محیطبانان در انتظارتصویب لایحه حمایت در مجلس
حافظان بی‌حفاظ طبیعت
آسو محمدی
۱۳۸محیطبان تاکنون برای حفاظت از آب و خاک و محیط زیست ایران به شهادت رسیده و ده‌ها نفر جانباز شده‌اند. حال چندین ماه است که لایحه حمایت از محیطبانان در مجلس منتظر بررسی است.
دو ماه پیش معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «لایحه حمایت از محیطبانان از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به مجلس شورای اسلامی ارسال شده است و ان شاء الله تا دو ماه آینده این لایحه در مجلس تصویب خواهد شد.» حالا دو ماه گذشته و هنوز خبری از تصویب این لایحه در مجلس نیست. مروری بر وضعیت زندگی این قشر شاید ضرورت تصویب این لایحه را بیشتر نشان دهد.
بیمه اندازه‌ای که باید خدمات ارائه دهد، نمی‌دهد
در این میان حقوق پایین، تعداد زیاد روزهای کاری در ماه، شرایط سخت محیط کار، کمبود و به روز نبودن تجهیزات مسائلی است که محیطبانان هر روز با آن سر و کار دارند. محیطبانان سال‌هاست که در شرایط سخت به کار خود در مناطق ادامه می‌دهند؛ این حافظان طبیعت در چنین شرایطی آسیب‌پذیر شده‌اند؛ همواره تجهیزات متخلفان از محیطبانان به روزتر و در سطح بالاتری است که موجب می‌شود، شرایط برای آنها سخت‌تر شود. در چنین شرایطی اگر اتفاقی برای محیطبان رخ دهد، بیمه از آنها به اندازه کافی حمایت نمی‌کند.
یک فعال محیط‌زیست در توضیح وضعیت بیمه محیطبانان با اشاره به هزینه‌های بالای درمان که گریبان محیطبانان را می‌گیرد، به «توسعه ایرانی» گفت: «هرچند نسبت به چند سال گذشته وضعیت بیمه محیطبانان بهتر شده است، اما بیمه‌ای که بتواند امکاناتی را به خانواده‌های آنها ارائه دهد موجود نیست. همه بیمه هستند، اما بیمه خدمات ارائه نمی‌دهد و قرارداد سازمان محیط زیست کامل نیست تا بتواند هزینه‌ها را تقبل کند. سازمان چنین توانایی‌ای ندارد.»
در این میان تعیین یک ردیف بودجه مستقل برای یگان حفاظت از محیط زیست از اتفاق‌های خوبی بود که چند ماه پیش خبرساز شده است. محمدرضا فاطمی در این‌باره تصریح کرد: «چندین سال است که چنین حکمی داده شده است، اما تجهیزات محیطبانی ما در این زمینه اصلا قابل دفاع نیست.
محیطبان برای حضور پیوسته در منطقه حتی پوتین‌های مناسب و موردنیاز خود را ندارد و تجهیزات کافی و جلیقه به اندازه کافی به محیطبانان داده نمی‌شود. محیطبانان اسلحه بیهوشی ندارند و پاسگاه‌های محیطبانی ما در سرما و گرما مشکل دارند و واقعا در شرایط سختی انجام وظیفه می‌کنند.»
فاطمی ابراز امیدواری کرد که امکانات در اختیار یگان حفاظت قرار گیرد و حداقل هر محیطبان سالی دو بار در دوره‌های ۱۵روزه آموزش‌های خود را به روز کند.
به گفته این فعال محیط‌زیست؛ محیطبانان ما باید بتوانند هر سه سال از کشورهایی که در این حوزه تجربه خوبی دارند، بازدید کنند و اطلاعات آنها مبادله شود که همه اینها نیاز به پول و امکانات دارد.
