نگاهی به دلایل عقب‌گرد قیمت دلار
تنبیه سفته‌بازان
از یاد نبرده‌ایم که حسن روحانی به هنگام حضور در مجلس برای پاسخ به سوال نمایندگان گفته بود فعلا برای احتیاط و حفظ ذخایر ارزی کشور، مقدار عرضه را کنترل کرده است و اگر به بانک مرکزی برای افزایش عرضه دستور بدهد، قیمت دلار به بهای سال گذشته بازمی‌گردد بخشی از کاهش قیمت به کاهش نقدینگی جدید برای خرید مربوط است. در ماه‌های گذشته در موج‌های گوناگون افزایش قیمت، بخش بزرگی از نقدینگی مردم به دلار کاغذی تبدیل شد. ورود قیمت دلار به هر کانال قیمتی جدید، بخشی از مردم را برای خرید دلار، تحریک کرد و نقدینگی ریالی جامعه را بلعید
مهدی الیاسی، روزنامه نگار
درحالی‌که قیمت دلار در روزهای گذشته به 19 هزار تومان رسید و بسیاری از فعالان بازار و تحلیلگران اقتصادی، ورود دلار به کانال 20 هزار تومان در روزهای آتی را کاملا در دسترس می‌دانستند، از ظهر دوشنبه ناگهان ورق برگشت. شبکه‌های اجتماعی ناگهان پر شد از اخبار کاهش قیمت دلار. خبرهایی که بعضا باورنکردنی بود؛ تشکیل صف فروش با قیمت‌هایی که بازگشت به آن بعید به نظر می‌رسید. در بعضی شهرها فروشندگان شبانه به خیابان‌هایی که محل خرید و فروش ارز است آمدند و در به در دنبال خریدار می‌گشتند. تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد یادآور فردای پذیرش قطعنامه 598 و کاهش قیمت دلار بود: افرادی دلار به دست، مضطرب و به دنبال خریدار.
حتی صحبت از فروشندگانی بود که حاضر بودند دلار به قیمت 8 هزار تومان و کمتر نیز بفروشند. صبح سه‌شنبه نیز با خبرهای کاهش قیمت دلار آغاز شد. گزارش میدانی خبرنگار ایلنا از میدان فردوسی و چهارراه استانبول از آغاز صبح با دلار 10 تومانی خبر می‌داد. براساس این گزارش اگر چه صبح سه‌شنبه با دلار 10 هزار تومانی آغاز شد اما قیمت‌ها هیچ ثباتی نداشت و در یک بازه 10 هزار تا 13 هزار تومان در نوسان بود. اما نکته مهم این است که عمده حاضران، فروشنده هستند و کمتر کسی حاضر به خرید است. خبرهای مستمر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مبنی بر کاهش قیمت دلار، صف فروش را تشدید کرده و بسیاری از دلارهای خانگی روانه بازار شده، در نتیجه میزان عرضه بر تقاضا پیشی گرفته است. آخرین خبرها از ورود قطعی دلار به کانال 10 هزار تومان حکایت دارد.
اکنون همه می‌پرسند علت کاهش قیمت دلار چیست؟ این کاهش قیمت قطعا تک‌عاملی نیست و ترکیب چند عامل را می‌توان برشمرد.
افزایش عرضه بانک مرکزی
به دنبال اختیاراتی که سران سه قوه به بانک مرکزی دادند، به نظر می‌رسد بانک مرکزی از ظهر دوشنبه، میزان عرضه را افزایش داده است. آنچه در دو ماه اخیر کاملا به چشم می‌آمد، کاهش تزریق دلار کاغذی از سوی بانک مرکزی به بازار بود. استدلال معاونت ارزی بانک مرکزی این بود که در شرایط کنونی عرضه دلار کاغذی به خروج دلار از کشور و روانه شدن آن به کشورهای همسایه منجر می‌شود؛ استدلالی که اگرچه موجه بود، اما در عمل به دلیل رشد تقاضای سفته‌بازانه، میزان تقاضا را بر مقدار عرضه پیشی داده بود. به نظر می‌رسد بانک مرکزی با افزایش عرضه نسبت به تنظیم بازار اقدام کرد. همچنین در زمانی مناسب دست به تنبیه تقاضاهای سفته‌بازانه زده است.
از یاد نبرده‌ایم که حسن روحانی نیز به هنگام حضور در مجلس برای پاسخ به سوال نمایندگان گفته بود فعلا برای احتیاط و حفظ ذخایر ارزی کشور، مقدار عرضه را کنترل کرده است و اگر به بانک مرکزی برای افزایش عرضه دستور بدهد، قیمت دلار به بهای سال گذشته بازمی‌گردد. ادعایی که منطقی است زیرا حجم تقاضا برای دلار کاغذی حدود 3 درصد تقاضای کل دلاری کشور است و دولت با عرضه حدود 30 میلیون دلار در روز می‌تواند قیمت را به‌شدت کاهش دهد.
