صادرات «مفت آب» از ایران کم‌آب

محمد میرزایی

 حداقل یک دهه است که کارشناسان نسبت به کشت هندوانه به عنوان محصولی به اصطلاح «آب‌بر» و معایب صادرات آن با قیمت پایین به سایر کشورها،‌هشدارهای مکرر داده‌اند.

در حالی که برای تولید هر کیلو هندوانه ۴۵۰۰ مترمکعب آب مصرف می‌شود، هر ساله در تابستان بازار صادرات میوه داغ می‎شود.

 این اتفاق برای کشوری که با کمبود شدید آب روبروست و درگیر خشکسالی طولانی مدت است، اتفاق ناگواری تلقی می‌شود.

نایب رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی می‌گوید که بخش مهمی از هندوانه تولیدی از ایران صادر می‎شود. این در حالی است که مدیریت کشت محصول آب‌بری چون هندوانه ضرورتی انکارناپذیر است و روند فعلی نشان از آن دارد که برنامه‌ای برای مدیریت آب نیست و صادرات مفت آب از کشور در جریان است.

دولت‌های گذشته به این مهم تقریبا توجه خاصی نشان ندادند و این رویه همچنان در دولت سیزدهم نیز ادامه یافته است به طوری که در هفته نخست اردیبهشت 1401 خبری مبنی بر صادرات روزانه 700 کانتینر هندوانه از ایران به ترکیه منتشر شد و به گفته اسماعیل مرادیان، نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی، در شرایطی صادرات هندوانه به ترکیه افزایش یافته که «ترک‌ها با هدف حفظ منابع آبی خود، میزان کشت هندوانه را کاهش داده‌اند».

هرچند در آن زمان سازمان گمرک ایران با تکذیب این خبر؛ اعلام کرد که این رقم هفت برابر صادرات واقعی هندوانه است و روزانه حداکثر 100 کانتینر هندوانه از خاک ایران به مقصد ترکیه می‌رود.

ماجرا به اینجا ختم نشد و علیرغم واکنش‌های فراوان درباره صادرات «مفت آب» به وسیله هندوانه، در خردادماه مرادیان خبر از صادرات حجم وسیعی از هندوانه تولیدی در استان فارس به عنوان مرکز تولید اصلی این محصول در فصل بهار داد؛ به طوری‌که بر اساس شنیده‌ها و اخبار شفاهی که به این مقام اتحادیه اطلاع داده شده بود، 60 تا 70 درصد از میزان هندوانه تولیدی در این استان به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شده است.

اکنون در هفته سوم خرداد 1401 قرار داریم و با توجه به ازدیاد تولید و همچنین تقاضای داخلی، 10 تا 15 درصد از میزان هندوانه تولیدی در استان فارس به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.

ارسال 10 تا 15درصد هندوانه تولیدی به حاشیه خلیج فارس

اسماعیل مرادیان، نایب رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی در این باره به «توسعه ایرانی» گفت: شنیده‌ها حاکی از آن است که هندوانه تولیدی در استان فارس و شیراز از طریق بندرعباس به کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات، عمان و ... ارسال می‌شود.

وی تصریح کرد: حجم هندوانه‌های ارسالی به این کشورها، روزانه متفاوت است و بر اساس دیده‌ها و شنیده‌های رانندگانی که از جنوب به میدان مرکزی تهران بار می‌آورند و همچنین کسانی که اقدام به ارسال اقلام و محصولات کشاورزی برای میدان تهران می‌کنند؛ اکنون بین 10 تا 15 درصد از میزان هندوانه تولیدی در استان فارس به این کشورها فرستاده می‌شود که نسبت به هفته‌های گذشته شاهد کاهش میزان صادرات هندوانه به سایر کشورها هستیم.

وی توضیح داد: اکنون تولید هندوانه فقط در استان فارس انجام شده و پس از چند هفته شاهد به ثمر رسیدن و ارسال هندوانه‌های کشت و برداشت شده از سایر استان‌ها و همچنین شهرهای اطراف تهران خواهیم بود و این محصول در بازار فراوان خواهد شد. با توجه به اینکه استان فارس به خلیج فارس و بندرعباس نزدیکتر است، هندوانه‌های تولیدی در این استان به سایر کشورها صادر می‌شود.

 اسماعیل مرادیان، نایب رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی به «توسعه ایرانی» گفت: اکنون بین 10 تا 15 درصد از میزان هندوانه تولیدی در استان فارس به کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات، عمان و ... فرستاده می‌شود که نسبت به هفته‌های گذشته شاهد کاهش میزان صادرات هندوانه به سایر کشورها هستیم

مرادیان اظهار کرد: در کشورهای عربی، امسال هندوانه به میزان بسیار کمی کاشته شده بنابراین این کشورها تمایل به واردات هندوانه از ایران دارند و از طریق بندرعباس این صادرات انجام می‌شود.

وی ادامه داد: تا چندی پیش نیز شاهد حضور کانتینرهای ترکیه برای بردن هندوانه از میدان میوه و تره‌بار بودیم که اکنون این موضوع به اتمام رسیده و صادرات هندوانه به ترکیه قطع شده و شاهد حضور کامیون‌های این کشور در میدان میوه‌ و تره‌بار نیستیم.

نایب رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی درباره میزان مصرف داخلی هندوانه گفت: هر سال و با گرم شدن هوا، میزان مصرف هندوانه افزایش می‌یابد و باید توجه داشت تولید هندوانه امسال با توجه به کم‌آبی کاهش یافته و کشاورزان به این دلیل و همچنین به سبب افزایش هزینه‌های جانبی، گران‌شدن سموم و کود، حمل و نقل و کارگر و... نسبت به کاشت این محصول راغب نبوده‌اند و مجموع این موارد سبب کاهش کشت این محصول شده و در نتیجه قیمت‌ها نیز در بازار کاهش نیافته است به طوری‌که اکنون در برخی شهرهای استان فارس، هندوانه در مزرعه کیلویی  5 هزار تومان خریداری می‌شود و هنگامی که به میدان میوه و تره‌بار تهران برسد، 6 تا 7 هزار تومان می‌شود و در سطح شهر با قیمتی بین 7 تا 10 هزار تومان فروخته خواهد شد که با توجه به این روند قیمت کیلویی 10 هزار تومان تعجب‌آور نیست و در واقع گرانفروشی اتفاق نیفتاده است.  

وی تصریح کرد: از ماه آینده هندوانه‌های کشت شده در همدان و اطراف تهران و گرمسار و همچنین هندوانه نیاگارا کشت شده در استان آذربایجان و همچنین استان‌های شمالی وارد بازار می‌شود و حتم بدانید شاهد افزایش این محصول در بازار خواهیم بود و قیمت این محصول به تعادل می‌رسد.

مرادیان اظهار کرد: باوجود برداشت و وفور میوه‌های تابستانی مانند هلو، گیلاس ، آلو و ... شاهد کم شدن فشار بر خرید هندوانه در بازار به عنوان میوه‌ای ارزان خواهیم بود و در نتیجه می‌توان امیدوار بود قیمت این محصول در میدان به کیلویی 3.5 تا 4.5 هزار تومان کاهش یابد.

وی بیان کرد: همچنین برداشت طالبی ساوه و کاشان و خربزه، قیمت هندوانه در بازار کاهش خواهد یافت.

وی به عنوان کشاورز و خرده‌فروش در بازار میوه عنوان کرد: البته باید توجه داشت فروش هندوانه کمتر از کیلویی 3 هزار تومان برای کشاورز صرفه اقتصادی ندارد و ضرر محسوب می‌شود و در مقابل خرید هندوانه بیش از کیلویی 5 هزار تومان برای خریدار نیز سخت است و صرفه ندارد.