از محیطبانان بیشتر از دانشگاه یاد گرفتم
او در ادامه داد: «از محیطبانان بیشتر از دانشگاه یاد گرفتم، مدیون محیطبانان هستم. محیطبانی را به یاد دارم که بعد از 14 سال سابقه کار و مدرک دیپلم زیر یک میلیون تومان حقوق می‌گرفت. جای دیگر در مریوان محیطبانی خود را به من معرفی کرد. مسئله استخدامی اغلب آنها مشکل دارد، چون استخدام رسمی نیستند. امروز در شرایطی هستیم که افراد در بیمارستان‌ها حتی با بیمه تکمیلی باید هزینه‌های بالایی را تقبل کنند. فقط 20 درصد محیطبانان بیمه دارند. چند سال پیش خبر رسید که به پای یکی از محیطبانان گلوله خورده است، ما برای او پول جمع کردیم و فرستادیم.»
این کارشناس محیط زیست یادآور شد: «تا امروز از میان محیطبانان 138 نفر شهید دادیم، اما هنوز لایحه‌ای که زمان ریاست معصومه ابتکار برای تقویت معیشت و موقعیت استخدامی به هیات دولت رفته و تصویب شده بود، در مجلس به تصویب نرسیده است.»
فاطمی ادامه داد: «اینها آدم‌های پاک‌باخته‌ای هستند، حتی برای حفاظت خود از سرما بادگیر ندارند. بنده به خانه اینها رفتم و سر سفره آنها نشستم، اینها در پاسگاه نهار املت، شام نیمرو و صبحانه تخم مرغ آب پز می‌خورند. چنین مشکلاتی وقتی با دوری از خانواده همراه می‌شود، شرایط را برای محیطبانان سخت‌تر می‌کند».
به گفته این فعال محیط زیست محیطبانان دو برابر کارمندان دولت کار می‌کنند. در حالی که همیشه از خانواده به دورند و اغلب بچه‌های روستاها هستند و در فاصله زیادی از محل کار خود مشغول به کار هستند.
فاطمی از محیطبانی سخن گفت که مجبور بود، برای رسیدن به خانه خود 80 هزار تومان خرج کند و به همین دلیل فقط دو یا سه ماه یک‌بار می‌توانست به خانه برود.
یک فعال محیط‌زیست: «نسبت به چند سال گذشته وضعیت بیمه محیطبانان بهتر شده است، اما بیمه‌ای که بتواند امکاناتی را به خانواده‌های آنها ارائه دهد موجود نیست. همه بیمه هستند، اما بیمه خدمات قابل‌توجهی ارائه نمی‌دهد و قرارداد سازمان محیط زیست کامل نیست تا بتواند هزینه‌ها را تقبل کند.»
محیطبانان را به ابزار روز مجهز کنیم
در این میان از طرف برخی مسئولان عنوان می‌شود که فقدان آموزش‌های لازم موجب به شهادت رسیدن محیطبانان می‌شود، فاطمی در این باره گفت: «در واقع شرایطی را در مناطق به‌وجود آورده‌ایم که که در آن محیطبان یا شکارچی کشته می‌شود یا درگیری فیزیکی خون‌بار رخ می‌دهد که از هیچ روی برای محیط زیست ایران کار قابل دفاعی نیست. همه فعالان محیط زیست می‌خواهند که ما به سمتی حرکت کنیم که جوامع محلی درک کنند که محیطبانان از منافع آنها حمایت می‌کنند. از سوی دیگر ما محیطبانان را به ابزار روز مجهز کنیم، تا نیازی نباشد که با متخلف روبه‌رو شوند، کاری که در نقاط مختلف دنیا اتفاق می‌افتد و محیطبانان با استفاده از دوربین‌های ماهواره‌ای مناطق تحت مدیریت خود را رصد و ورود متخلفان را ثبت می‌کنند. آنها با دادگستری هماهنگ هستند و اسناد را در اختیار قاضی و دادستان قرار می‌دهند، نیروی انتظامی می‌تواند آنها را جلب کند و اگر به این ترتیب عمل کنیم، احتمال درگیری در آن شرایط دشوار کم
می‌شود.»