کمرنگ شدن دلار در مبادلات تجاری کشور
یکی دیگر از دلایل کاهش قیمت کمرنگ شدن نقش دلار در مبادلات تجاری ایران با بخش خارجی است. در حال حاضر بخشی از مبادلات تجاری ایرانیان با کشورهای همسایه با واحد پولی دو کشور صورت می‌گیرد.
مثلا عراق از اصلی‌ترین شرکای تجاری ایران است و در ماه‌های اخیر عمده مبادلات تجاری با ریال ایران یا دینار عراق صورت می‌گیرد. همچنین بخش زیادی از مبادلات با چین، هند، روسیه و ترکیه به همین شکل درآمده است. سفرهای خارجی ایرانیان نیز عمدتا از طریق واحد پولی کشور مقصد انجام می‌شود. از این رو به نظر می‌رسد بخشی از تقاضای دلاری برای واردات یا سفر کاسته شده است.
کاهش نقدینگی و اشباع نسبی بازار
از سوی دیگر بخشی از کاهش قیمت نیز به کاهش نقدینگی جدید برای خرید مربوط است. در ماه‌های گذشته در موج‌های گوناگون افزایش قیمت، بخش بزرگی از نقدینگی مردم به دلار کاغذی تبدیل شد.
ورود قیمت دلار به هر کانال قیمتی جدید بخشی از مردم را برای خرید دلار، تحریک کرد و نقدینگی ریالی جامعه را بلعید.
از سوی دیگر بخش‌های دیگر نقدینگی شهروندان به سوی بازارهای مانند سکه آتی، خودرو، بورس و حتی خرید لوازم خانگی سوق داده شد. به نظر نمی‌رسد منابع هنگفت جدیدی برای خرید مجدد دلار و ایجاد تقاضای جدید وجود داشته باشد. بدیهی است کاهش تقاضا اگر با مقداری از افزایش عرضه، همراه شود، افت قیمت را به دنبال داشته باشد.
جذاب شدن صادرات و ورود دلارهای صادراتی
قیمت بالای دلار در ماه‌های گذشته صادرات را به امری بسیار جذاب تبدیل کرده است. در سه ماه گذشته شاهد بودیم بسیاری از کالاهایی که تصور نمی‌شد مزیت صادراتی داشته باشد به فهرست کالاهای صادراتی افزوده شد. از فولاد و پتروشیمی و لوازم خانگی گرفته تا رب گوجه فرنگی و روغن و بسیاری از اقلام دیگر.
قیمت دلار به نحوی بالا رفته که هر تولیدکننده‌ای نفع خود را در صادرات می‌بیند. رشد چشم‌گیر صادرات در کنار تعهد سپاری ارزی، باعث شده بخش قابل‌توجهی از ارز صادراتی به کشور بازگردد و افزایش عرضه را در کنار تقاضا
موجب شود.
افزایش قیمت نفت
قیمت نفت در دو ماه گذشته از رشد مناسبی برخوردار بود. بهای نفت اینک به بالای 80 دلار رسیده است.
رشد قیمت نفت باعث شده در عمل کاهش فروش ایران جبران شود. یعنی اگرچه تاکنون حدود 500 هزار بشکه از میزان فروش ایران کاسته شده اما افزایش قیمت، موجب شده عملا میزان درآمد ارزی کشور کاهش نیابد و درآمد ارزی کشور حدودا به میزان قبل از تحریم‌ها باشد.
احتمال الحاق ایران به FATF
زمزمه‌های الحاق ایران به FATF چشم‌اندازی امید بخش و باثبات در مناسبات بانکی ایران با نظام بانکی بین‌المللی را نوید می‌دهد امری که نمی‌توان تاثیر روانی آن بر بازار پول را نادیده گرفت.
ایجاد کانال مالی بین ایران و اروپا
در روزهای اخیر اخباری مبنی بر شکل‌گیری یک توافق میان ایران و اروپا برای ایجاد یک کانال مبادلات مالی امن میان ایران و اروپا منتشر شد. این خبر نیز موجب شد چشم‌انداز اطمینان‌بخشی برای تدوام ورود ارز به کشور ار شکل گیرد. امری که تاحدودی از نگرانی‌ها نسبت به عدم تدام عرضه را از بین برد. این موضوع را نیز باید یکی از دلایل کاهش قیمت دانست.
دیدگاه تان را بنویسید