حلاوت مایل به تلخی گزنده

 به آن بیماری خاموش می‌گویند، بیماری که نه درد دارد نه خونریزی و نه حتی تبی که میزبانش را از آمدنش خبردار کند. از این رو فرد بیمار تا مدت‌ها از ابتلای خود به این بیماری باخبر نمی‌شود. سخن از بیماری دیابت است که در ادبیات عامیانه به آن «مرض قند» می‌گویند، بیماری شیرینی که افزایش شیوع آن طی سال‌های اخیر آن را به بزرگ‌ترین اپیدمی تاریخ و پنجمین علت مرگ‌و میر ایرانیان تبدیل کرده است. به اعتقاد کارشناسان حوزه بهداشت کم‌تحرکی و چاقی از عوامل اصلی ابتلا به این بیماری خطرناک است.

 دیابت بیماری مزمنی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از آن رنج می‌برند و همواره ناچار به نظارت مداوم بر سطح گلوکز خون خود و تزریق انسولین در طول روز هستند؛ دیابت زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده انسولین کافی تولید نکرده یا بدن به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده نمی‌کند.

نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر با اعلام کاهش میزان شیوع و مرگ و میر ناشی از دیابت در تهران، این بیماری را پنجمین علت مرگ در کشور خواند. باقر لاریجانی، رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در افتتاحیه پروژه «تهران پایتخت تغییر دیابت» با بیان اینکه بیش از ۵/۸ درصد هزینه‌های بهداشت و درمان کشور صرف دیابت می‌شود، گفت: در ۲۷ سال گذشته در برخی استان‌های کشور، میزان شیوع دیابت دو برابر شده و در جمعیت بالای ۵۰ سال کشور، ۵۰ درصد یا مبتلا به دیابت هستند یا در معرض این بیماری قرار دارند.

دیابت یک اختلال در سوخت‌وساز (متابولیسم) بدن است که در آن یا انسولین به مقدار کافی در بدن وجود ندارد یا انسولین موجود قادر نیست  وظیفه خود را به‌ درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می‌رود. 

رئیس انجمن دیابت: دیابت در ایران به سرعت در حال رشد است به‌طوری‌که ۱۰ درصد از جمعیت کشور مبتلا به این بیماری هستند؛ البته از ۸ میلیون ایرانی تنها ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر تاکنون شناسایی و در جریان بیماری خود قرار گرفته‌اند

آمار‌ها چه می‌گویند؟

 بر اساس آمار،  تا پایان سال ۲۰۱۵ بیش از ۴۱۵ میلیون نفر از افراد ۲۰ تا ۷۹ ساله دنیا مبتلا به دیابت بودند. این تعداد تا سال ۲۰۴۰ از مرز ۶۴۰ میلیون نفر خواهد گذشت. تعداد مبتلایان به دیابت در همه کشورهای جهان در حال افزایش است. بیش از نیم میلیون کودک و نوجوان کمتر از ۱۴ سال در جهان مبتلا به دیابت نوع یک هستند و سالانه ۵ میلیون نفر به دلیل این بیماری جهان خود را از دست می‌دهند. از طرف دیگر بیش از ۳۱۸ میلیون نفر در جهان دچار اختلال تحمل گلوکز هستند که در صورت عدم مداخله موثر اغلب آن‌ها مبتلا به دیابت خواهند شد.

 شیوع دیابت در ایران

بیماری دیابت در ایران نیز به سرعت در حال رشد است. به گفته شکور امیدی، رئیس انجمن دیابت کشور، ۱۰ درصد جمعیت کشورمان مبتلا به دیابت هستند که از ۸ میلیون ایرانی تنها ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر تاکنون شناسایی و در جریان بیماری خود قرار گرفتند. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۱۹ بیش از ۹ میلیون ایرانی به این بیماری مبتلا شوند. میلیون‌ها نفر در کشور نیز مستعد این بیماری هستند و سالانه میلیاردها تومان هزینه روی دست دولت می‌گذارند در حالی که بخش عمده‌ای از آن‌ها حتی از وجود بیماری خبر ندارند.

ضرورت اصلاح سبک زندگی 

رامین کریمی، فوق تخصص غدد شیوع دیابت را به کم‌تحرکی، چاقی، افزایش مصرف مواد غذایی با کالری بالا و سابقه فامیلی گره زد و گفت: آمار مبتلایان به مرض قند در ایران به نسبت جمعیت آن نگران‌کننده است، در حالی که با فعالیت بدنی و بهبود تغذیه و اصلاح سبک زندگی می‌توان تا ۷۰ درصد از ابتلا به دیابت پیشگیری کرد. 

