قانون و شرع دوچرخه‌سواری بانوان را منع نمی‌کند، اما برخی ...
رکاب زدن در فراز و فرود برخوردهای سلیقه‌ای
ریحانه جولایی
دوچرخه‌سواری زنان، موضوعی است که در سال‌های اخیر تبدیل به مسئله‌ای جنجالی شده است و هرچند وقت یک‌بار خبرهای ضدونقیضی در رابطه با آن شنیده می‌شود. یک روز با انتشار خبر ممنوعیت آن مواجه می‌شویم و روز دیگر خبر تکذیب می‌شود. یک روز حرام بودن استفاده زنان از دوچرخه بحث داغ است و روز بعد گفته می‌شود مانعی ندارد.
ماجرای ممنوعیت دوچرخه‌سواری در اصفهان
حالا چند وقتی می‌شود که آخرین خبرها از ممنوعیت دوچرخه‌سواری مربوط به اصفهان است. چند روز پیش در رسانه‌ها خبری منتشر شد مبنی بر اینکه دادستانی اصفهان طی حکمی دوچرخه‌سواری بانوان را ممنوع اعلام کرده است. براساس این حکم دادستانی اصفهان به نیروی انتظامی دستور داده است با دوچرخه‌سواری زنان برخورد جدی صورت گیرد و مدارک شناسایی آنان ضبط و درصورتی‌که مدرک شناسایی نداشته باشند، دوچرخه آنان توقیف و به پارکینگ منتقل شود. براساس اطلاعات، علی اصفهانی بر مبنای این دوچرخه‌سواری را ممنوع اعلام کرده است که ائمه جمعه و خانواده شهدا نسبت به دوچرخه‌سواری بانوان در اماکن عمومی معترض بودند و همچنین تعرضات و مزاحمت‌هایی برای این بانوان ایجاد شده بود.
دوچرخه‌سواری زنان در اصفهان بارها خبرساز شده بود. به‌عنوان مثال در مردادماه سال ۹۵ در اصفهان طرحی به نام «سهشنبههای بدون خودرو یا سهشنبههای پاک» به اجرا گذاشته شد. این طرح که در ابتدا حمایت خوب چندین نهاد دولتی، از سازمان محیط‌زیست گرفته تا شهرداری را به همراه داشت، با همراه شدن زنان به بن‌بست رسید.
قانونی نداریم که دوچرخه‌سواری خانم‌ها را ممنوع کرده باشد
این بار اما بازتاب این موضوع در فضا‌های مجازی با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد تا جایی که معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، درباره این موضوع واکنش نشان داد و گفت: دوچرخه‌سواری بانوان محدودیت قانونی ندارد و قانونی نداریم که دوچرخه‌سواری خانم‌ها را ممنوع کرده باشد. به گفته معصومه ابتکار، «دوچرخه‌سواری بانوان در فضا‌های ورزشی قطعاً ممنوع نیست، مسئله دوچرخه‌سواری از ابعاد و زوایای مختلف مهم است، زیرا بحث ورزش است، دولت در چارچوب قانون حرکت می‌کند و ما قانونی در این زمینه نداریم که این کار را ممنوع کرده باشد، از قدیم خانم‌ها برای تردد از دوچرخه استفاده می‌کردند، نمی‌دانم به چه چیزی استناد شده است، از سوی دیگر دوچرخه، موتور نیست که بگوییم گواهینامه لازم دارد، از قدیم خانم‌ها برای تردد از دوچرخه استفاده می‌کردند؛ این وسیله بسیار سالم است، به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند و از طرفی بر سلامتی بانوان تأثیر‌گذار است. این موضوع را باید به بحث گذاشت، نگرانی من از این است که این موضوع باعث شود یکسری محدودیت‌ها که چارچوب قانونی ندارد اعمال شود، کسانی که این‌گونه برخورد‌ها را انجام می‌دهند نگران برخی ارزش‌ها و حریم‌ها هستند که این مسئله قابل‌بحث و بررسی است و می‌شود شرایطی را تعریف کرد که این آسیب‌ها هم نباشد، این آسیب‌ها ربطی به خود دوچرخه ندارد و امیدوارم روی این مسئله تجدیدنظر کنند».
