تغییردهنده ذائقه هنری ایرانی ها

علیرضا بخشی استوار 

نمایشگاه آثار فریدون آو هنرمند برجسته ایرانی این روزها در پروژه های بیرون از گالری دستان و در محل گالری وی به نمایش در آمده است.در این نمایشگاه مجموعه ای از آثار آو در مدیوم های مختلف هست که نشان دهنده حجم وسیع عملکرد او در عرصه های مختلف تجسمی است.اگر چه آو را بیشتر به واسطه طراحی گرافیک و تاثیر عمده اش بر فضای طراحی پوستر می شناسند اما او در زمینه طراحی و نقاشی نیز دستی بر کار دارد.این نکته را می توان در نمایشگاه اخیر و در میان مجموعه آثار آو جستجو کرد. 

فریدون آو نخستین فردی بود که ذایقه بصری ایرانی ها را در پوستر و طراحی گرافیک تغییر داد.پس از یک دوره ممتد که پوسترها در ایران از لحاظ زیبایی شناسی تحت تاثیر نگرش بلوک شرق و به خصوص نگرش های کمونیستی بود فریدون آو در دهه 60 و 70 میلادی پس از یک دوره حضور در آمریکا ذایقه گرافیکی ما ایرانی ها را به سمتی برد که بیشتر درون مایه ها و سویه های پاپ آرت داشت.پاپ آرت در آن دوره به واسطه ظهور برخی افراد و به دلیل در دسترس بودن بسیار اهمیت پیدا کرده بود و سریع تر جا افتاده بود. 

اما فریدون آو یک تفاوت برجسته داشت.او به واسطه پیشینه فرهنگی و مذهبی که در ایران داشت این تغییر عمده در ذائقه هنری جهان را خیلی زود از آن خودکرد.آو خیلی زود نماد ها و نشانه های منحصر به فرد خودش را ساخت و منعکس کرد.این اقدام آو با حضورش در ایران و همکاری اش در «انجمن دوستی ایران و آمریکا» و بعدتر «کارگاه نمایش» شکلی وسیع تر به خود گرفت.فهم درست از چیستی پاپ آرت و چگونگی دریافت آلمان های این نوع از هنر در مرکز هدف منجر شد به این مسئله که خیلی زود پوستر های آو فراگیر شده و به عنوان یک نگرش جدید پذیرفته و به تغییر الگوهایی بصری ما بیانجامد. 

فریدون آو اگر چه تا همین چند سال پیش بیشتر به عنوان یک طراح گرافیک شناخته می شد اما طی چند سال گذشته و پس از نمایش مجموعه هایی متنوع از آثار خود  و دیگران باردیگر فریدون آو بر سر زبان ها آمد و به عنوان یک مجموعه دار شروع به انجام برخی فعالیت ها کرد.آو مجموعه دار شخصیت فرهنگی جدیدی بود که به نظر می آمد ربطی چنان به آثار گذشته اش نداد. اما آو داشت کم کم به واسطه نمایشگاه هایی که در گالری های برجسته دبی و تهران و نیویورک برگزار می کرد نگاهش به هنر تجسمی را عرضه می کرد و به نوعی می گفت این هنر مورد علاقه من است.او در این نمایشگاه ها به آثاری که بر روی کاغذ خلق شده بودند یا اصل طراحی را به نمایش در می آورد.او تاثیر بسیاری بر نمایش کلاژهای کاغذی داشت. 

آو به دلیل فاصله گرفتن از عرصه هنر تجسمی در سال های پس از انقلاب به شخصیتی تقریبا ناشناخته بدل شده بود.او قصد بازگشت به این فضا را داشت و از طرفی می خواست با تاثیری گسترده تر دوباره وارد میدان شود.در دوره ای که گالری های تهران درگیر هنر مدرن بودند و بیشتر به تجارت هنر مایل بودند تا نمایش هنر آو مجموعه هایی را به نمایش در آورد که به نوعی می توان آن را ورود به دوران تازه ای از هنر در ایران عنوان کرد.آو بعد از تغییر ذائقه گرافیکی حالا بعد از گذشته سه دهه از انقلاب نه در هیئت یک گرافیست بلکه به عنوان یک کیوریتور و مجموعه دار داشت وارد عرصه هنر تجسمی ایران می شد. 

این نمایشگاه ها فتح بابی بود برای آن که آو دستاوردهای چند ساله اش را در قالب طراحی ، نقاشی و کلاژ به نمایش در بیاورد.  

او به این واسطه از فریدون آو نقاش نیز رونمایی کرد و آثار کلاژ گونه او که معروف به آثار پهلوانی اش بود خیلی زود مور وثوق وارد شد.اگر چه این مجموعه، در میان آثار آو یکی از ضعیف ترین هاست اما همین مجموعه منجر شد تا فریدون آو طراح،فریدون آو نقاش نیز باشد. 

او در نقاشی بسیار کمینه گرا است.او در نقاشی ذائقه ای مینیمالیستی دارد.در نقاشی های اخیرش او به نقش گل، برگ ، شاخه و موضوعاتی از این قبیل بسیار می پردازد و به واسطه این آثار نمایشگاه های گسترده ای را ترتیب داده است.

اگر چه چند سال قبل یعنی در سال 92 نمایشگاهی در یادبود و معرفی دستاورد های آو در تهران و گالری طراحان آزاد برگزار شد اما نمایشگاه اخیر را می توان در ادامه آن نمایشگاه دانست. جایی که حالا خود فریدون آو مجموعه ای از تلاش های خود در عرصه نقاشی را به نمایش در آورده است.