وی در مورد انواع دیابت افزود: دونوع دیابت وجود دارد، دیابت نوع یک که بیماری سیستم دفاعی بدن است، در این بیماری سلول‌های انسولین‌ساز پانکراس تخریب می‌شوند. در نتیجه انسولین یا بسیار ناچیز است و یا اصلا تولید نمی‌شود. بنابراین این افراد باید انسولین تزریق کنند.  

نوع دیگر دیابت، دیابت نوع دو است، که علت بروزش مقاومت به انسولین است. افراد مبتلا به این نوع نمی‌توانند از انسولینی که در بدنشان ساخته می‌شود، استفاده کنند. آنها می‌توانند با ورزش و تغذیه مناسب دیابت خود را کنترل کنند.

بیمار مبتلا به دیابت باید تا آخر عمر خود دارو مصرف کند یا یک سری توصیه‌های بهداشتی و رفتاری را به کار ببندد تا بتوانند به زندگی ادامه بدهد

علائم بیماری خاموش

این فوق تخصص غدد در ادامه با خاموش خواندن بیماری دیابت گفت: مراحل ابتدایی دیابت کاملا بدون علامت است و بسیاری از بیماران بر حسب اتفاق در یک غربالگری یا آزمایش برای کنترل بیماری دیگری، از بیماری قندشان آگاه می‌شوند. بسیاری از بیماران در هنگام تشخیص بیماری چندین سال دیابت داشته و حتی دچار عوارض دیابت نیز شده‌اند. اما به دلیل ناآگاهی اقدامی برای درمان بیماری خود انجام نداده‌اند. وی پرخوری، کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد، خستگی و تاری دید و ...را از علائم اولیه بیماری دیابت نام برد و یادآور شد: موضوعی که برای بیماران مبتلا به دیابت اهمیت دارد، افزایش آگاهی و مراقبت‌های خاص در مورد بیماری‌شان است.

 کریمی از بیماری دیابت به عنوان دروازه ورود به بسیاری از بیماری‌ها نام برد و تصریح کرد: اگر بیمار به موقع از بیماری‌اش خبردار نشود یا در کنترل آن تعلل کند، سلامتی‌اش به خطر خواهد افتاد. این بیماری می‌تواند منجر به عوارض مهمی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی که ریسک سکته را فزایش می‌دهد، بیماری‌های کلیوی، کاهش دید و حتی نابینایی و خونریزی در چشم شود. ضمن این که زخم پای دیابتی از دیگر عوارض ترسناک این بیماری است و در اکثر موارد منجر به قطعی پا می‌شود.

 زنان و دیابت دوران بارداری

دیابت زنان در دوره بارداری موضوع دیگری بود که این فوق تخصص غدد به آن اشاره کرد. به گفته وی شیوع بیماری دیابت در زنان در دوره بارداری بسیار رواج دارد، به نحوی که از هر ۷ یا ۸ تولد، یک نوزاد تحت‌تاثیر دیابت بارداری است و تقریبا نیمی از زنانی که در دوران بارداری مبتلا به دیابت می‌شوند، معمولا طی یک دهه پس از زایمان، به بیماری دیابت نوع ۲ مبتلا خواهند شد.

بنابراین لازم است برای پیشگیری از دیابت در زنان، قبل و بعد از بارداری به آنان آموزش و خدمات بهداشتی ارائه شود. کریمی در پاسخ به این سوال که آیا درمانی قطعی برای دیابت وجود دارد، گفت: این بیماری را هم می‌توان با تغذیه سالم و ورزش کنترل کرد و هم می‌توان از آسیب‌های بعدی آن جلوگیری کرد. اما این اتفاق باید با کمک دارو درمانی باشد. در واقع، بیمار مبتلا به دیابت باید تا آخر عمر خود دارو مصرف کند یا یک سری توصیه‌های بهداشتی و رفتاری را به کار ببندد تا بتواند به زندگی ادامه بدهد. اگر بیماران دیابتی از بیماری خود آگاه باشند و به سلامتی خود اهمیت بدهند می‌توانند سالیان سال و بدون درگیر شدن با عوارض این بیماری زندگی کنند.