ارضای عقدههای سرکوب شده با نمایش‌هایی عجیب و غریب
نگاهی به جشن‌های نوظهور اینستاگرامی
فائزه ناصح، دکترای روانشناسی عمومی
در ظاهر نامش روشنفکری و امروزی بودن است! اما در اصل نمایشی است برای تظاهر، تفاخر و خودنمایی. صحبت از جشن‌هایی است که این روز‌ها در صفحات مجازی جای خود را به صورت پر‌رنگ باز کرده‌اند؛ جشن‌های عجیب و غریب و نامعقولی از تعیین جنسیت گرفته (baby shower) تا جشن‌هایی همچون گودبای پمپرز، جشن اولین قدم یا جشن تاتی، جشن اولین حرف و کلمه‌ای که کودک به زبان می‌آورد و... که هرکدام از این جشن‌ها تم و آداب مخصوص به خود را دارند و خانواده‌ها صرفا برای چشم و همچشمی هزینه‌های سرسام‌آوری را برای نمایش زندگی لاکچری خود به دوستان و اقوام به راه می‌اندازند.
صرف‌نظر از آنکه برگزاری چنین جشن‌های با‌شکوه و پر زرق و برق و همچنین انتشار تصاویر و کلیپ‌های آن در اینستاگرام و دیگر صفحات اجتماعی مجازی نوعی نارضایتی را در سطح جامعه ایجاد می‌کند، باید اذعان داشت که در چنین مراسمی که در‌واقع جشن برای نفر سومی گرفته می‌شود که یا نوزاد به دنیا نیامده است یا کودک، پدر و مادر از فرزند خود به عنوان ابزاری برای شوآف و خودنمایی استفاده می‌کنند. در‌حقیقت پدر و مادر با برگزاری جشن‌هایی که هیچ رنگ و بویی از سنت ایرانی ندارد و فقط از فرهنگ غرب تقلید می‌شود، به نوعی عقدههای فروخورده خویش را التیام می‌بخشند و از طریق القای این نکته که ما مثلا به لحاظ مالی در شرایط خوبی به سر می‌بریم، نیاز‌های درونی خود را ارضا می‌کنند.
از منظر آسیب‌شناسی شاید در نگاه اول اینطور به نظر برسد که قشر مرفه و آنهایی که به یک چشم بر‌هم زدنی صاحب ثروت شده‌اند، مشتری چنین مراسم بیهوده و عجیبی باشند، اما باید متذکر شد که اتفاقا اغلب قشر متوسط و روبه پایین جامعه از این جشن‌ها استقبال می‌کنند؛ بنابراین کسانیکه تمکن مالی چندانی ندارند، برای برگزاری چنین جشن‌هایی و عقب نماندن از دیگران از این تجمل‌های تازه‌وارد، بیشتر آسیب می‌بینند. چرا‌که این طبقه از افراد با‌وجود آنکه از سطح توانمندی مناسبی بر‌خوردار نیستند، برای ارضای احساس سرخوردگی و فقر و همچنین برای عقب نماندن از این قافله، دست به هرکاری می‌زنند تا به آنچه فکر می‌کنند به عرف جامعه تبدیل شده است برسند؛ و به عبارتی برای چشم و همچشمی می‌خواهند مراسمی تجملی را برگزار کنند تا به اصطلاح نسبت به اطرافیان خود کم نیاورند.
به باور کارشناسان یکی از عوامل مهمی که سبب رشد روز افزون چنین مراسم و جشن‌هایی در میان اقشار مختلف جامعه شده، شکاف عمیق طبقاتی است. به‌طوریکه این اقشار برای فخر‌فروشی به یکدیگر و جولان ثروت و امکاناتشان در بین اقشار دیگر جامعه، درصدد خودنمایی ثروت خود در برابر دیگران هستند. بنابراین ایجاد جوامع طبقاتی را می‌توان یکی از علل و عوامل مهم در رویش رسوم عجیب و غریب و همچنین گسترش تجمل‌گرایی دانست. زیرا افراد به نوعی با وارد شدن در چنین بازی‌ای درصدد از بین بردن فاصله طبقاتی خود با دیگران هستند.
ناگفته نماند که ریشه بروز تمام این اتفاقات نوظهور که تقلید از فرهنگ غربی است، در احساس حقارت و سرخوردگی که بعضا بین این اقشار در برابری با دیگران رخ می‌دهد، نهفته است که همین امر یکی از آسیب‌های مهم اجتماعی بوده و به شدت آسیب‌زاست. بنابراین باید خاطر‌نشان کرد رشد اختلاف طبقاتی، بی‌عدالتی و تضاد طبقاتی می‌تواند گروهی از افراد جامعه را در معرض اضطراب و فشار روحی و روانی قرار دهد؛ در همین راستا نیز افزایش سرخوردگی و احساس حقارت ممکن است ناگزیر آنان را به سمت و سوی اعتیاد، بزه و دیگر آسیب‌های اجتماعی سوق دهد که خود می‌تواند معضلات اجتماعی دیگری را برای جامعه به بار آورد.
باید متذکر شد، درست است که علاقه به رشد فرزند امری طبیعی است و برای والدین موضوعی بسیار ارزشمند تلقی می‌شود، اما باید به خاطر داشت که این علاقمندی نباید با جشن و هزینه‌های زیادی همراه باشد.
نمی‌توان کتمان کرد که خانواده‌ها گاهی برای ایجاد شادی و نشاط در زندگی خود دست به برگزاری اینگونه مراسم ابداعی می‌زنند تا موقعیتی را برای دورهمی و رفت و آمد بیشتر فراهم آورند، و در همین راستا نیز کاملا از تبعات برخاسته از این جشن‌ها و مراسم بی‌خبرند. به هرحال نکته مهم این است که ما ایرانی‌ها همیشه، در هر کجای این کره خاکی که بوده‌ایم به فرهنگ خود بالیده‌ایم؛ پس شایسته است جشن‌هایی مربوط به آداب و رسوم و فرهنگ خودمان را همچون جشن «آش دندونی»، «حمام زایمان»، «ختنه سوران» و... که در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند را به جای جشن‌های نوین اینستاگرامی که هیچ ریشه مشخصی ندارد و از فرهنگ غرب تقلید شده‌اند زنده نگهداریم.
دیدگاه تان را بنویسید