پای سم چینی در میان است؟

ایمان ربیعی

 بازگشت محصولات کشاورزی ایران حالا به خبر مهمی برای افکار عمومی ایران نیز تبدیل شده است. متهم ردیف اول این ماجرا چیست؟ تحریم که مانع از واردات سموم استاندارد شده است یا مضیقه سیاسی؟

حیدر ساکن برجی، رییس اتحادیه بارفروشان مشهد  درباره برگشت خوردن سیب‎زمینی‌ها توضیح داده است: علت برگشت سیب‌زمینی‌ها این است که بعد از برداشت محصولات کشاورزی این کالا‌ها باید طی دوره‌ای در قرنطینه باشند این در حالی است که پس از گذراندن دوره قرنطینه سموم همچنان در محصولات کشاورزی ایران باقی مانده که این مساله سلامت انسان را تهدید می‌کند.

او ادامه داد: طبق بررسی‌های به عمل آمده سموم استفاده شده در محصولات کشاورزی از چین وارد می‌شود. گویا این سموم از کیفیت لازم برخوردار نیست. قوه قضاییه باید به این مساله ورود کند چرا که در این شرایط بازگشت محصولات کشاورزی صادر شده منافع ملی و اشتغالزایی را تهدید می‌کند.

از سوی دیگر محمدرحیم نیازی، رییس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان سیب‌زمینی درباره خبر ممنوعیت ورود سیب‌زمینی ایران به ازبکستان و ترکمنستان گفت: یک احتمال این است که چین در تحویل سم به ایران تقلب کرده باشد. یعنی سمی که تحویل داده، سمی نباشد که در ابتدا معرفی کرده است.

افکار عمومی نگران است

حساسیت افکار عمومی ایران به موضوع نیز بالا رفته است. آنچه این موضوع را برای افکار عمومی مهم کرده است، نگرانی از مصرف محصولات کشاورزی غیراستانداردی است که دیگر کشورها نمی‌پذیرند. اخبار منتشر شده درباره بازپس فرستادن محصولات کشاورزی به دلیل مشکلات سلامتی، موجب نگرانی مردم از عرضه محصولات در بازار داخلی شده است. نگرانی‌ای که با توییت مشاور حسن روحانی تشدید شد. حسام الدین آشنا در توییتر خود نوشته است: تقاضا می‌کنم اجازه ندهید محصولات غذایی برگشت خورده را داخل بازار کنند. بازگشت سلسله‌وار محصولات کشاورزی و باغی ایران  می‌رود که امنیت روانی شهروندان ایرانی را هدف قرار دهد. کیوی‌ها از هند برگشت می‌خورند و فلفل‌دلمه‌ای از روسیه و سیب‌زمینی از جایی دیگر و ... تا اعتبار محصولات کشاورزی ایران در جهان خدشه دار شود.  پیش‌ترها این محصولات کشارزی ایران بودند که در کنار فرش و پسته بازار بسیار خوبی را داشتند اما به نظر می‌رسد پای سم‌های غیر استاندارد در میان است که مانع از صدور محصولات کشاروزی ایران شده است .

 سم‌ها از کجا می‌آیند؟

 برخی فعالان اقتصادی انگشت اتهام را به سوی سم‌های چینی نشانه برده‌اند و معتقدند این سم‌ها کیفیت محصولات ایرانی را خدشه‌دار کرده است. رضائیان، عضو هیأت مدیره و دبیر انجمن واردکنندگان سم و کود ایران درباره واردات سم به کشور می‌گوید: واردات سموم از دو کشور چین و هند صورت می‌گیرد. صادرات سموم از این دو کشور تنها به ایران صورت نمی‌گیرد بلکه تمامی کشورها از این دو کشور سموم را وارد می‌کنند. وی اما توضیحاتی دیگر نیز در این خصوص داده‌ است . وی می‌گوید: معمولا اگر صادرات یا واردات محصولات از و به کشورها به صورت روتین نباشد، در بدو ورود یک گواهینامه بهداشت از کشور مبدا می‌خواهند و در کشور مقصد هم در آزمایشگاه تست می‌شود. مثلا در کشور انگلستان که به صورت روزانه از کشور اسپانیا واردات محصول دارند، کارشناسی در مزارع هستند که همه عوامل را پایش کرده تا به مشکل نخورند.

او ادامه می‌دهد: محصولات کشاورزی برای صادرات باید دو گواهینامه داشته باشند. گواهینامه اول گواهی بهداشت است که صادرکنندگان برای آن باید به سازمان غذا ودارو مراجعه کنند. گواهی دیگر، گواهی قرنطینه است که سازمان حفظ نباتات باید صادر کند که محصول صادراتی عاری از هرگونه ویروس، باکتری و بیماری باشد.

رضائیان می‌گوید: بسیاری از صادرکنندگان در کشور که محصول آنها برگشت خورده است، اصلا برای هر دو گواهی اقدام نکرده‌اند.

کدام دستگاه مسئول کیفیت موادغذایی است؟

بر اساس قوانین موجود، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ‌با همکاری وزارت جهاد کشاورزی موظف به تأمین سلامت محصولات کشاورزی هستند و موظفند مقدار مصرف مجاز سموم و کودهای شیمیایی برای تولید محصولات کشاورزی را مشخص و عرضه محصولاتی را که به‌صورت غیرمجاز از سموم و کودهای شیمیایی استفاده کرده‌اند، ممنوع کنند.

در اجرا، تأمین سلامت محصولات کشاورزی نیازمند همکاری ۹ مجموعه سازمانی از جمله سازمان حفظ نباتات، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، دفتر محیط زیست و سلامت غذا، مرکز سلامت بهداشت و محیط کار و سازمان غذا و دارو است که وظیفه هماهنگی بین بخشی آن را دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور برعهده دارند.البته در این زمینه حسین عزیزی، مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو به ایلنا گفته است: دلیل برگشت خوردن محصولات کشاورزی را باید از جهاد کشاورزی بپرسید. او در پاسخ به این سوال که نقش وزارت بهداشت در بررسی وضعیت سموم در محصولات کشاورزی چیست، گفت: وزارت جهاد کشاورزی باید به محصولات کشاورزی شناسنامه بدهد که نداده است.

عزیزی در پاسخ به این سوال که آیا وزارت بهداشت هیچگونه نقشی در نظارت بر وضعیت سموم کشاورزی ندارد، گفت: مسائل را با هم اشتباه نکنید. وزارت جهاد کشاورزی باید مزارع و باغ‌ها را شناسنامه دار کند، یعنی به آنها کد بدهد که این کار را انجام نداده است. گواهی صادرات محصولات خام کشاورزی یعنی سبزیجات و صیفی‌جات و میوه ها همگی برعهده وزارت جهاد کشاورزی است.

رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد:  طبق بررسی‌های به عمل آمده سموم استفاده شده در محصولات کشاورزی از چین وارد می‌شود. گویا این سموم از کیفیت لازم برخوردار نیست

موضوع اقتصادی یا تنگنای سیاسی

در این زمینه البته فرضیه‌هایی دیگر نیز مطرح می‎شود. برخی معتقدند این دومینوی بازگشت محصولات کشاورزی ایران از سیب‌زمینی تا فلفل‌دلمه‌ای همگی نه تحت تاثیر موضوعات اقتصادی که ریشه در تنگنای سیاسی دارند.

نیاورانی، نایب رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی پیش از این درباره بازگشت کیوی از هند گفته بود: احتمالا نوعی قارچ یا آفت که روی پوست کیوی بوده عامل بازگشت کیوهای صادراتی ایران بوده و باید به موقع سم پاشی می شدند؛ این در حالی است که یک عضو خانه کشاورز در گفتگو با موج در واکنش به اینکه برخی کشورها محصولات کشاورزی ایران را با عنوانی همچون آلوده برگردانده‎اند، گفت: کیوی ایران به کشورهای هند و... رفت ولی در نهایت با ادعای آلودگی برگردانده شدند که البته این ادعا درست نیست؛ زیرا کیوی اصلا سم پاشی نیاز ندارد. در واقع، کیوی تنها کوددهی می‌شود و اساسا سمپاشی نمی‌شود و اتفاقا کوددهی بیشتر برای افزایش مقاومت این میوه است.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد مساله محدودیت یا ممنوعیت واردات کیوی از ایران، بیشتر تحت‌تاثیر مساله کلان اقتصادی یا سیاسی بوده و به آلودگی ربطی نداشته باشد.

سکوت سنگین و ادامه‌دار

 در حالی که افکار عمومی مکررا می‌پرسند محصولات کشاورزی برگشتی به ایران چه تکلیفی دارند و چطور در بازار عرصه می‌شوند، وزارت جهاد کشاورزی سکوتی سنگین را در دستور کار قرار داده و واکنشی به این موضوع نشان نمی‌دهد . این در حالی است که با توجه به نگرانی شدید از بالا بودن میزان سم در این محصولات، لازم است اطلاعیه‌ای شفاف و دقیق در این زمینه منتشر شود تا تکلیف این وضعیت روشن گردد .

بسیاری از کاربران شبکه‎های اجتماعی این سئوال را مطرح می‌کنند که اگر سم و کود مصرفی در ایران استاندارد نیست و مانعی برای صدور این محصولات به بازارهای جهانی تلقی می‌شود، چطور می‌توان به مصرف همین محصولات غذایی در ایران رضایت داد و آیا این اقدام تهدیدی برای سلامت مردم ایران محسوب نمی‌شود؟

 به نظر می‌رسد زمان آن رسیده است تا استانداردهای داخلی با استانداردهای بین‌المللی در این مسیر همگام شده و افکار عمومی ایران نیز نگرانی بابت مصرف محصولات کشاورزی نداشته باشد.