نگاه خیره فعالان استارتاپی به «دیوار»

مهرنوش حیدری

 در روزهای گذشته خبر محکومیت اشکان آرمندهی، مدیرعامل دیوار به حبس موجب واکنش‌های فراوان فعالان کسب و کارهای مجازی شد.

انتشار خبر محکومیت مدیر پلتفرم دیوار سبب حیرت بسیاری از فعالان خرد و کلان دنیای مجازی و تجارت الکترونیک شد.

با اعلام این خبر گروه دیوار در اطلاعیه‌ای اعلام کرد؛ حکم مجازات زندان برای مدیرعامل دیوار، اشکان میرآرمندهی، در دادگاه تجدیدنظر تهران تایید شد. ‌عنوان اتهامی این حکم «فراهم آوردن موجبات فساد و فحشاء از طریق جذب زنان تن‌فروش» است؛ این در حالی است که خدمات دیوار همواره تحت قوانین موجود در کشور و نظارت نهادهای ذی‌ربط بوده است. در این پرونده نیز آگهی‌های موضوع اتهام دارای هیچ محتوای غیرقانونی نبوده و محکومیت دیوار صرفا بر اساس اقداماتی است که اشخاص ثالث در فضای خارج از این پلتفرم انجام داده‌اند.

گفتنی است با افزایش واکنش‌ها نسبت به محکومیت وی؛ احساس نگرانی فراوانی در میان فعالان کسب و کارهای مجازی ایجاد شد که در نهایت رییس قوه‌قضاییه را به واکنش واداشت؛ به طوری که  دستور رسیدگی مجدد به پرونده مدیرعامل سایت دیوار را صادر کرد.

همان‌طور که ذکر شد انتشار این خبر موجی از نگرانی را برای فعالان صنعت کسب و کار‌های اینترنتی ایجاد کرد اما دستور غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رییس قوه قضاییه برای بررسی مجدد این پرونده را می‌توان گامی مثبت در زمینه حمایت و آرامش‌بخشی به کسب و کارهای مجازی در شرایطی که تحریم‌ها و کرونا صدمات فراوانی بر پیکر اقتصاد کلان و بازارها مختلف وارد کرده، دانست زیرا هرگونه نگرانی و عدم اطمینان از آینده می‌توان صدمات جبران‌ناپذیری بر کسب‌وکارهای مجازی وارد کند.

ناامیدی فعالان کسب و کارهای مجازی از حکم مدیر عامل دیوار

رضا الفت‌نسب، عضو هیات‌مدیره اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی در گفت‌وگو با توسعه ایرانی درباره تبعات محکومیت مدیرعامل سایت و پلتفرم دیوار بر وضعیت کسب و کارهای مجازی اظهار کرد: بحثی درباره این حکم داریم و به نظر می‌رسد که واقعا حکم دقیقی نیست و بنده و سایر اعضای این اتحادیه نیز اعلام کرده‌ایم که نسبت به این حکم اعتراض داریم و از قوه قضاییه درخواست می‌کنیم که هم این موضوع را حل و فصل کند.

وی تصریح کرد:‌این قبیل موارد قبلا اتفاق افتاده و تکرار شده است در حالی‌که باید پلتفرم‌ها را به رسمیت بشناسیم.

وی توضیح داد: باید در نظر گرفت که مسئولیت محتوا در پلتفرم‌ها طبق دستورالعملی که قوه قضاییه  در سال 1396 منتشر کرده؛ برعهده صاحب محتواست. حال باید پرسید چه اتفاقی در مورد این پرونده و پلتفرم افتاده و یکی از کسب و کارهای بزرگ ایرانی که در حوزه آنلاین و مجازی این‌گونه محکوم می‌شود؛ در حالی که در اکوسیستم آنلاین ایران 95درصد از جمعیت آن را جوانان 18 تا 32 ساله را تشکیل می‌دهند این موارد به حتم موجب ناامیدی و نگرانی خواهد شد.

وی تاکید کرد: بسیاری از افراد دیوار، کافه بازار، دیجی‌کالا، تپسی، اسنپ و ... را به عنوان الگوهای کسب و کاری خود قرار داده‌اند و فعالیت این پلتفرم‌ها را دنبال کرده و عملکرد آنها را مقایسه می‌کنند؛ در دنیا نیز این‌گونه است و مردم و دولت‌ها کارآفرین‌های خود را دوست دارند و کسب و کارهای کوچک سعی می‌کنند آنها را الگو قرار دهند.

الفت‌نسب گفت: با توجه به مشاهدات بنده؛ کسب و کارها و استارتاپ‌هایی که تازه کار خود را آغاز کرده‌اند ، با انتشار این موارد به شدت ناامید شده‌اند و تصورشان این است که در حکومت و دستگاه قضایی قرار است چنین برخوردی را تجربه کنند که این شرایط اصلا خوب نیست و به اعتقاد بنده این رویه باید اصلاح شود زیرا امروز کشور نیاز دارد تا مشکلات فعلی را جوانان، استارتاپ‌ها، کسب و کارهای نوین و با نگاه فن‌آورانه خود و مطابق تاکیدات مقام معظم رهبری حل کنند.