دوچرخه‌سواری یک امر روزمره زندگی است
از سوی دیگر سهیلا جلودارزاده، عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی نیز از دوچرخه‌سواری به‌عنوان یک حرکت ورزشی یا یک امر روزمره زندگی یاد کرده است. او پیش‌تر گفته بود: «دوچرخه‌سواری، تنها نوعی جابه‌جایی است که مانند اسب‌سواری یا سوار خودرو یا اتوبوس روباز شدن به لحاظ شرعی هیچ اشکالی ندارد. تاکنون فتوایی مبنی بر حرام بودن دوچرخه‌سواری ندیده‌ام و فعل مباح که می‌تواند حریمی شخصی برای استفاده‌کننده ایجاد کند، نباید از طرف مراجع قانونی ممنوع اعلام شود. از طرفی با توجه به اینکه سوار شدن به اتوبوس و مینی‌بوس و تاکسی هنگام شلوغی و ازدحام برای زنان عذاب‌آور است، چنانچه زنان بتوانند مسافتی را با دوچرخه یا موتور طی کنند هیچ‌گونه اشکالی ندارد. این قضیه نیز مانند ورود به ورزشگاه‌ها که بی‌هیچ دلیل منطقی به نظر برخی منتقدان، ایراد دارد، هیچ منع قانونی و شرعی ندارد.» جلودارزاده همچنین به این موضوع اشاره کرد که در کشور‌های مختلف زنان با استفاده از موتورسیکلت یا دوچرخه با سرعت کم در خیابان‌ها تردد می‌کنند، به اعتقاد او هیچ منعی وجود ندارد که در کشور ما هم زنان بتوانند از این وسایل نقلیه برای تردد استفاده کنند.
دوچرخه‌سواری بانوان باحجاب مشکلی ندارد
حیدر علی عابدی، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی نیز با اعلام اینکه موافق دوچرخه‌سواری بانوان باحجاب است؛ می‌گوید: «اصفهان در دوچرخه‌سواری پیشتاز است و برخی بانوان اصفهانی با پوشش اسلامی در سطح شهر دوچرخه‌سواری می‌کنند و از نظر ما مشکلی وجود ندارد که زنان با پوشش مناسب دوچرخه‌سواری کنند؛ کمااینکه در این مدت هم برخی از بانوانی که دوست داشتند با دوچرخه تردد کنند هم در شهر حضور داشتند. البته پارک بانوان هم وجود دارد و زنان می‌توانند در پارک بانوان دوچرخه‌سواری کنند. به نظرم می‌آید مسئولان جلوی خانم‌هایی را بگیرند که بدحجاب هستند و پوشش مناسبی برای دوچرخه‌سواری ندارند. بااین‌حال امیدوارم به این نقطه برسیم که این ممنوعیت تغییر پیدا کند و خانم‌ها با حجاب اسلامی و با پوشش مناسب در کل کشور دوچرخه‌سواری کنند.»
سوءبرداشت یا کوتاه آمدن قوه قضاییه؟
پیرو مطرح شدن ممنوعیت دوچرخه‌سواری زنان در اصفهان و حواشی که بعد از انتشار خبر ایجاد شد، قوه قضاییه از مواضع خود در این مورد کوتاه آمد. روز سه‌شنبه سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد: از حکم دادستان اصفهان درباره ممنوعیت دوچرخه‌سواری زنان سوءبرداشت شده و دوچرخه‌سواری با رعایت ضوابط شرعی باشد منعی ندارد. بنابر اظهارات غلامحسین اسماعیلی، آنچه دادستان اصفهان در آن نامه اعلام کرده این نیست که دوچرخه‌سواری توسط بانوان مطلقاً ممنوع اعلام شده باشد.
موافقان؛ دوچرخه‌سواری بانوان را به‌عنوان یک حرکت فرهنگی، ورزشی و تفریحی تلقی می‌کنند که فضا را برای ورزش بانوان گستردهتر کرده و آزادی عمل بیشتری به آنان میدهد. جنبه تفریحی آن نیز از دیگر جذابیتهای دوچرخه‌سواری به شمار می‌آید
او در بخش دیگری از گفته‌های خود به این اشاره می‌کند که «موضوع آن بخشنامه و دستور پیشگیری و برخورد با مظاهر اعمال منافی عفت، بدحجابی یا بی‌حجابی و تشویق دیگران به فساد و فحشا و امثال آن است که در این راستا، دستوراتی دادند و ای کاش کسانی که در فضای مجازی به اظهارنظر پرداختند، ذیل این دستور را می‌دیدند». اسماعیلی اضافه می‌کند: در ذیل دستور اعلام کرده که شهرداری لازم است محل‌هایی را برای دوچرخه‌سواری بانوان تعبیه کند. کسی که چنین چیزی را می‌خواهد آیا معتقد است بانوان مجاز به دوچرخه‌سواری نیستند؟ ای‌کاش افرادی می‌آمدند و از این اقدام که بخشی از آن صیانت و پیشگیری از جرایم و حفظ شأن و منزلت زنان است، حمایت می‌کردند. دوچرخه‌سواری برای بانوان به‌موجب قانون اگر با رعایت ضوابط شرعی باشد، منعی ندارد البته من فقیه نیستم و به فتوا نمی‌پردازم.
