با خروج امارات از «تیم بی»؛
کانال مالی ابوظبی - تهران گشوده شد
محمود نوروزیه
بعد از تنش سیاسی شدید در سال 96 که به دنبال جنگ سوریه و یمن در روابط تهران- ابوظبی ایجاد شد؛ امارات با یک چرخش و تغییر رویه در تجارت خارجی خود، مانع همکاری صرافی‌ها و بانک‌هایی شد که با بازرگانان ایرانی همکاری می‌کردند.
اما چند روزی است که دیپلماسی ایران و امارات وارد مرحله جدیدی شده و ارسال پیام‌ها و سفر هیات اماراتی به تهران در سه‌شنبه گذشته نیز حاکی از آن است که ابوظبی برای همکاری مجدد بانکی با ایران و ایجاد کانال مالی برای این منظور اعلام آمادگی کرده است.
شبکه خبری المیادین در تحلیلی با اشاره به این موضوع نوشت که «سفر هیات اماراتی به تهران تنها به معنای عقب‌نشینی امارات نیست؛ بلکه نشان می‌دهد که ایران نیز به تلاش‌های امارات پاسخ مثبت داده است. قبل از این تهران تمام درهای خود را در برابر تلاش‌های ابوظبی بسته بود زیرا این کشور در تجاوز به یمن و در مساله تحریک به جنگ علیه ایران، از خطوط قرمز ایران عبور کرد و زمانی که پهپاد آمریکایی سرنگون شده توسط ایران از امارات پرواز کرد، تهران بسیار خشمگین شد.»
در این تحلیل آمده است: «پنجمین نشست گارد ساحلی امارات و ایران به سال 2013 بازمی‌گردد و تا چند هفته پیش به دلیل تنش میان ایران و آمریکا و به قول محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران؛ قرار گرفتن عربستان و امارات در صدر «تیم بی»، هیچ‌کس انتظار نداشت که ششمین نشست ایران و امارات در تهران برگزار شود. بر این اساس خروج نیروهای اماراتی از یمن در وهله اول نشان می‌دهد که امارات امید خود به شرط‌بندی روی حمایت آمریکا در مقابله با ایران را از دست داده است.»
از سوی دیگر نماینده دائم عربستان در سازمان ملل نیز برای بار اول اعلام کرد که ریاض آماده ازسرگیری روابط دیپلماتیک با تهران است. عربستان همچنین کشتی ایرانی که به مدت یک ماه و نیم در سواحل کشورش توقیف شده بود را آزاد کرد و چه‌بسا نامه‌هایی که ریاض از طریق سفارت سوئیس به تهران می‌فرستد در همین راستا باشد.
ظریف: الحمدلله از اعضای «تیم بی» کم می‌شود
تایید تلویحی ظریف نسبت به چرخش امارات و عربستان به سوی ایران در نشست خبری اخیر نیز؛ از عادی‌سازی روابط میان دو کشور حکایت دارد.
وزیر امور خارجه در این نشست با تأکید بر این نکته که الحمدلله از اعضای «تیم بی» کم می‌شود و ما از این امر استقبال می‌کنیم، یادآورشد: «دوست داریم رابطه‌مان با همسایگان بهتر شود، سفره ایران به عنوان برادران شما گسترده است. ما آمادگی داریم و این گفت‌وگو به نفع عربستان، امارات و همه کشورهای منطقه است».
کانال مالی امارات فرصت عبور از تحریم‌های آمریکا
در تحریم‌های پیشین آمریکا، دبی کانال مالی قابل‌قبولی برای تجار ایران بود؛ ولی پس از تیرگی روابط میان دو کشور؛ فعالان اقتصادی ایران با تغییر استراتژی صادراتی به بازارهای کشورهای همسایه کوچ کردند. اکنون با توجه به تغییر معادلات سیاسی منطقه از یک سو و چرخش رویکرد کشورهای عربی؛ آمادگی امارات برای همکاری با ایران درزمینه اقتصادی می‌تواند راهگشای بسیاری از مبادلات تجاری ایران برای صادرات نفت و تبادل اموال در وضعیت تحریم‌های آمریکایی باشد.