ممانعت از بروز نگرانی برای سرمایه‌گذاران کسب و کارهای مجازی

این فعال بازار کسب و کارهای مجازی درباره ملزومات رونق گرفتن کسب و کارهای این حوزه توضیح داد: برای این کار ابتدا نباید این جامعه و اکوسیستم را نگران کنند؛ سرمایه‌گذارانی که تمایل به حضور در این حوزه دارند را نباید نگران کرد زیرا چنین مواردی موجب نگرانی‌ آنها می‌شود. بنده مخالف این نیستم که در صورت بروز تخلف با آن برخورد و رسیدگی نشود اما چرا باید فرد را برای موضوعی که قوه قضاییه دستورالعمل تعیین کرده به زندان و حبس محکوم کنند. در این موضوع پلتفرم باید دارای ابزارهایی باشد و محتوا را کنترل کند که بر اساس مشاهدات و اطلاعات بنده پلتفرم دیوار تا حدود زیادی این کار را انجام داده به طوری که روزانه 750هزار آگهی ثبت می‌شود که 300 هزار مورد از آنها رد می‌شود که عدد بزرگی است. البته در مواردی ممکن است کم‌کاری و یا حتی دور زدن اتفاق بیافتد اما به هرحال چنین برخوردهایی سبب می‌شود که سرمایه‌گذاران نسبت به این موضوع سرد شوند.

عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی: کسب و کارها و استارتاپ‌هایی که تازه کار خود را آغاز کرده‌اند، با انتشار خبرهایی در خصوص محکومیت مدیرعامل یک پلتفرم یا موارد مشابه به شدت ناامید شده‌اند و تصورشان این است که در حکومت و دستگاه قضایی قرار است چنین برخوردی را تجربه کنند

الفت‌نسب اضافه کرد: امروز اکوسیستم کسب و کارهای مجازی در ایران نیازمند سرمایه‌گذاری است زیرا در کشورهای اطراف به ویژه در ترکیه اعداد و ارقام ناشی از این نوع تجارت و کسب و کار را مشاهده کنید، متوجه اهمیت این مساله خواهید شد زیرا اکنون در ترکیه بر روی استارتاپ‌های حوزه تجارت الکترونیک 10 میلیون دلار سرمایه‌گذاری می‌شود در حالی که سرمایه‌گذاری خطرپذیر هم محسوب می‌شود. در مجموع سرمایه‌گذاری در یک بستر امن دارای ریسک است و در شرایط فعلی ریسک و چاشنی‌هایی مانند محکومیت یکی از بزرگترین پلتفرم‌ها را نیز باید شاهد بود. این موارد سبب می‌شود بسیاری از افراد تمایلی به سرمایه‌گذاری در این بازار نداشته باشند و صرفا پلتفرم‌هایی که از سابق بوده‌اند در حال رشد هستند و کسب و کارهای کوچک درجا می‌زنند.

تجربه سایر کشورها برای مقابله با تخلفات کسب و کارهای مجازی

عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی درباره تجربه سایر کشورها که تجارت الکترونیک و مجازی را در اولویت کار خود قرار داده‌اند، نسبت به بروز تخلفات در این‌گونه کسب و کارها بیان کرد: سایر کشورها هرکدام دارای قوانین مختص خود است و سختگیری‌هایی نیز اعمال می‌شود اما به سه مورد بسیار مهم توجه می‌کنند؛ نخست آنکه گزارش مردم را دریافت کرده و در صورت نیاز آگهی را از پلتفرم حذف می‌کنند؛ محتوا را به صورت جدی بررسی می‌کنند تا محتوای مجرمانه منتشر نشود و دستورات مراجع قضایی را مورد بررسی قرار می‌دهند که در ایران نیز به همین روش عمل می‌شود؛ اگر پلتفرمی به این موارد توجه نکرد ، در صورت احراز تخلف جریمه نقدی در نظر می‌گیرند البته بنده نمی‌توانم رد کنم که این تخلفات زندان ندارد بلکه ممکن است در نقطه‌ای از دنیا برای این‌گونه تخلفات زندان نیز در نظر گرفته شود.

وی افزود: در اغلب کشورها برای تخلفات در کسب و کارهای مجازی جریمه‌های نقدی در نظر گرفته می‌شود برای نمونه در چند هفته گذشته برای گوگل، فیس‌بوک ، اوبر و ... در کشورهای مختلف محکوم به پرداخت جریمه نقدی شدند. اما محکومیت زندان برای کسی که کسب و کار ایجاد کرده و جوان است و حتی او تخلف را مرتکب نشده  حتی موارد و الزامات را رعایت کرده نباید با چنین واکنشی مواجه شود زیرا شخص دیگری آگهی را گذاشته و امکان نیت‌خوانی وجود ندارد بنابراین ضرورت دارد تا به شیوه‌های دیگری با او برخورد شود.

الفت‌نسب تاکید کرد: پلتفرم‌ها در کسب و کارهای مجازی ابزار محسوب می‌شوند و مانند این است که بنده و شما از تلفن همراه هوشمند به درستی استفاده و صحبت کنیم و در مقابل برخی افراد تخلفی نیز با آن مرتکب می‌شوند بنابراین نمی‌توان صاحب اپراتورها را محکوم به تخلف کرد. در دنیا نیز جریمه نقدی را برای مقابله با این‌گونه تخلفات در نظر گرفته و اعمال می‌کنند.