تجهیزات محیطبانان برای 40 سال‌پیش است
علیرضا ساجدین، کارشناس محیط زیست هم با اشاره به اینکه تجهیزات محیطبانان برای 40 سال پیش است، ادامه می‌دهد: «محیطبانان ما با مسلح شدن آن هم با تفنگی 40 ساله بهتر است که مسلح نشوند، چون نمی‌توان قوانین به کارگیری سلاح را در دادگاه اثبات کرد. ابتدا آنها باید سه بار ایست دهند، بعد تیر هوایی و بعد تیر به فرد متخلف آن هم زیر کمر که با چنین سلاحی ممکن نیست تا همه این مراحل را بخواهند طی کند، شکارچی او را شهید می‌کند. جلیقه‌هایی که برای محیطبانان فرستاده شده یکی دیگر از مسائل مورد بحث محیط زیستی‌هاست. بسیاری درباره جنس و سنگینی این جلیقه‌ها و مناسب نبودنشان برای گشت محیط اظهارنظر کردند.»
ساجدین، این جلیقه‌ها را نمونه مناسبی نمی‌داند و می‌گوید: «این جلیقه‌ها بدون سرامیک می‌توانند از نفوذ گلوله 9 میلیمتری کلت جلوگیری کنند. اگر از جلیقه با سرامیک استفاده شود از گلوله‌های اسلحه کلاشینکف و ژ3 جلوگیری می‌کند و در شرایط حال چنین جلیقه‌ای داریم و از دیگر جلیقه‌ها اطلاعی ندارم.»
باید محیطبانان را به ابزار روز مجهز کنیم تا نیازی نباشد با متخلف روبه‌رو شوند، امکاناتی که در نقاط مختلف دنیا وجود دارد و محیطبانان با استفاده از دوربین‌های ماهواره‌ای مناطق تحت‌مدیریت خود را رصد و ورود متخلفان را ثبت می‌کنند
امکان رویایی متخلف و محیطبان کم شود
به گفته ساجدین محیطبان می‌تواند برای دفاع از خود تیراندازی کند و موارد زیادی داشتیم که نیروی انتظامی و سپاه برای اینکه نتوانستند ثابت کنند که برای دفاع از خود شلیک کرده‌اند حکم اعدام گرفته و اعدام شده‌اند. او می‌گوید: «همه‌جا همین شکل است. محیطبان اگر بتواند اثبات کند که در دفاع از خود شلیک کرده است، حتی اگر متخلف کشته شود، هیچ جرمی مرتکب نشده و آزاد می‌شود، همان‌طور که تا به حال ده‌ها شکارچی توسط محیطبانان کشته شده‌اند و هیچ مجازاتی نشده‌اند. هشت مورد بود که محیطبانان نتوانستند ثابت کنند که در دفاع از خود مرتکب قتل شده‌اند، که اغلب توانستیم اولیای دم را راضی کنیم و آنها هم اعدام نشدند و مسئله این است که ما باید به سمت شرایطی حرکت کنیم که امکان رویایی متخلف و محیطبان کم شود؛ همچنین به کمک تشکل‌های مردم نهاد به جامعه محلی آموزش محلی دهیم و در نظام آموزش و پرورش در این زمینه تحول ایجاد کنیم تا فرزندان ما یاد بگیرند که چرا باید عاشق سرزمین و طبیعتشان باشند و وقتی یاد بگیرند محیطبانان از آنچه آنها عاشق‌اش هستند، پاسداری می‌کنند، آنها را روی چشم می‌گذارند و هرگز به سمت آنها تیراندازی نمی‌کنند.
با این حال باید به یاد داشته باشیم حمایت از حقوق محیطبان از وظایف اصلی سازمان حفاظت محیط‌زیست است و نمایندگان مجلس باید این طرح را درراستای رفاه حال محیطبانان به صحن بیاورند و تصویب کنند. چراکه شرایط کاری محیطبانان سخت و فرساینده است و آنها با حقوق و امکانات کم جان خود را سپر بلای محیط طبیعی کرده‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید