گلایه استاد دانشگاه امام صادق از بلاتکلیفی مذاکرات در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» :
توافق نشود، بازارها خیز برمی‌دارد
مهرنوش حیدری
از اواخر دولت دوازدهم مذاکرات احیای برجام آغاز شد، به سرانجام نرسید و در دولت سیزدهم ادامه یافت، در ماه‌های اخیر این مذاکرات همچنان در جریان است، اما هنوز به هیچ نتیجه ملموس و محسوسی نرسیده است.
به گزارش «توسعه ایرانی»، می‌توان مدعی شد که روند مذاکرات ماه‌هاست که دچار فرسایش شده و طرفین بر خواسته‌های خود پافشاری می‌کنند و هر از چندی اخباری از به نتیجه رسیدن قریب‌الوقوع مذاکرات، حل اختلافات و ... منتشر و سپس تکذیب و رد می‌شود. نکته جالب توجه اینکه تا اواخر زمستان 1400 و با هر گونه خبری از روند مذاکرات، بازارهای داخلی به آن واکنش نشان می‌دادند و در سراشیبی قرار می‌گرفتند اما از اسفند سال گذشته و در فروردین 1401 بازارها تقریبا نسبت به اخبار مذاکرات بی‌تفاوت شده و روند افزایشی طی کرده‌اند که نمونه آن در بازار ارز، خودرو و مسکن قابل مشاهده است.
این شرایط نشان می‌دهد که مذاکرات و روند فرسایشی آن، آثار منفی بر اقتصاد کلان داشته و هر روز بیش از پیش بر میزان نااطمینانی و بی‌اعتمادی عمومی افزوده است.
تاثیر روند فرسایشی تحریم‌ها بر اقتصاد کلان ایران
کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) درباره تاثیر روند فرسایشی مذاکرات بر اقتصاد کلان ایران به «توسعه ایرانی» گفت: مساله اصلی اقتصاد ما، نااطمینانی است یعنی اینکه نمی‌دانیم بازار ارز قرار است در چه سمت و سویی حرکت کند؛ نمی‌دانیم کل اقتصاد به کدام سمت خواهد رفت، نرخ تورم در سال‌جاری چه میزان خواهد بود؛ بلاتکلیفی در رابطه با رفع تحریم‌ها موجب تشدید نااطمینانی‌ها در اقتصاد می‌شود و بر سرمایهگذاری و در نهایت بر رشد تولید اثر منفی دارد.
وی تصریح کرد: در این شرایط تصمیم‌گیری‌ها به سمت فعالیت‌های سفته‌بازانه و یا سوداگری میل دارد و تصمیمات سرمایهگذاری در اثر این ناطمینانی‌ها کاهش می‌یابد و به نظر بنده این شرایط مهم‌ترین زیانی است که بلاتکلیفی می‌تواند به اقتصاد وارد کند.
وی افزود: بلاتکلیفی با دلیل تشدید نااطمینانی‌ها اثر منفی در اقتصاد برجا خواهد گذاشت و سبب می‌شود منابع به سمت سرمایه‌‌گذاری‌های مولد حرکت نکند و کاهش یابد، به تبع این امر، حجم فعالیت‌های سوداگرانه افزایش خواهد یافت.
وی ادامه داد: این وضعیت خطر خیز دوباره بازارها را فراهم می‌کند و ممکن است هر اتفاقی منجر به فعالیت سوداگرانه در اقتصاد شود.
تورم بالای 30 درصد در سال 1401
ندری در پاسخ به این پرسش که با توجه به وضعیت نامناسب بازارهای مختلف و افزایش نرخ‌ها آیا در ماه‌های آینده شاهد تشدید نرخ تورم خواهیم بود؛ اظهار کرد: اقتصاد اکنون در وضعیت تورمی قرار دارد و امسال نیز شاهد تورم بالای 30درصد در اقتصاد خواهیم بود؛ بله اگر تحریم‌ها لغو نشود و شرایط سخت‌تری بر اقتصاد حاکم شود طبیعتا نرخ تورم سال 99 و 1400 در سال‌جاری تکرار می‌شود البته بنده احتمال چنین موردی را بالا نمی‌بینم زیرا روزنه مثبت و کورسویی از توافق هم وجود دارد؛ اکنون با دو مساله مواجه هستیم نخست اینکه توافق اتفاق بیافتد و تحریم‌ها به طور کامل برداشته شود و دوم اینکه به نظر می‌رسد در دولت آقای بایدن سخت‌گیری‌ها و شدت عمل همانند دولت آقای ترامپ وجود ندارد بنابراین وضعیت سال 1399 و اوایل سال 1400 در سال‌جاری تکرار نشود.
وی ادامه داد: تحریم‌ها پس از روی کار آمدن دولت بایدن تاحدودی فروکش کرده و آثار خود را از دست داده و به همین دلیل ما شوک‌های تورمی ناشی از تحریم‌ها را در سال‌جاری نخواهیم داشت.
