پرسه صور اسرافیل در محوطه‌های تاریخی

پگاه دهدار ،  راهنمای گردشگری

دو هفته اخیر را شاید بتوان به عنوان مهم‌ترین و جذاب‌ترین روزهای ایران در حیطه‌ی تاریخ و باستان‌شناسی یاد کرد. روزهایی که با خبر کشف اسکلت‌های انسانی و حیوانی در تخت جمشید آغاز شد که به هنگام کاوش آبراهه‌های این سایت دو هزار و پانصد ساله یافت شدند و سپس گویی سفر صور اسرافیل به اصفهان رسید و از آنجا به شوش رفت...

باستان‌شناسان در طی عملیات نجات بخشی آثار تپه اشرف اصفهان و در مسیر لوله‌گذاری آب به سمت شرق این تپه به یافته‌های باارزش و قابل توجهی رسیدند که تا پیش از این در فلات مرکزی ایران سابقه نداشته است.

چندی پیش نیز در این محوطه چندین گور خمره، قربانی و تدفین آیینی اسبی چهار ساله، و تدفین مهری بانویی اشکانی کشف شده بود که این مسئله گمانه‌ها را قوی‌تر می‌کند که در گذشته در این مکان به احتمال زیاد گورستانی اشکانی وجود داشته که در واقع از دوره‌ای ناشناخته از تاریخ کهن اصفهان پرده برداشته است.

حال  در فاصله 10 متری از جسد بانوی اشکانی، اسکلت دختر نوجوان 13 ساله‌ای پیدا شده که تدفین آن به صورت طاق باز صورت گرفته بوده است.

علیرضا جعفری زند در اینباره افزود: از تدفین پیداست که قبر طراحی شده است. در کنار این  جسد سکویی وجود داشته که روی آن بقایای یک کوزه بزرگ شکسته و یک قسمت از ستون فقرات یک اسب گذاشته شده است.

به گفته جعفری زند دورتادور تدفین این دختر ۱۳ ساله اشکانی سنگ‌چین و سکویی ایجاد شد که پیشترهم در گور بانوی اشکانی بقایای از این نوع سکو پیدا شده بود و بر روی آن کوزه آبی نیز  قرار داشت.

 این باستان‌شناس معتقد است به دلیل آشفتگی شواهد معماری و اشیا این ۲ قبر، به

احتمال قوی در تاریخ بسیار دوری گورها باز شدند.

جسد بانوی اشکانی که در چند هفته گذشته در شمال تپه اشرف پیدا شد سر به سوی شرق یعنی طلوع آفتاب بود اما جسد دختر نوجوان ۱۳ ساله طاق باز تدفین شده است.

در گورستان‌های دوران اشکانی و تدفین‌های دوران مهرپرستی اجساد به جهت‌های مختلف به صورت طاق باز و یا  صورت  به سمت  شرق تدفین می‌شدند. برخی هم معتقدند مهرپرست‌ها این عادت را داشتند که هر زمانی مرده دفن می‌شد صورت به همان جهتی بود که خورشید قرار داشت.

ایران محوطه‌های تاریخی بی‌شمار و باارزشی دارد اما شاید بتوان محوطه شوش و خوزستان را به عنوان یکی از مهم‌ترین آن‌ها دانست. چند روز پیش باستان‌شناسان و کاوشگران در منطقه هفت تپه خوزستان به اسکلت 23 دختر جوان دست یافتند.

اسماعیل یغمایی، باستان‌شناس برجسته کشورمان گفت: این گور در یک معبد و کاملاً مخفی بود و درِ آن  به نوعی ساخته شده بود که کسی نمی‌توانست آن را ببیند. در این محوطه گِل‌نوشته‌های متعددی پیدا شد حتی یکی از این گِل‌نوشته‌ها درباره این معبد، چرایی و چگونگی فعالیت در آن توضیح می‌داد.

البته شاید استفاده از لفظ «قربانی» درست نباشد. چون هیچگاه در ایران قربانی انسانی و انسان‌کشی وجود نداشت. در بخش‌هایی توضیح داده شده بود که دختران جوان به صورت خودخواسته خود را تقدیم معبد می‌کردند و مراسم‌ آیینی را اجرا می‌کردند. آن‌ها در زمان نیاز مانند جنگ و خشکسالی و غیره حاضر بودند جان خود را به عنوان هدیه به خدایان تقدیم کنند و بنا بر باورهایشان می‌خواستند در آن نیروی ماورا طبیعت ذوب شوند و دانسته و خودخواسته این کار را انجام می‌دادند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌دانیم آن‌ها در آن دوره چه آیین و مذهبی داشتند و برای چه خدایی خود را فدا می‌کردند، گفت: هنوز به پاسخ این سوال دست نیافته‌ایم اما قطعاً خدایی را می‌پرستیدند که برایشان بسیار ارزشمند بود.