بلومبرگ در گزارشی با نگاه مثبت به این تغییر استراتژی کشورهای همسایه نسبت به ایران عنوان کرده است که براساس آمار تقریباً ۸۰ درصد ایرانی‌هایی که تاکنون فعالیت تجاری با امارات داشته‌اند، به‌دلیل محدودیت، بلوکه شدن حساب‌ها و کاهش ارزش ریال مجبور شده‌اند که روابط خود را با امارات متوقف کنند و تعداد زیادی از این افراد، عمان، قطر، ترکیه و گرجستان را به جای امارات انتخاب کرده‌اند؛ اما ازسرگیری مذاکرات میان ایران و امارات نشانگر آن است که احتمال بهبود روابط میان این دو کشور وجود دارد.
مسعود دانشمند که پیش از این ریاست اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات را برعهده داشت در این زمینه با ارائه اطلاعاتی که هنوز رسانه‌ای نشده است، عنوان کرد: «روابط سیاسی و تجاری امارات و ایران در حال تغییر است. چندی پیش امارات از بازرسان FATF خواست که عملیات بانکی آن را بررسی کنند تا مشخص شود این کشور در زمینه پولشویی و سایر موارد مربوط به FATF تخلفی نداشته است و بانک‌های این کشور همسو با قوانین بین‌المللی حرکت کرده‌اند.» دانشمند ادامه داد: این هفته بازرسی‌های FATF در امارات به پایان می‌رسد و بعد از آنکه مشخص شد بانک‌های این کشور شفاف عمل کردند، امارات فرصتی برای همکاری بانکی با ایران پیدا می‌کند. بعد از این مرحله به طور قطع اماراتی‌ها سراغ تجار ایرانی می‌روند که کار آنها شناسنامه‌دار و قانونی است.»
البته در این میان برخی کارشناسان نسبت به چراغ سبز اماراتی‌ها برای ازسرگیری روابط چندان خوش‌بین نیستند و می‌گویند اگر منافع این کشور به خطر بیافتد؛ با چرخش به سمت آمریکا، دوباره رفتاری خصمانه خواهد داشت. رضا پدیدار، عضو اتاق بازرگانی ایران، در این مورد معتقد است: «اواخر سال 96 اماراتی‌ها رفتار خود را با ایران تغییر دادند و تمام همکاری‌ها را متوقف کردند. درست است که آنها خواهان توسعه همکاری‌ها هستند، ولی من نسبت به آنها و رفتاری که در آینده خواهند داشت دید مثبتی ندارم.»
چند روزی است که دیپلماسی ایران و امارات وارد مرحله جدیدی شده و ارسال پیام‌ها و سفر هیات اماراتی به تهران در سه‌شنبه گذشته نیز حاکی از آن است که ابوظبی برای همکاری مجدد بانکی با ایران و ایجاد کانال مالی برای این منظور اعلام آمادگی کرده است
اما در نقطه مقابل گروهی از صاحب‌نظران می‌گویند که امارات با اجازه به سمت ایران آمده است و می‌خواهد همکاری‌های مشترک را گسترش دهد. دانشمند، رئیس خانه اقتصاد ایران در این زمینه با تاکید بر اینکه اماراتی‌ها اجازه از بالاسری‌ها دارند و از دوستان، همسایگان و بالاسری‌های خود مشورت گرفته و با مجوز آنها بازگشته‌اند، می‌گوید: «اگر هماهنگی‌های لازم نبود به‌طور قطع شاهد برگشت آنها نبودیم.» وی به فعالان تجاری توصیه می‌کند که با هر سازوکاری که با امارات جلو می‌روند شفافیت را مدنظر قرار دهند.
دانشمند معتقد است: «امارات تا زمانی در کنار تجار ایرانی خواهد بود که فعالان اقتصادی به روشنی کار کنند و هیچ فعالیتی خارج از آنچه تعهد می‌دهند، انجام ندهند. تجارت‌خانه‌های دوبی با تجار ایرانی همراه خواهند بود و فارسی صحبت کردن آنها به نفع فعالان اقتصادی است. از سویی همزمانی ساعت کاری ایران و امارات هم از دیگر ویژگی‌های همکاری مشترک است.»