موافقان، مخالفان، مباحث حقوقی و بحث هنجارشکنی
دوچرخه‌سواری بانوان پدیدهای است که این روزها با قدم زدن در پارک‌ها و معابر شهری با آن روبه‌رو می‌شویم و این حرکت نوپا که عمر چندانی از بروز آن در کشور ما نمیگذرد، نظرات منتقدان و موافقان زیادی را برانگیخته است. موافقان؛ دوچرخه‌سواری بانوان را به‌عنوان یک حرکت فرهنگی، ورزشی و تفریحی تلقی می‌کنند که فضا را برای ورزش بانوان گستردهتر کرده و آزادی عمل بیشتری به آنان میدهد. جنبه تفریحی آن نیز از دیگر جذابیتهای دوچرخه‌سواری به شمار می‌آید. در این میان اما نظرات انتقادی بسیاری نیز بر این اقدام وارد شده است با این تعبیر که دوچرخه‌سواری بانوان خلاف آداب‌ورسوم و فرهنگ حاکم بر جامعه است و این حرکت به‌نوعی سنت‌شکنی به شمار می‌آید.
در این میان اما نظرات انتقادی بسیاری بر دوچرخه‌سواری بانوان وارد شده است؛ با این تعبیر که این حرکت خلاف آداب‌ورسوم و فرهنگ حاکم بر جامعه است و به‌نوعی سنت‌شکنی به‌شمار می‌آید
همچنین رعایت موازین اخلاقی و پوشش مناسب از دیگر مسائل مطرح‌شده از سوی منتقدان است و برخی دوچرخه‌سواری بانوان را به‌شرط رعایت پوشش و حجاب مناسب میپذیرند و برخی نیز بینظمی ایجاد شده ناشی از پراکندگی دوچرخه‌سواران در سطح شهر و پارک‌ها را نپسندیده و خواستار در نظر گرفتن محلی معین به‌عنوان پیست مخصوص دوچرخه‌سواری برای بانوان هستند. اما به‌راستی دوچرخه‌سواری زنان فعالیتی قانونی است یا غیرقانونی؟ با توجه به توضیحات وکلا، در هیچ کجای قانون اشاره‌ای به ممنوعیت دوچرخه‌سواری بانوان نشده است. با توجه به نبود ممنوعیت قانونی و شرعی حتی موتورسواری بانوان هم منعی ندارد. از سوی دیگر باید به این نکته توجه کنیم که وقتی در حوزه حقوق شهروندی صحبت می‌کنیم، تکلیفی بین زن و مرد وجود ندارد و قانونگذار در بیان حقوق شهروندی قائل به تفکیک جنسیتی نشده و حقوق شهروندی به‌عنوان مقرراتی که متضمن احقاق حقوق آحاد جامعه است، قابل تخصیص به افراد مذکر یا مؤنث نیست. درخصوص دوچرخه‌سواری بانوان، چون قانونگذار این موضوع را ممنوع ندانسته؛ درصورتی‌که باعث هنجارشکنی نشده و با معیار‌های جامعه اسلامی مغایرت پیدا نکند بدیهی است که با اخلاق حسنه نیز مغایرتی نخواهد داشت. از طرفی دوچرخه‌سواری به‌عنوان یکی از رشته‌های رسمی کشور شناخته می‌شود و خانم‌ها و آقایان در قالب تیم‌های دوچرخه‌سواری به این فعالیت ورزشی مشغول هستند. چنانچه راننده خودرویی با تصادف سبب مرگ عابر یا عابرانی شود، قانون با آن همانند یک متخلف و هنجارشکن برخورد می‌کند و در کل رانندگی را در کشور ممنوع نمی‌کند. در مورد دوچرخه‌سواری هم همین‌طور است چنانکه فردی هنجارشکن باشد فقط باید به‌صورت موردی برخورد شود نه اینکه کلاً با دوچرخه‌سواری مقابله شود. ممکن است فردی حین دوچرخه‌سواری مصداق بی‌حجابی باشد، ولی دلیل نمی‌شود که همه خانم‌ها این‌طور باشند و نباید عملی را به‌کل تعمیم داد.
دیدگاه تان را بنویسید