه) خبرنگار شبکه خبری المیادین اعلام کرد که در میان انتشار خبرهایی از تجمع نیروهای نظامی در آن سوی مرزها در سوریه، پنج خمپاره به شهرک «القصر» لبنان شلیک شد. این منبع همچنین گفت که برخلاف خبرهای منتشر شده، آنچه هدف قرار گرفت، چند ساختمان مسکونی بود و هیچ آسیبی به پایگاه‌های حزب‌الله وارد نشده است. خبرنگار النشره در جنوب لبنان نیز گزارش داد که ۲ خمپاره از منطقه قصیر در سوریه به شهرک القصر شلیک شده است. 

درگیری‌ها میان سوریه و لبنان به حدی بالا بوده که ارتش لبنان به طور گسترده در امتداد مرز مستقر شده و تحقیقات برای تعیین دلایل ورود شبه نظامیان به خاک لبنان در حال انجام است. اجساد سه عضو تحریرالشام هم به دمشق تحویل داده شده است

پای اسرائیل در میان است؟ 

اینکه یکباره مرز لبنان و سوریه اسیر درگیری می‌شود و از سوی دیگر اییالات متحده به صورت مستقیم علیه یمن اقدام می‌کند، موضوعی است که به زعم ناظران بین‌المللی در پس آن اسرائیل قرار دارد. در این خصوص شبکه عربی الحدث در گزارشی ویژه، به راهبرد نظامی جدید ارتش اسرائیل پرداخته و نوشته است که این راهبرد جدید «جنگ سه دایره» نام دارد که منظور آن درگیری همزمان در سه جبهه غزه، لبنان و سوریه است. بر اساس این گزارش، هدف اصلی دکترین جدید نظامی اسرائیل، خلع سلاح اجباری مناطق وسیع جنوب سوریه، لبنان و نوار غزه و در عین حال آسیب مستمر به توان نظامی سایر کنشگران است.

اسرائیل تنها در منطقه هرمون که اشراف کامل بر مناطق وسیع سوریه دارد، در حال احداث 9 پایگاه نظامی جدید است و روند ساخت و سازها از دمشق تا مرز اردن نشان از ایجاد منطقه حائل دارد

گزارش مذکور حاکی از آن است که اسرائیل در جنوب سوریه، ارتقای قابل توجهی در سیستم دفاع مرزی خود انجام داده که شامل نصب دوربین‌های پیشرفته در امتداد حصار مرزی، حفر یک خندق عمیق و ایجاد پایگاه‌های نظامی جدید در نقاط راهبردی مشرف به جنوب سوریه است. گفته می‌شود، اسرائیل تنها در منطقه هرمون که اشراف کامل بر مناطق وسیع سوریه دارد، ۹ پایگاه نظامی جدید و در دست ساخت دارد و روند ساخت و سازهای آن از دمشق تا مرز اردن ادامه دارد. کارشناسان امنیتی اسرائیل ادعا می‌کنند که راهبرد جدید تل‌آویو، واقعیت امنیتی منطقه را تغییر خواهد داد و در عین حال منطقه حائل امنیتی قابل توجه بین اسرائیل و تهدیدات بالقوه در مرزها ایجاد خواهد کرد. بر همین اساس این درگیری‌ها می‌تواند نقطه اتکای اسرائیل برای ایجاد بحران مصنوعی میان کشورهایی بمانند لبنان و سوریه باشد که تل‌آویو از ناحیه آنها احساس خطر می‌کند.