رویکرد مسالمت‌آمیز امارات با ورود به مرحله بحران اقتصادی
فرشید فرزانگان، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات در گفتگو با ایران، درباره احیای روابط تجاری و سیاسی ایران و امارات یادآورشده است: «نسبت به ماه‌های بهمن و اسفند رفتار امارات با تجار و بازرگانان ایرانی تغییر کرده و حرکت به سمت احیای روابط آغاز شده است. یکی از دلایلی که باعث شده امارات نسبت به ایران تغییر رفتار نشان دهد، اهمیت ایران در اقتصاد این کشور است. از آنجا که اقتصاد امارات وارد رکود شده مسئولان این کشور تصمیم گرفتند با ایران همکاری کنند. هنوز گشایش ال سی با امارات آغاز نشده، اما با آغاز فعالیت تجار در امارات شاهد گشایش ال سی و سایر همکاری‌ها خواهیم بود.»
دبی که پیش از این حرکت در مسیر جهش‌های اقتصادی را در برنامه داشت و قصد داشت تا خود را به‌عنوان «سوییس منطقه» معرفی کند، در یک دهه اخیر با بروز چالش در زمینه تامین امنیت سرمایه مواجه شده است.
در این زمینه شاخص‌های سه بخش املاک، گردشگری و مالی به عنوان رکن‌های غیرنفتی امارات که محرک اصلی فعالیت‌های اقتصادی این کشور به شمار می‌روند نشان می‌دهند که شرایط اقتصادی این کشور پس از رکود چند ساله وارد مرحله بحران شده است.
گزارش بانک مرکزی امارات نشان می‌دهد که قیمت املاک در دبی در سه ماهه سوم سال 2018به میزان۷.۴درصد کاهش یافته است. در ابوظبی نیز قیمت املاک در این زمان ۶.١ درصد کاهش نشان می‌دهد.
رویترز هم در گزارشی اشاره کرده است که در برهه اخیر، بسیاری از تاسیسات گردشگری در دبی از هتل‌ها، بازارها و فروشگاه‌ها گرفته تا رستوران‌ها و کافه‌ها بسته شده است؛ این وضعیت می‌رود که شهر پول و تجارت جهانی را با سرعت در آینده نزدیک تبدیل به «شهر ارواح» کند.
گردشگری از مهمترین بخش‌های اقتصادی امارات به شمار می‌رود. با این حال بخش گردشگری در حال تجربه بدترین وضعیت در سال‌های اخیر است. دفتر رسانه‌ای دبی اعلام کرده که رشد میزان گردشگران خارجی از دبی در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۱۸ متوقف شده است.
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات: چرخش دیپلماسی امارات به دلیل اهمیت ایران در اقتصاد این کشور است و از آنجا که اقتصاد امارات وارد رکود شده مسئولان این کشور تصمیم گرفتند با ایران همکاری کنند
بخش مالی نیز یکی از سه ضلع مهم اقتصاد دبی است. برآوردهای رسمی نشان می‌دهد که سهم بخش‌های غیرنفتی در تولید جاری امارات در سال ٢٠١٧ بیش‌از ۷۷.۷درصد است. این بخش نیز درحال‌حاضر با توجه به کاهش سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خارجی با بحران مواجه شده است که تاثیر این مسئله در بازار بورس دبی به عنوان سومین بازار بزرگ بورس جهان عرب مشهود است.
براین‌اساس بررسی بخشی از مهمترین شاخص‌های اقتصادی امارات و به ویژه دبی نشان‌دهنده این امر است که سه بخش اصلی قدرتِ دبی یعنی املاک، گردشگری و بازار سرمایه بر لبه پرتگاه بحران حرکت می‌کنند. این امر بیانگر این واقعیت است که چرخش مسالمت‌آمیز امارات و چراغ سبز ازسرگیری روابط اقتصادی با ایران در کنار عادی‌سازی دیپلماسی سیاسی و منطقه‌ای، رویکرد روان‌سازی دیپلماسی اقتصادی را نیز برای عبور از این بحران، در نظر دارد.
دیدگاه تان را بنویسید