این اقتصاددان تاکید کرد: البته عمده شوک‌ها ناشی ازعوامل داخلی است مانند حذف ارز 4200 تومانی، افزایش هزینه‌های تولید در اثر افزایش حداقل دستمزد و بالارفتن نرخ‌های مالیات و این عوامل هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد و می‌تواند آثار تورمی به دنبال داشته باشد؛ ضمن اینکه ما با رشد بالای نقدینگی در اقتصاد کشور مواجه هستیم. این موارد را باید عوامل تورم‌زایی دانست که تورم سال 1401 را رقم می‌زنند.
کامران ندری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: به دلیل مشکلات ساختاری و نوع حکمرانی که در اقتصاد ایران وجود دارد، شاهد رشد بسیار بالای نقدینگی هستیم. در عین حال مداخلات دولت در سازوکار قیمت بسیار زیاد است به طوری که زمانی قیمت‌ها را سرکوب و ناگهان آزاد می‌کنند که نمونه آن افزایش نرخ ارز است
وی تصریح کرد: به نظر بنده اثر تورمی تحریم‌ها به اندازه سال‌های 1399 و 1400 نخواهد بود و سایر عوامل که ریشه داخلی دارند، تورم سال 1401 را به وجود می‌آورند و نرخ تورم در محدوده 34-35 درصد رقم می‌خورد؛ مگر اینکه یک‌باره شوک جدیدی در اثر نتیجه به سرانجام نرسیدن تحریم‌ها به اقتصاد وارد شود و یا اینکه دولت آمریکا تصمیم جدید و شدیدی علیه ایران اتخاذ کند که این شرایط قابل پیش‌بینی نیست و احتمال وقوع بالایی هم ندارد.
تاثیر تحریم‌ها در بروز مشکلات فعلی اقتصاد ایران
ندری درباره انتقادات کارشناسان اقتصادی و اجتماعی به دولت سیزدهم درباره گره نزدن تحریم‌ها به معیشت مردم و شرایط فعلی بازارها و گرانی‌ها گفت: تحریم‌ها اثر داشته و نقش تحریم‌ها را در تورم سال‌های 97-98-99 و 1400 می‌توان مشاهده کرد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت اما اینکه بخواهیم تمام مشکلات اقتصادی و تورم را کاملا با تحریم‌ها مرتبط کنیم، به نظر می‌رسد تحلیل درستی از شرایط و وضعیت اقتصاد در سال‌های اخیر نباشد. باید توجه داشت به دلیل مشکلات ساختاری و نوع حکمرانی که در اقتصاد ایران وجود دارد، شاهد رشد بسیار بالای نقدینگی هستیم . در عین حال مداخلات دولت در ساز و کار قیمت بسیار زیاد است به طوری که یک زمانی قیمت‌ها را سرکوب می‌کنند و ناگهان آزاد کرده و افزایش می‌دهند که نمونه آن افزایش نرخ ارز است.
وی ادامه داد: همین مساله در رابطه با قیمت حامل‌های انرژی قابل مشاهده است؛ این نوع تصمیمات سیاستی در به وجود آمدن شرایط تورمی در اقتصاد ایران موثر بوده است بنابراین ضمن اینکه نمی‌توان نقش تحریم‌ها را در سخت شدن وضعیت معیشتی خانوارها و مردم نادیده گرفت، نمی‌شود همه مشکلات را به تحریم‌ها احاله کرد.
با برداشته شدن تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی فروکش نمی‌کند
این استاد دانشگاه تاکید کرد: این تصور که با برداشته شدن تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی به طور قابل ملاحظه‌ای فروکش کند، تصور درستی نیست زیرا بخش عمده‌ای که امروز در اقتصاد با آن مواجه هستیم منشا داخلی دارد و ساختار اقتصاد با تصمیم‌گیری‌های نادرست و سوءمدیریت‌های داخلی گره خورده است بنابراین با رفع تحریم‌ها نباید تصور کنیم که مشکلات به یک‌باره از بین خواهد رفت و اقتصاد در مدار رشد و شکوفایی قرار می‌گیرد.
ندری گفت: مشکلات ساختاری جدی در اقتصاد داریم و این مشکلات از قدیم بوده و همچنان ادامه دارد و در رأس آن مشکلات سوء مدیریت کلان است، به طوری‌که ممکن است یک مسئولی تصمیمی بگیرد که اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد. این موارد کاملا محتمل است.
وی خاطرنشان کرد: تحریم‌ها ضمن اینکه اثرگذار بوده ولی علت تامه مشکلات اقتصادی ما نبوده بلکه سایر عوامل که عمدتا ریشه داخلی دارد؛ در بروز شرایط اقتصادی کنونی موثر بوده است.
دیدگاه تان را بنویسید